اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى "قولدان جاڭبىر جاۋعىزىپ جۇرگەن" قازاق عالىمى التاي اينابەكتىڭ جاساندى جاڭبىر جاۋعىزۋ تەحنولوگياسىنا كۇمانمەن قارايدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيسە-مينيسترى ازات سۇلتانوۆ ارالعا قولدان سۋ تولتىرىپ جۇرگەن التاي اينابەكتىڭ تەحنولوگياسى ءالى دە زەرتتەۋدەن ءوتۋى كەرەك دەگەن پىكىرىن جەتكىزدى. ايتۋىنشا، ءبىر جەرگە جاۋعان جاۋىننىڭ باسقا ءبىر ايماققا زيانى بولۋى مۇمكىن.
جۋرناليست ازات سۇلتانوۆقا “ونى دالەلدەنبەگەن تەحنولوگيا دەپ ەسەپتەيسىز بە؟” دەپ سۇراق قويادى.
ءوز كەزەگىندە شەنەۋنىك بۇل پروسەسس زەرتتەۋدى قاجەت ەتەتىتىنىن العا تارتتى.
بۇعان دەيىن Dalanews.kz ءتىلشىسى الەمجەلىدە "جاڭبىر ادام"، "قازاقتىڭ توني ستاركى" دەگەن لاقاپ اتتارىمەن تانىلىپ كەلە جاتقان، كليماتتى وزگەرتۋ تەحنولوگيالارى حالىقارالىق ورتالىعىنىڭ (International Center of Climate Change Technologies) باسشىسى، “جاساندى جاڭبىر جاۋعىزۋ” تەحنولوگياسىنىڭ اۆتورى التاي اينابەكپەن تىلدەسكەن ەدى.
بىرنەشە جىل بۇرىن ماڭعىستاۋداعى قۋاڭشىلىق ماسەلەسىن شەشۋگە اتسالىسقان مامان قازىرگى تاڭدا ارالدىڭ جاي-كۇيىنە ەرەكشە نازار اۋدارۋدا.
مامان "ارال وڭىرىنە جاڭبىر جاۋعىزامىن" دەگەن ويىن ورتاعا سالدى.
تابيعي قۇبىلىستىڭ توسىننان كەلگەن سىيىنا دايىن بولماعان جۇرت بۇل "قۇدايدىڭ ەمەس، التايدىڭ جاڭبىرى" دەگەن الىپ-قاشپا اڭگىمەلەردى العا تارتۋدا.
جەلدەي ەسىپ جاتقان اتالمىش اقپاراتتاردى عالىم جوققا شىعارمايدى. ايتۋىنشا، ارالعا جاسالىپ جاتقان تاجىريبە اتالعان وڭىرلەرگە اسەر ەتۋى ابدەن مۇمكىن.
"ءبىز قازاقستاندا جۇمىس جاساعان مەرزىمدەر: 2021 جىلدىڭ قازان ايى، 2022 جىلدىڭ ناۋرىز ، ءساۋىر، مامىر ايلارى جانە 2023 جىلدىڭ تامىز ايى. سونىمەن قاتار 2024 جىلدىڭ 18 ماۋسىمىنان باستاپ جۇمىستى جالعاستىرىپ جاتىرمىز. وسى كەزدەردىڭ بارلىعىنا ورتاق ءبىر قۇبىلىس بار – الماتى، جامبىل، تۇركىستان، قىزىلوردا وبلىستارىندا جاۋىن-شاشىن دەڭگەيى كوپ بولعان.
اتموسفەرا – ستاتيكالىق ەمەس. بارلىق نارسە اينالىپ تۇرادى. ەكۆاتوردىڭ سولتۇستىگىندە اتموسفەرا قوزعالىسى باتىستان شىعىسقا جۇرەدى. سوندىقتان ارالعا جاسالىپ جاتقان تاجىريبەنىڭ الماتىعا اسەرى بولۋى زاڭدىلىق. جانە ءبىز سيكلونداردى تەحنولوگيا كومەگىمەن ۇزاق ۋاقىتقا ۇستاپ تۇرۋعا ىقپال ەتىپ جاتىرمىز. ءبىراق بولاشاقتا، ۇكىمەت قولداپ، ماتەريالدىق تەحنيكالىق بازامىز كۇشەيگەندە ارالدىڭ تاريحي تابانىنىڭ ۇستىنە جاۋىننىڭ ءبىرشاما بولىگىن لوكاليزاسيا جاسايمىز"، - دەيدى ول.
عالىم "ارالدى سۋعا تولتىرۋدىڭ" العاشقى كەزەڭدەرىن ەڭسەرىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ سوزىنشە، بۇل پروسەسس ءبىراز ۋاقىتتى تالاپ ەتەدى.
"ءبىرىنشى كەزەڭ – كليماتتى ۇيرەتۋ. جالپى، ارالدىڭ كليماتى عاسىرلار بويى قالىپتاسقان. ونىڭ ۇستىنە ارال تارتىلعان سوڭ مۇلدە باسقا كليمات ورنىققان. ءبىز سونى وزگەرتۋدەمىز. ءقازىر تەمپەراتۋرا ءبىرشاما ءتۇسىپ، جاۋىن ەداۋىر ارتتى. كليمات ۇيرەنە كەلە، "وبلاكا ۆەرتيكالنوگو رازۆيتيا" جاساۋ جەڭىلدەنە تۇسەدى. جوعارىدا ايتقانداي ماتەريالدىق تەحنيكالىق بازا كۇشەيگەندە باستى ەتاپ "جاۋىننىڭ ارالدىڭ تاريحي تابانىنا لوكاليزاسيا پروسەسىندە" سۋ تىپتەن كوبەيەدى"، - دەيدى ول.
