Belgili PR mamany Aıbar Oljaev Qazaqstan úkimeti Tık-tokqa qatysty ustanymyn qatańdatady dep sanaıdy. Ol Qazaqstan bıligi óziniń Tık-tokqa degen pozısıasyn jańa jylǵa taman naqtylaýy múmkin dep boljaıdy, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
"Kez-kelgen aqparattyq habardyń óziniń astary, jasyryn sıgnaly bolady. Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń sońǵy málimdemesinde "jastar altyn ýaqytyn telefonǵa úńilip ótkizbeı, ony anaǵurlym paıdaly iske jumsasa" degen messedj boldy. Jáne onyń Tık-tokqa qatysy bar ekenin túsiný kerek. Sońǵy sýısıdter men Tık-tok arasyndaǵy korrelásıa baıqalsa, árıne, onda dıskýssıa jańa baǵytta qyzatyny anyq" dep jazady Aıbar Oljaev Facebook-tegi paraqshasynda.
Onyń aıtýynsha, Tık-tok áýselesin bıyl Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi tekserip kórdi, artynan Májilis depýtattary arqyly bul taqyryp kún tártibine qoıa bastaldy. Memleket basshysy da jastardyń ýaqytyna qatysty alańdaýshylyq bildirdi.
"Demek, Qazaqstan Tık-tok máselesin birjolata sheshýge aqyryndap bara jatyr. Túbegeıli jabý bolmasa da, naqty bir regýlátorlyq usynystar berilip, Tık-tok tek sony tolyq qabyldaǵan jaǵdaıda ǵana oǵan jumys isteýge ruqsat berý formaty tańdalýy múmkin", - deıdi taǵy ol.
Tık-toktyń ózi ne deıdi?
Qazaqstandaǵy Tık-tok bıylǵy jyldyń basynan bastap 13 jastan tómen balalardyń 2,1 mıllıon akkaýntyn japqanyn jáne balalardyń qaýipsizdigine negizinen ata-analary jaýap berýi tıis ekendigin habarlady.
Tık-tokpen ne isteýge bolady?
Tık-tok platforma ǵana. Olar vıdeo túsirmeıdi, kontent jasamaıdy. Basty fıshkasy onyń kontent kórsetetin algorıtminde. Biraq onyń barlyǵy avtomatty túrde júretindikten, Tık-tok ne shyǵyp, ne kórsetip jatqandyǵyn baqylaýdan shyǵaryp alǵan.
Bul saýaldarǵa osylaı jaýap bergen Aıbar Oljaev eger Tık-tok Qazaqstanda qalǵysy kelse, oǵan memlekettik premoderasıa modelin usynýǵa bolatynyn aıtady.
"Iaǵnı Tık-tok qazaqsha biletin, Qazaqstan azamaty bolyp tabylatyn júzge jýyq adamdy arnaıy moderator toby retinde jumysqa alýy tıis. Olar Qazaqstan aýmaǵynda kórsetilýi múmkin vıdeolardy qarap, olardy ary qaraı jiberip, ne jibermeı iriktep otyrýy kerek. Mysaly, siz Tık-tokta vıdeo túsirdińiz de saldyńyz. Biraq ol aldymen moderatorlarǵa túsedi. Moderatorlar 5-10 mınýttyń ishinde ony qarap, ary qaraı jiberedi. Sol kezde ǵana vıdeo tık-tokta kórsetile bastaıdy. Mádenıet jáne aqparat mınıstri Aida Balayeva osyndaı máselelerdi platforma basshylyǵymen aqyldasatyny anyq", dep jazady sarapshy.
Tık-toktyń qazaq ekonomıkasyna áseri qandaı?
"Memlekettik kirister komıtetiniń maǵan usynǵan málimetine saı, Tık-tok 2023 jyly bizdiń búdjetke 1,16 mıllıard teńge salyq tóledi. Bul jóninen Tık-Tok aqyryndap Meta korporasıasyna jetip qaldy. Sýkerberg 2023 jyly bizge 2,76 mıllıard teńge salyq ákelgen edi. Al bıylǵy jyldyń basynan bastap Tık-Tok 892 mıllıon teńge, al Meta 964 mıllıon teńge salyq tólegen. Obshym, Tık-tok ketse bizge jylyna 1-2 mıllıard teńge túsim kelmeıtin bolady. Bul árıne, qatty bir qınalatyndaı jaǵdaı emes", delingen jazbada.
Tık-tok elektrondy saýdaǵa qalaı áser etýde?
2023 jyly Qazaqstandaǵy elektrondy saýda kólemi 2,4 trıllıon teńgege jetti. Onyń negizgi bóligin halyqaralyq marketpleıster qamtamasyz etip otyr. Atap aıtqanda, Alıekspress, Pındýodo, Vaıldberrıes, Ozon, Kaspı men Temý. Qazir bıyldan bastap qatty ósip jatqany Pındýodo men Vaıldberrıes.
"Biraq onyń ishinde Tık-toktyń úlesi joq nemese mardymsyz dep aıta alamyz. Tık-tok baǵyty bólek bolǵandyqtan onyń saýdaǵy áseri boıynsha statısıka bermeıdi. Bul boıynsha tık-tok arqyly taýar satatyn blogerler ındýstrıasy paıda bolǵan Qytaımen salystyrýǵa kelmeıdi. Bizde bul baǵyt áli paıda bolǵan joq. Sonymen, Tık-tok qazaqqa kerek pe, kerek emes pe degen máselede biz onyń tek platforma ekenin eskerýimiz kerek. Tık-tok ketse ınstagram rıls týra sonyń ornyn basatyn bolady. Sondyqtan áńgime kontent pen onyń moderasıasy men iriktelýinde. Barlyǵy Qazaqstannyń ózine baılanysty. Biz qalaı bassaq, Tık-tok solaı ıilýge daıyn. Tek bizdiń qolymyz tımeı jatyr ma, álde bul problemany áli mańyzdy dep sanaı qoımadyq pa, oǵan qatysty úlken jumys toptary áli jumys isteı qoımady", dep túıindepti óz jazbasyn belgili PR mamany.
