– Bılik otarsyzdandyrý máselesin kótergisi kelmeıdi. Bılik bilmeıdi emes, biledi. Tipti kitap, gazetterdi oqymasa da biledi.
Nursultan Nazarbaevpen talaı ret jeke sóıleskenmin. Biraz jyl ol kisimen qyzmettes boldym. Osy máselelerdi aıǵaı-shýsyz, dastarqan basynda shaı iship otyryp ta áńgimeleskenbiz.
Iaǵnı bul áńgimeden bılik habardar.
Orys ımperıasy qulaǵannan keıin, barlyq bostandyq alǵan memleketter otarsyzdandyrý saıasatyna bet buryp ketti. Sondyqtan olardyń ulttyq rýhanı dúnıesi qalpyna kelip, osy 15 jyldyń ishinde-aq tilin de, dilin de, mádenıet, óner, sport salalaryn kóterip alyp ketti.
Al Qazaqstan meshel qalyp otyr. Nege?
Óıtkeni bılik qazaqtardyń rýhyn Qazaqstanda kóterýge eshbir pıǵyl, minez kórsetpeı otyr. Tipti ádeıilep qazaqtardy basyp otyr.
Sebebi olar burynǵy orystardyń «óz halqyńa kóńil bólseń, ultshyl bolasyń» degen jupynnan bıliktegilerdiń ábden záresi ushyp qalǵan. Olar qazaq halqyna qoldaý kórsetip, rýhyn kóteretin bolsa, onda qazaq ultshyldyǵy kúsheıip ketedi degen oıda.
Jalpy, qaı memleket bolmasyn, sol memleketti quryp otyrǵan halyqtyń rýhymen ǵana memleket bola alady.
1973 jyly 4-qyrkúıekte «Lenınskaıa smena» gazetine «Problemy dýhovnyı dekolanızasıı» atty maqalam shykty.
Sonda árbir bostandyq alǵan halyq «doljny proıtı etap cherez dekolonızasıý» degen nárseni jazdym.
Jýyrda ǵana birneshe telearnadan kórdińizder. Fransıada, Italıada velosportqa qatysyp, Qazaqstannyń atyn jamylyp júrgen velosport «Navelo» komandasy bar. Quramynda 29 velosıpedshiler bar.
İshinde birde-bir qazaq joq.
Onyń ishinde 19-y ózge eldiń azamattary. Biz ne dep ol komandany madaqtaımyz. Kerisinshe, olardy Premer-mınıstr bolyp turǵan kezinde Ahmetov myrza qatty qoldady. Bir mıllıon emes mıllıondaǵan dollar bólip berdi.
Jarys aıaqtalǵannan keıin olardy Prezıdent Nazarbaevtyń ózi qabyldady. Orden berip marapattady. Mundaı mysaldar kóp. Sporttyń túrlerinen atap-atap ótsem, Asqar Mojanov, Ermurat Qaıypjanov degen kık-bokstan sport sheberleri bar. Bular Eýropanyń birneshe dúrkin chempıony bolyp qana qoımaı, álem chempıonatynyń kýbogyn alǵandar. Osy jigitterdi Nazarbaev «elimizdiń sportshysy» dep qabyldady ma? 2000 jyly Sıdneıde Olımpıada boldy.
Men ol ýaqytta Avstralıanyń janynda júrgenmin. Poshta arqyly «Vremá» degen gazetti Almatydan alsam, onda bylaı degen jazýlarǵa kózim tústi: «Edınstvennaıa eto nasha zolotaıa» dep Olga Shıshıgınany jazypty. Ne degen madaqtaý deseńshi!
1990 jyldary Ulybrıtanıada týyp ósken, ulty ıemen-arab, bokstan álemniń chempıony boldy. Ulybrıtanıa qatty maqtan etip: «Mine, bizdiń azamatymyz!» dedi.
Sonda Iemenniń Prezıdenti jańaǵy brıtandyq azamattyǵy bar, sol elde týyp ósken qandasyn Iemenge shaqyryp, búkil halqynyń aldynda: «Munyń ulty Iemen» dep meıram ótkizgen.
Nege bizderde osyndaı ulttyq rýh joq! Biz kez kelgen saladan daryndy halyqpyz. Til máselesi ǵoı óz aldyna jatyr.
Qoǵam deńgeıindegi úlken minbelerde osyndaı máselelerdi aıtýymyz kerek. Rýhanı sıpatymyzdyń osyndaı jaǵdaıǵa jetýine qazaq jastary, zıaly qaýym kináli emes. Oǵan kináliler – eldi basqarýshylar.
Osy kúnge deıin 160-180 eldi aralap kórgen, sol elderde ómir súrgen adammyn. Men 30 jyl Qazaqstannan tys ómir súrgen adammyn.
Dúnıejúzinde 200 memleket bolsa, sol memleketterdiń bárinde de sol eldiń tilin bilmeseń azamattyq ala almaısyń. Bizdegi taǵy bir qyzyǵy Syrtqy ister mınıstrligine qazaq tilin bilmeıtinder keledi. Bul ne degen soraqy nárse?!
