Osydan biraz buryn Almatyǵa Baýyrjan Baıbek myrza alǵash ákim bolyp taǵaıyndalǵanda qalany damytýdyń 2020 jylǵa deıingi baǵdarlamasy qolǵa alynǵan bolatyn. Endi onda keremet sózder jazylǵan. Degenmen onyń bárine táptishtep toqtalyp, ýaqyt alýdyń keregi joq shyǵar. Biraq, qalada qazirgi jasalyp jatqan jumystardyń kóbi sol jobanyń negizinde júzege asyp jatyr.
Odan bólek, qala ákiminiń «qorshaýsyz qala», «qaptaǵan zańsyz jarnamalarǵa tyıym salý», «eski aıaldamalardy buzý» sekildi tapsyrmalary bar. Osyǵan baılanysty qala ákimi ótkende shahardy jaıaý aralap, Almaly aýdanynda jasalǵan isterdiń shalaǵaılyǵyna, berilgen tapsyrmalardyń óz deńgeıinde durys oryndalmaı jatqanyna qynjylys bildirip, qatań synǵa alǵan edi.
O, toba, ákim qalaı syn aıtty, is dereý júrip ketti.
Ákim syn aıtsa ǵana tapsyrma tıanaqty oryndala ma?
Degenmen másele osymen bite me? Ókinishke oraı, kerek deseńiz, mundaı keleńsizdikter Almaly aýdanynda ǵana emes, qalanyń barlyq aýdanynda osyndaı jaǵdaılar oryn alyp otyr. Tipti, Almaly aýdany budan keıin keremet bolyp ketti dep te aıta almaımyz. Tek bir shaǵyn terıtorıasy ǵana jóndeldi. Al qalǵan aımaqtarynda syn aıtylatyn tustar az emes.
Ákimdiktegiler tyrnaq astynan kir izdedi dep aıtpaı-aq qoısyn. Biz aýdannyń talaı tolyp jatqan basqa máselelerin synamaı-aq qoıaıyq. Tek qala ákiminiń tapsyrmalary aýdandarda tıanaqty oryndalmaı jatqanyn aıtsaq ta, osynyń ózi aýdan basshylaryna atan túıege aýyr júk bolatyndaı ájepteýir salmaq bolatyn tárizdi.
Almatyda «qorshaýsyz qala» baǵdarlamasy qolǵa alyndy. Biraq Almaly aýdanynda kóptegen ǵımarattardyń aldyndaǵy eski qorshaýlar áli alynǵan joq.
Jaraıdy, ony qoıshy, osydan biraz ýaqyt buryn qala ákimdigi qaptaǵan zańsyz jarnamalarǵa tyıym salý jobasyn qolǵa aldy. Osy rette tıisti mekemeler zańsyz jarnamalardyń temir armatýradan turǵyzylǵan baǵanalaryn shetinen tizeden tómen qaraı kesip tastady.
Joǵarǵy jaǵyn alyp ketip, al armatýralar soıaýdaı-soıaýdaı bolyp sol kúıi qaldy. Qudaı saqtasyn, eger alda-jalda oǵan bireý súrinip ketip qulaıtyn bolsa, álgi shoshaıǵan armatýralar adamnyń qarnyn jarady, mert qylady. Sonda bizde ákimniń tapsyrmasy osylaı oryndala ma?
Álde ony da túbimen alyp, tapsyrmany tıanaqty oryndaý úshin mindetti túrde qala ákimi taǵy da shahardy jaıaý aralap, syn aıtýy kerek pe? Nemese bireýdiń qarny jarylyp ólýi kerek pe?
