Dalanews.kz osy aqparattyń aq-qarasyn anyqtap, biraz qyzyqty málimet tapty.
Aláska ákimdigi turǵyndar shotyna osy shtatta turaqtap qalǵany úshin alǵys retinde jyl saıyn aqsha aýdaryp otyrady.
1976 jyly Aláskanyń sol tustaǵy gýbernatory Djeı Hammond negizin qalaǵan qor bar. Áleýmettik tólem osy qor arqyly beriledi.
Aláska shtatynyń sheneýnikteri osy qorǵa munaıdan túsken tabystyń 25 paıyzyn aýdaryp otyrady.
“Munaıdan túsken qarajatty erteńge saqtap ne bolmasa maqsatsyz dúnıege rásýa qylmaısyz. Shtattaǵy munaı óndiretin kompanıalar jergilikti búdjetke tóleıtin salyqtyń 25 paıyzyn osy qorǵa aýdaryp otyrady. Qordaǵy aqshany turǵyndarǵa úlestirý berýimiz kerek degen sheshim qabyldadyq” – deıdi Djeı Hammond (sýrette).
Qor jyl saıyn atqarǵan jumysynyń esep-qısabyn resmı saıtynda jarıalaıdy.
Tólem kólemi naryqtaǵy ahýalǵa baılanysty ózgeredi jáne adam basyna shaqqanda jylyna orta eseppen 1150 dollardy quraıdy.
Buǵan deıingi eń qomaqty tólemdi aláskalyqtar 2015 jyly aldy. Bu jyly shtattaǵy árbir turǵynnyń esep-shotyna – 2072 dollar aýdarylǵan.
Bul qarajat turǵyndardyń qolyna tikeleı berilmeıdi. Azamattardyń banktegi esep-shotyna aýdarylady. Ony qolma-qol aqshaǵa aınaldyra almaısyz. Munaıdan túsken ózińizge tıesili úlesti naqty kelisilgen maqsatqa ǵana jumsaýǵa ruqsat beriledi.
Atap aıtqanda oqýdyń aqshasyn tóleý nemese zeınetaqy jınaǵyna aýdarý, janarmaı satyp alý nemese el ishilik saparǵa shyqqan jol-puldyń qajetin óteý sekildi qyzmet túrine jumsaı alasyz.
Mundaı túsken úlesti Aláskaǵa taban tiregen azamattardyń barlyǵy birdeı ala almaıdy. Osy shtatqa birjola qonys aýdaryp, bir jyldan asa ýaqyt ómir súrgen jáne hat júzinde ári qaraı da turaqtap qalaryn rastaǵan turǵyndarǵa ǵana beriledi.
Sottalǵan, ishimdikke, esirtkige salynǵan turǵyndar mundaı úlesten quralaqan qalady.
İlgeride aıtqandaı tólem kólemi de ártúrli. Álemdik qarjy naryǵynyń ahýalyna qaraı qubylyp turady.
Munaı túsken tabysty úlestirip beretin qor málimetine qaraǵanda, Aláska turǵyndarynyń shotyna 2011-2015 jyldar aralyǵynda munshama qarjy aýdarylypty:
- 2011 jyly — 1174 dollar;
• 2012 jyly — 878 dollar;
• 2013 jyly — 900 dollar;
• 2014 jyly — 1884 dollar;
• 2015 jyly — 2072 dollar.
Aláska AQSH-taǵy aýqatty shtattyń biri. Amerıkanyń statısıka búrosy keltirgen málimetke aı tabys deńgeıi jaǵynan Aláska aımaqtar arasynda 4-shi orynda tur.
Aıtalyq 2018 jyly Aláskada turatyn bir otbasy orta eseppen 55 myń dollar tabys taýypty. Aıǵa shaqqanda bul kórsetkish 4583 dollardy quraıdy.
2015 jyly osyndaǵy árbir turǵynǵa 2072 dollardan tólengenin eskersek, aláskalyqtardyń aılyǵyna 172 dollar qosymsha tabys qosylǵan. Álbette ájeptáýir kómek.
Aláskalyqtardyń basym bóligi álgi tólemdi kóbine-kóp janarmaı alýǵa jumsaıdy eken. Shtattaǵy janarmaı gallonynyń (3,8 lıtr) baǵasy 3,4 dollardyń shamasynda.
Aláska ákimdigi áleýmettik kómekti shtattyń tartymdylyǵyn arttyryp, qosymsha jumys kúshin tartý maqsatynda aýdaratynyn jasyrǵan emes.
Dál ázir Aláka AQSH-taǵy jer kólemi jaǵynan eń úlken jáne halqy az qonystanǵan aımaqtyń biri. 2018 jylǵy derekke saı shtatta 738 myń adam ómir súredi. Bir sharshy mılge bir adamnan keledi eken.
2018 jyly qordaǵy qarajattyń jalpy kólemi 63,9 mlrd dollardy quraǵan. Aláska turǵyndary áleýmettik kómekti 42 jyl boıy úzbeı alyp keledi.
Ázirlegen, Dýman BYQAI
