Úkimette 2025 jylǵy sý tasqyny kezeńine daıyndyq barysy qaraldy, - dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Premer-mınıstr Oljas Bektenov tıisti mınıstrler men óńir ákimderiniń qatysýymen 2025 jylǵy sý tasqyny kezeńine daıyndyq máselesi boıynsha keńes ótkizdi. Basty mindet – sý tasqynyna daıyndyqty qamtamasyz etý jáne halyq pen ınfraqurylymǵa qaýip-qaterdi azaıtý.
Jyldaǵy qaýipti jerlerde oryn alýy yqtımal sý tasqyny jaǵdaıynyń aldyn alý boıynsha daıyndyq sharalary júrgizilýde. Atyraý, Qostanaı, Túrkistan, Batys Qazaqstan oblystarynyń ákimderi jáne ekologıa jáne tabıǵı resýrstar, tótenshe jaǵdaılar, kólik mınıstrleri, sondaı-aq sý resýrstary jáne ırrıgasıa vıse-mınıstri baıandama jasady.
Gıdrologıalyq boljamdarǵa sáıkes, qysta temperatýra rejımi klımattyq norma sheginde bolyp, jaýyn-shashyn mólsheri kópjyldyq normadan asady dep kútilýde. 2025 jylǵy sý tasqyny kezeńin boljaýdy jaqsartý maqsatynda «Qazgıdromet» RMK sý basý qaýpi basym ózen ýchaskelerinde 31 deńgeıli gıdrologıalyq beket uıymdastyrylyp, ashyldy. Búgingi tańda 377 gıdrologıalyq beket, 25 qar ólsheýish marshrýt jáne 347 meteorologıalyq stansa jumys isteıdi. 9 oblysta komýnaldyq menshiktegi gıdrotehnıkalyq qurylystardy kútip ustaý jáne olarǵa qyzmet kórsetý boıynsha mamandandyrylǵan uıymdar quryldy. Ózender úshin «HBV» jáne «SWIM» sandyq modelderin beıimdeý boıynsha jumystar jalǵasýda, bul aldaǵy sý tasqyny kezeńinde sý basý qaýpi bar aımaqtardy anyqtaý múmkindigimen sýdyń kútiletin eń joǵary deńgeıin kórsete otyryp, gıdrologıalyq boljam jasaýǵa múmkindik beredi.
Batys Qazaqstan jáne Shyǵys Qazaqstan oblystarynda 95 km kanaldy mehanıkalandyrylǵan tazartý jumystary júrgizildi. Ózenderdiń 51 ýchaskesi jáne 10 oblysta 1 kól anyqtaldy, onda birinshi kezekte ózenderdiń arnalaryn sanasıalaý qajet. Ortalyq, soltústik jáne batys óńirlerdegi ózenderdiń basym ýchaskelerinde topografıalyq túsirilim jáne jaıylmalar men arnalardyń batımetrıasy júrgiziledi. Jumystar aıaqtalǵannan keıin derekter FLOOD. GHARYSH. KZ sý tasqynyn modeldeý júıesine júkteý úshin SDIAÓM-ge jiberiledi.
Jergilikti atqarýshy organdar 1110 shaqyrym qorǵanys bógetteri salynyp, nyǵaıtyldy, onyń 275 shaqyrymy 2025 jylǵy sý tasqyny maýsymyna daıyndalǵan. Bıylǵy tájirıbe men apat aýqymyn eskere otyryp, 63 myńnan astam adam jumyldyryldy. Sondaı-aq shamamen 7 myń birlik tehnıka tartyldy.
Sý tasqyny qaýpi bar ýchaskelerde avtojoldardy rekonstrýksıalaý jáne jóndeý kezinde topyraq tósemi úıindisin bıikttetý, qosymsha kópirler men sý ótkizgish qubyrlardy ornatý, sý ótkizgish qubyrlardyń dıametrlerin jáne olardyń sanyn ulǵaıtý boıynsha jumystar júrgiziledi. Búginde rekonstrýksıa júrgizilgen nysandarda 63 kópir salynyp, 324 sý ótkizgish qubyr tóseldi. Respýblıkalyq joldardy ortasha jóndeý sheńberinde 6 apatty kópirdi kúrdeli jóndeý jáne sý tasqyny qaýpi bar ýchaskelerde 420 sý ótkizý qubyryn ornatý jumystary júrgizilýde. Ol boıynsha barlyǵy 396 sý tasqyny qaýpi bar ýchaskeler, 68 kópir jáne 768 sý ótkizý qubyrlary anyqtalyp, erekshe baqylaýǵa alyndy.