Sonda ǵana biz isti tıanaqty oryndaımyz ba? Áıtpese, sony túbirimen alyp tastaý úshin kóp te qarajat ketpeıdi. Ákimdiktiń jer qazatyn traktory nebári bir bir kópshik alsa, álgi armatýralar túbindegi betonyna deıin qoparylyp shyǵady. Keıin ol jerge bir kópshik topyraq tastasa, bolǵany, osymen is bitedi. Osyny jasaý ákimdikke qarasty mekemelerge úlken másele me? Ári turǵyndarǵa tónetin qaýip te seıiletin edi...
Bári kózboıaýshylyq áreket bolyp otyr
Budan keıin qala ákimdiginiń «eski aıaldamalardy buzyp, jańasyn salý» jobasy da óz deńgeıinde tyńǵylyqty oryndalyp jatqan joq. Tıisti mekemeler aıaldamalardyń tek qana qańqasyn alyp ketip, astyndaǵy jalpaq betondary sol kúıi qalyp jatyr.
Tipti keıbireýleri betonnyń ústine tóselgen kafeline sheıin tur. Sonda buǵan ne deýge bolady? Muny qalaı túsinemiz? İsti jasaǵannan keıin ony shala-pula qylmaı, aıaǵyna deıin jasaý kerek qoı. Al bizde bári kózboıaýshylyq áreket bolyp tur.
Ony túbirimen betonyna deıin buzyp alyp, sol jerge gazon nemese gúl egip qoısaq, qandaı tamasha bolar edi... Kórgen jurt ta súısinip, halyq ákimdikke de, tıisti oryndaýshylarǵa da rızalyqtaryn bildiretin edi ǵoı. Átteń...
Qazir elimizde «EKSPO-2017» halyqaralyq kórmesi ótip jatyr. Shetelden kelgen qonaqtar Qazaqstannyń astanasy bolǵan, iri megapolıs – Almatyǵa mindetti túrde keletini sózsiz. Tipti, Almatyǵa birinshi kelip, sodan keıin Astanaǵa barýy da múmkin ǵoı. Sonda biz olarǵa nemizben maqtanamyz? Aıaldamalarymyzdyń túri anaý, jarnamalarymyzdyń túri mynaý, qalanyń ortalyǵy sanalatyn – Almaly aýdanynda eski qorshaýlar áli tur. Erteń sheteldikter ár mekemeniń aldyndaǵy soıaýdaı-soıaýdaı qazyqtardy kórip kúlmeı me? Qazaqtar attaryn baılaý úshin arnaıy qazyq qaǵyp qoıǵan ba dep oılap qalýy múmkin ǵoı. Olar munyń zańsyz jarnamadan keıingi kúresten qalǵan belgi ekenin qaıdan bilsin. Al súrilgen aıaldamalardyń ornyndaǵy ashyq aspan astyndaǵy kafeldengen edendi kórip aıran-asyr bolatyn shyǵar.
P.S. Biz sóz etken máselelerdiń barlyǵy qalanyń qaq ortasy – Almaly aýdanynda oryn alyp otyrǵan jaǵdaı. Tipti sýretimen, qaı jerde turǵanyna deıin kórsetip qoıdyq. Qalanyń ortalyǵy osyndaı jaǵdaıda tursa, onda basqa aýdandar týraly ne aıtýǵa bolady? Qalaı desek te, qalanyń basqa jeti aýdany da jetisip turǵany shamaly. Sondyqtan árbir aýdan ákimderi, qalanyń kóriktendirý mekemesi men «Almaty jarnama» JSHS basshylary, shahardyń kásipkerlik jáne ónerkásip basqarmasynyń jetekshisi jáne qala ákiminiń kóriktendirý salasyna jaýap beretin orynbasary Erlan Áýkenov myrzalar buǵan nemquraıly qaramaýy kerek dep esepteımiz. Eń bolmasa, qala ákiminiń tapsyrmasy tıanaqty oryndalsa durys bolar edi, sheneýnik myrzalar!..
Baıbek myrza, shahardy taǵy bir jaıaý aralańyzshy, ótinish!!!
Serik Anarbaıuly
https://dalanews.kz/25585
