Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi "Qoldan jańbyr jaýǵyzyp júrgen" qazaq ǵalymy Altaı Aınabektiń jasandy jańbyr jaýǵyzý tehnologıasyna kúmánmen qaraıdy, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Aýyl sharýashylyǵy vıse-mınıstri Azat Sultanov Aralǵa qoldan sý toltyryp júrgen Altaı Aınabektiń tehnologıasy áli de zertteýden ótýi kerek degen pikirin jetkizdi. Aıtýynsha, bir jerge jaýǵan jaýynnyń basqa bir aımaqqa zıany bolýy múmkin.
Jýrnalıs Azat Sultanovqa “ony dáleldenbegen tehnologıa dep esepteısiz be?” dep suraq qoıady.
Óz kezeginde sheneýnik bul proses zertteýdi qajet etetitinin alǵa tartty.
Buǵan deıin Dalanews.kz tilshisi álemjelide "jańbyr adam", "qazaqtyń Tonı Stárki" degen laqap attarymen tanylyp kele jatqan, Klımatty ózgertý tehnologıalary halyqaralyq ortalyǵynyń (International Center of Climate Change Technologies) basshysy, “Jasandy jańbyr jaýǵyzý” tehnologıasynyń avtory Altaı Aınabekpen tildesken edi.
Birneshe jyl buryn Mańǵystaýdaǵy qýańshylyq máselesin sheshýge atsalysqan maman qazirgi tańda Araldyń jaı-kúıine erekshe nazar aýdarýda.
Maman "Aral óńirine jańbyr jaýǵyzamyn" degen oıyn ortaǵa saldy.
Tabıǵı qubylystyń tosynnan kelgen syıyna daıyn bolmaǵan jurt bul "Qudaıdyń emes, Altaıdyń jańbyry" degen alyp-qashpa áńgimelerdi alǵa tartýda.
Jeldeı esip jatqan atalmysh aqparattardy ǵalym joqqa shyǵarmaıdy. Aıtýynsha, Aralǵa jasalyp jatqan tájirıbe atalǵan óńirlerge áser etýi ábden múmkin.
"Biz Qazaqstanda jumys jasaǵan merzimder: 2021 jyldyń qazan aıy, 2022 jyldyń naýryz , sáýir, mamyr aılary jáne 2023 jyldyń tamyz aıy. Sonymen qatar 2024 jyldyń 18 maýsymynan bastap jumysty jalǵastyryp jatyrmyz. Osy kezderdiń barlyǵyna ortaq bir qubylys bar – Almaty, Jambyl, Túrkistan, Qyzylorda oblystarynda jaýyn-shashyn deńgeıi kóp bolǵan.
Atmosfera – statıkalyq emes. Barlyq nárse aınalyp turady. Ekvatordyń soltústiginde atmosfera qozǵalysy batystan shyǵysqa júredi. Sondyqtan Aralǵa jasalyp jatqan tájirıbeniń Almatyǵa áseri bolýy zańdylyq. Jáne biz sıklondardy tehnologıa kómegimen uzaq ýaqytqa ustap turýǵa yqpal etip jatyrmyz. Biraq bolashaqta, úkimet qoldap, materıaldyq tehnıkalyq bazamyz kúsheıgende Araldyń tarıhı tabanynyń ústine jaýynnyń birshama bóligin lokalızasıa jasaımyz", - deıdi ol.
Ǵalym "Araldy sýǵa toltyrýdyń" alǵashqy kezeńderin eńserip jatqanyn atap ótti. Onyń sózinshe, bul proses biraz ýaqytty talap etedi.
"Birinshi kezeń – klımatty úıretý. Jalpy, Araldyń klımaty ǵasyrlar boıy qalyptasqan. Onyń ústine Aral tartylǵan soń múlde basqa klımat ornyqqan. Biz sony ózgertýdemiz. Qazir temperatýra birshama túsip, jaýyn edáýir artty. Klımat úırene kele, "oblaka vertıkalnogo razvıtıa" jasaý jeńildene túsedi. Joǵaryda aıtqandaı materıaldyq tehnıkalyq baza kúsheıgende basty etap "jaýynnyń Araldyń tarıhı tabanyna lokalızasıa prosesinde" sý tipten kóbeıedi", - deıdi ol.
