Aıta ketsek, 1 maýsym Balalardy qorǵaý kúnine oraı «Ertegini birge salaıyq!» atty qazaqstandyq jobanyń tusaýy kesilgen. 3 maýsym kúni Astana men Almatyda atalǵan sharaǵa arnalǵan baspasóz otyrysy uıymdastyryldy.
Shara aıasynda baıqaý uıymdastyrýshylary «Ǵylymı-medısınalyq qoǵam» qoǵamdyq birlestigi men «Vaksınologıa» qoǵamdyq birlestigi jobanyń avtorlaryn tanystyrdy. Atap aıtqanda bular: Muqan Qýatbaev – ertegi avtory, fılolog, QR eńbek sińirgen ustazy, Súrıa Esentaeva – «Ǵylymı-medısınalyq qoǵam» qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy, Elvıra Ibragımova – Almaty qalasy Densaýlyq saqtaý basqarmasynyń bas mamany, Aınagúl Qýatbaeva – «Vaksınologıa» qoǵamdyq birlestiginiń prezıdenti, dáriger-epıdemıolog jáne Marat Bekeev – sýretshi, Qazaqstan sýretshiler odaǵynyń múshesi.
«Ertegini birge salaıyq» atty balalar sýretiniń respýblıkalyq baıqaýy ertegige jelisimen salynǵan sýretterdiń úzdigin irikteıdi ári 3-pen 8 jas aralyǵyndaǵy balalarǵa ertegi álemin óz qolymen órnekteýge múmkindik beredi. Halyqtyq daýys berý jáne ádil qazylar sheshimi boıynsha sýreti úzdik dep tanylǵan 15 jeńimpaz aldaǵy ýaqytta jaryq kóretin ertegi kitaptyń birlesken avtorlary bolady», – dedi bul rette «Ǵylymı-medısınalyq qoǵam» qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy Súrıa Esentaeva.
«Ertegini birge salaıyq» baıqaýyn QR Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń jáne «Vaksınologıa» qoǵamdyq birlestiginiń qoldaýymen «Ǵylymı-medısınalyq qoǵam» qoǵamdyq birlestigi ótkizip otyr. Ertegiler jáne de baıqaýǵa qatysýdyń talap-sharttary www.konkurs.nmo.kz saıtynda jarıalanǵan.
Uıymdastyrýshylardyń aıtýynsha, qatysýshylarǵa arnalyp 5 taqyryp usynylǵan. Atap aıtsaq bular:
1) Jalmaýyz kempir men onyń jaqtastary;
2) Vaksınanyń ómirge kelýi;
3) Jalmaýyz kempir jaqyn qaldy;
4) Vaksına men bakterıalardyń aıqasqa túsýi;
5) Vaksınanyń jeńiske jetýi.
Baıqaý 2017 jyldyń 15-shi shildesine deıin sozylady. 16 shilde men 31 shildeniń aralyǵynda onlaın-daýys berý júrgiziledi. Al 01 tamyzdan bastap baıqaýdyń ádil qazylary jumysqa kirisip, úzdikterdi irikteıtin bolady. 15 tamyzda baıqaýdyń nátıjesi jarıalanady. Bıylǵy jyldyń qazanynda «Sený jáne ómir súrý» atty áleýmettik-medısınalyq forýmyn ótkizý josparlanyp otyr. Sonyń aıasynda Orta Azıada alǵash ret vaksınasıaǵa arnalǵan kitaptyń tusaýy kesiledi. Sol sátke deıin «Erjúrek Vaksına» atty ertegi kitaptyń 5 myń danasyn jaryqqa shyǵarý josparlanyp otyr. Kitap elimizdegi medısınalyq mekemelerge, mektepter men balabaqshalarǵa tegin taratylady.
Baıqaýdyń maqsaty Qazaqstan turǵyndaryn túrli ınfeksıaǵa qarsy vaksınalardy paıdalanýdaǵy belsendiligin arttyrý.
«Vaksınasıa adam ómirin belgili bir deńgeıde uzartty. Biz osy estafetany qabyl aldyq. Atalǵan sharalardyń arqasynda álemde qyzylsha, dıfterıt, polıomıelıt, sheshek pen kókjótel aýrýlarynyń kórsetkishi tómendedi. Kóptegen aýrý túrleri qazirgi kúni joǵalyp ketti, jas dárigerler olar týraly kitaptan oqyp bilgeni bolmasa, betpe-bet kezdespegen. Búgingi tańda Qazaqstandaǵy epıdemıologıalyq ahýal birqalypty. Biz qol jetkizgen dúnıemizden aıyrylyp qalmaǵanymyz abzal», – dedi osy oraıda dáriger-epıdemıolog Aınagúl Qýatbaeva.
Óz kezeginde Almaty qalasy Densaýlyq saqtaý basqarmasynyń bas mamany Elvıra Ibragımova QR turǵyndaryn qulaqtandyratyn atalǵan joba aıasynda Almatyda ǵana emes, elimizdegi basqa da qalalarda birqatar sharalar ótetinin tilge tıek etti. Joba baspasóz betinde jáne áleýmettik jelide barynsha nasıhattalatyn bolady.
Al baıqaýǵa 3-pen 8 jas aralyǵyndaǵy qatysýshylardyń tańdalyp alynǵany tegin emes. Dál osy jasta bala medısına men densaýlyq týraly irgetas bolarlyq bilimdi qulaǵyna quıady. Al osy jastaǵy balalardyń ata-analary ınfeksıalyq aýrýlardyń aldyn-alý sharalary týraly tekserilgen aqparatqa muhtaj.
Jıynda sondaı-aq «Erjúrek Vaksına» ertegisiniń avtory Muqan Qýatbaevta sóz aldy. Ol óziniń týǵan aýylynda vaksına tapshy bolǵandyqtan kóz jumǵan balalar týraly aıtyp berdi. Muqan ata anasy ómirge ákelgen 18 balanyń ishindegi tiri qalǵan 3 balanyń biri.
«El muny aýrý emes, zulym kúshterdiń áseri dep eseptegen-tuǵyn. Soǵan baılanysty túrli yrymdar jasaıtyn. Meniń ata-anam da buǵan ımandaı sendi. Alaıda meniń ómirimdi vaksına qutqaryp qaldy. Qazir meniń 7 balam bar. Olardan 21 nemere súıip otyrmyn. Osy ertegi arqyly basymnan ótken jaǵdaımen bóliskim keldi. Osy sebepti ony balalar men olardyń ata-anasyna túsinikti qylýǵa tyrystym», – dedi Muqan ata.
Al Qazaqstan sýretshiler odaǵynyń múshesi Marat Bekeev «Ertegini birge salaıyq» atty joba avtorlaryna alǵysyn aıtty.
«Baıqaýdy uıymdastyrýshylarǵa myń alǵys. Shyǵarmashylyq men medısınany baılanystyra bildi. Bala shyǵarmashylyǵy shynaıy, kirshiksiz taza bolady. Ol balanyń ishki álemin sýrettep turady. Al sýretshi vaksınasy osy bir tazalyq pen shynaıylyqty uzaq ýaqytqa saqtaıdy. Óziniń sýretshisin kútip otyrǵan ertegiler qanshama», – dedi ol óz sózinde.