Sonymen qatar TJM-niń óńirlerdegi sý tasqynyna qarsy is-sharalardyń iske asyrylý barysyn tekserý nátıjeleri boıynsha Úkimet basshysyna ınjenerlik josparlarda kózdelgen birqatar jumystardyń oryndalmaǵany týraly baıandaldy.
Oljas Bektenov jergilikti jerlerdegi jumys qarqynyn synǵa alyp, olar tıisti deńgeıde júrgizilmeı jatqan óńirlerdegi ınfraqurylym men gıdrotehnıkalyq qurylystardy daıyndaý boıynsha aldyn alý sharalaryn kúsheıtýdi tapsyrdy.
Premer-mınıstr mundaı tásilge jol berýge bolmaıtynyn atap ótti. Qostanaı, Aqtóbe, Batys Qazaqstan, Soltústik Qazaqstan jáne Abaı oblystarynyń ákimderine bir aı merzimde josparlanǵan sharalardyń júzege asyrylýyn qamtamasyz etýdi tapsyrdy.
«Óńir ákimderi qysqa merzimde sý tasqynyna qarsy is-sharalardy júzege asyrý boıynsha barlyq keshendi sharalardy qabyldaýy tıis. Eń aldymen, sý burý arnalarynyń, aryqtar men drenaj júıeleriniń daıyndyǵyn qamtamasyz etý qajet. Tasqyn qaýpi bar eldi mekender mańyna topyraq bógetter turǵyzylyp, úlken sýdyń kelýinen qorǵalýy tıis», — dep atap ótti Oljas Bektenov.
Premer-mınıstr sý tasqyny qaýpi bar eldi mekenderdi qorǵaýdy qamtamasyz etý, azyq-túlik pen dári-dármektiń jetkilikti qoryn daıyndaýdy tapsyrdy. Dál osyndaı sharalardy kólik qatynasy úzilip qalýy múmkin jerlerde de qabyldaý kerek. Qys mezgilinde, ásirese aýyldyq eldi mekenderden qardy ýaqtyly shyǵarýdy uıymdastyrý tapsyryldy. Sý tasqyny maýsymyna arnaıy jáne ınjenerlik tehnıka aldyn ala jumysqa saqadaı saı turýy tıis. Sonymen qatar jergilikti búdjetterde yqtımal tótenshe jaǵdaılarǵa qarajat qarastyryp, qajetti resýrstardy daıyndaý mańyzdy.
Sý resýrstary mınıstrliginiń aldyna sý qoımalaryn toltyrý kólemin baqylaýdy qamtamasyz etý, qajet bolǵan jaǵdaıda sýdy qaýipsiz aǵyzý jóninde sharalar qabyldaý mindeti qoıyldy. Kórshi memlekettermen sý shyǵyny jáne transshekaralyq ózenderde qaýipterdiń týyndaýy týraly únemi aqparat almasý uıymdastyrylady.
Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligine «Kóktem–2025» oqý-jattyǵýy sheńberinde sý tasqyny jaǵdaıynyń kúrdelenýi kezinde naqty is-qımyldar algorıtmin pysyqtaý, onyń ishinde jedel den qoıýǵa arnalǵan kúshter men quraldar toptamasyn aıqyndaý tapsyryldy. Premer-mınıstr TJ aımaqtaryna, onyń ishinde temirjol jáne áýe kóligimen kúshter men quraldardy jetkizýdiń naqty tetigi qajet ekenin atap ótti. Sondaı-aq jarylǵysh zattar men ınertti materıaldardyń qoryn daıyndaý, qulaqtandyrý júıeleriniń daıyndyǵyn tekserý, evakýasıalanatyn halyqty qabyldaý pýnktterin anyqtaý jáne turǵyndardy belgilengen oryndar týraly aldyn ala habardar etý, aýyl sharýashylyǵy janýarlaryn aıdap aparý úshin qaýipsiz ýchaskelerdi qarastyrý tapsyryldy.
Oljas Bektenov tótenshe jaǵdaılardyń saldaryn joıý, onyń ishinde zalaldy óteý kezinde den qoıý máselesine jeke toqtaldy. TJM múddeli memlekettik organdarmen birlesip, osy baǵyttaǵy máselelerdi sheshý tetikterin pysyqtaý qajet.
Sondaı-aq eldi mekenderge qaýip tóngen jáne sý basqan kezdegi ózin-ózi ustaý, qaýipti aımaqtardan qaýipsiz jerlerge kóshirý erejeleri týraly halyqty ýaqtyly jáne sapaly habardar etý máselesine erekshe nazar aýdaryldy. Mádenıet jáne aqparat mınıstrligine tıisti tapsyrmalar berildi.
