Munaıshy – er azamatqa tán mamandyq bolyp kórinýi múmkin. Biraq munda sansyz mamandyq ıeleri bir arnaǵa toǵysqan. Keńsedegi esepshiden bastap, munaı kenishterindegi qyz-kelinshekterdi qaınaǵan eńbek ortasynan kóresiz. Olar otbasynda qandaı meıirimdi, jaýapty bolsa, óz jumystary men mindetterine de týra solaı qaraıdy jáne ony shyn júrekpen atqarady. Búgin bizdiń maqalamyz osyndaı eńbek ıelerine – munaıshy arýlarǵa arnalady.
«Er adamdar elektrık ekenime senbeıdi»
Elimizdiń munaı salasynda oıyp turyp oryn alatyn «Embimunaıgaz» kompanıasynda eki elektrık áıel jumys isteıdi. Óndiristegi elektr jabdyqtaryn jóndeıtin jáne qyzmet kórsetý elektr monteri bolyp júrgen Bıbigúl Uljanova men Sáýle Úmbetaevanyń erekshe mamandyǵyn qarapaıym qyz-kelinshekter bile bermeıdi. Tek qyzdar emes, jigitter de tań qalady.
«Men ne isteımin? Árıne, kóp adam osy suraqty qoıady. Men óndiristiń toqtaryn jalǵaımyn, dánekerleımin, uńǵymalardyń elektr qýatyn tekseremin. Meni kórgen er adamdar elektrık ekenime senbeıdi», - dep bastady Bıbigúl Uljanova áńgimesin.
Senbegeni sonshalyq, Bıbigúl hanymnyń aıtýynsha, er jigitter úımelep, onyń toq jalǵaǵan sátin qyzyqtaıdy eken.
«Birde jumys ornymda otyrsam, jas bala kelip, «apa, elektrıkti shaqyryńyzshy» dedi. Jaqsy dep qolyma quralymdy alyp kele jatsam, «joq, siz emes, elektrık kerek» deıdi. «Aınalaıyn, men elektrıkpin» dep jumysymdy istedim. Bir qarasam, erler jınalyp alǵan, ómirimizde elektrık apany birinshi ret kórip turmyz dep tań qaldy», – deıdi ezýine kúlki úıirilgen ol.
Bıbigúldiń aıtýynsha, áriptesi Sáýle ekeýin ujymnyń er adamdardy bólip-jarmaıdy. Eń qyzyǵy, Bıbigúl Uljanova da, Sáýle Úmbetaeva da bala kezderinen osy mamandyqqa qatty qumar bolǵan.
«Bala kezden ul sıaqty ósip, osy topqqa qyzyqqanymnan da shyǵar, er adamdarmen til tabysýym ońaı. Úıdegi eski teledıdardy jóndep, shamdaryn qosyp úırengim keletini esimde», – deıdi keıipkerimiz.
Al, Sáýle Úmbetaevany besaspap ana deýge ábden bolady. Jumysyndaǵy jaýapkershilikti umytpaıtyn ol úıde joldasymen birge baý-baqsha ósirip, qysy-jazy jemisin jep, rahatyn kóredi.
«Jumysymyz jaýapty, óıtkeni elektr qýaty bolmasa, munaı alynbaıdy. Uńǵymalardaǵy, óndiristegi búkil elektr júıesin tekseremiz», – deıdi Sáýle apa.
14 kún boıy osylaı elektr júıesin tekserýden «kóz ashpaıtyn» Sáýle úıine kelgende qol qusyryp qarap otyrmaıdy eken.
Osyndaı aýyr jumystan demalǵan kezde Sáýle hanym joldasymen birge baý-baqsha ósirip, jyl on eki aı tek qoldan ósirgen jemis-jıdek jeıdi.
«Joldasymmen birge alma, almurt, abrıkos, júzim ósiremiz. Kóbinese, baý-baqshaǵa joldasym qaraıdy. Al men jumystan qolym bosaǵan demalys kúnderi qaraılasamyn», – dep Sáýle Úmbetaeva qoldan ósken jemistiń dámi aýyzdan ketpeıtinin aıtty.
«Ana jolyn qýyp, men de munaıshy boldym»
Kelesi keıipkerlerimiz Mańǵystaý óńirinde ata jolyn qýyp, munaıshylar áýeletin jalǵastyryp júrgen azamatsha. Munaıshylar óńirine aty keńinen tanymal Halel Amandáýletovtyń qyzy, qazir «Qarajanbasmunaı» aksıonerlik qoǵamynda munaı jáne gaz óndirý operatory Gúlshat Amandáýletova ata-ana jolyn jalǵastyryp keledi.
Aıaýly anasynyń jumysyn eske alǵan Gúlshat bala kúnnen munaıshylar arasynda óskendikten ata-anasynyń jumysyna qatty qyzyqqannan alǵa tartady. Qystyń sýyǵynda, jazdyń ystyǵynda qolyna synama alatyn ydysyn alyp, basyna kaska kıip keń dalada júrgen sáti «eń baqytty sátterim» deıdi ol.
«Meniń anam da, ákem de munaıshy bolǵan. Bir qyzyǵy – meniń qazirgi qyzmetim anamnyń jumysyna óte uqsas. Kezinde anam qansha munaı alynatynyn esepteıtin. Qazir meniń qyzmetim – uńǵymalardan arnaıy ydysqa synalatyn ólshemin alyp, ol uńǵymadan shyǵatyn munaı kólemin esepteý. Iaǵnı, saǵatyna qansha munaı óndirilip jatqanyn eseptep, geologtarǵa tapsyramyn», – dep túıindedi áńgimesin Gúlshat hanym.
«Aqaıshanyń «qara altynǵa» sińirgen eńbegi»
Munaı salasynda eńbek ótili eń kóp názik jandylardyń biri – Aqaısha Qushbaeva. «Mańǵystaýmunaıgaz» aksıonerlik qoǵamynda munaı jáne gaz qazý ınjeneri bolyp jumys isteıtin Aqaısha Qushbaeva sonaý 1978 jyldan beri munaı uńǵymalaryna saraptama jasap keledi.
Elestetip kórińizshi, 43 jyl boıy munaı sińgen «aýany» jutyp, uńǵymadan uńǵymaǵa sharshamaı, talmaı júgirý úshin qandaı erik-jiger kerek deseńizshi!?
Tórt bala ósirip, nemere súıip otyrǵan Aqaısha áje jazda zeınetke shyqqan soń eń aldymen sol nemereleriniń qyzyǵyna toımaı, jandarynda bolýdy armandaıdy. Onyń aıtýynsha, munaıshynyń qyzmetin kez kelgen adam, ásirese, názik jandy áıelder arqalap júre almaıdy.
«Ras, munaı-gaz ónerkásibi salasynda jumys isteý – qyz balalarǵa ońaı emes. Ken ornynda kóbine er adamdar júredi. Desek te qyz-kelinshekter bul salada jemisti eńbek keledi», – deıdi ol.
Mine, «QazMunaıGaz» Ulttyq kompanıasynyń enshiles kásiporyndaryndaǵy qyz-kelinshekter ómiriniń kóp bóligin munaı salasynyń damýyna arnap, erlerden qalyspaı eńbek etip, ter tógip keledi. «Qara altyndy» ıgerip, ony tutynýshyǵa deıin jetkizý úshin eńbek etip júrgen analarymyz barsha áıel qaýymyn kóktem merekesimen shyn júrekten quttyqtaıdy!
