Biz bul týraly birtalaı ret jazdyq. Áli de jazamyz. Sebebi, ózektiligi ólgen joq áli de. Áli de tereń zertteýdi qajet etedi bul másele.
Aıtalyq, salafızmge qatysty saýaldar da, pikirler de ala-qula áli kúnge deıin. Máselen balaǵy qysqalar men qaýǵa saqaldylardyń bári salafıt pe? «Árýaqqa senbeımin» deıtinderdiń bári adasqan ba? Sopylyq degenimiz ne? QMDB «sopylyq» baǵyt týraly ne aıtady? Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń ortalyq apparatyna nemese onyń aımaqtaǵy ókildikterine qabyldanatyn azamattar qandaı suryptaýdan ótedi? «Qamshy» saıtynda jaryq kórgen QMDB Nasıhat jáne qoǵammen baılanys bóliminiń meńgerýshisi Altynbek Utyshanulynyń maqalasy osy saýaldardyń basyn ashypty. Oqylymdy, ózekti dúnıe bolǵandyqtan yqshamdap usynǵandy jón kórdik.
Altynbek Utyshanuly birinshi kezekte jalǵan salafızmniń aq-qarasyn ajyratyp, aǵymnyń 11 qateligin aıtyp beripti. Sonymen Utyshanuly ne deıdi?
Sáláfılik aǵymnyń basty qatelikteri men adasýshylyǵy...
Birinshiden, qulshylyq etpegen musylmandy «kápir» sanaıdy.
Ekinshiden, taýhıdti úshke bólý arqyly musylmandardy senim turǵysynan adasýshylyqpen aıyptaıdy. Alaıda eshbir ǵalym jáne tórt mázhabtyń seniminde de bulaı úshke bólip, túsindirmegen.
Úshinshiden, áhlý súnnet jolyn ustanýshy matýrýdı jáne áshǵarı senim mektep ókilderin adasýshylyqpen aıyptaıdy.
Hanafı, málıkı, shafıǵı, hanbalı mázhabyn ustanýshy musylmandardyń matýrıdı nemese áshǵarı aqıda mektebiniń senim negizderin ustanatyny belgili.
Demek, olardyń senimi boıynsha kimde-kim matýrıdı nemese áshǵarı aqıda mektebiniń senim negizderin ustansa, adasqan musylman, ıaǵnı,áhlý súnnetke jatpaıdy.
Bul – óreskel qatelik.
Tórtinshiden, áýlıelerge zıarat etýge qarsy shyǵady.
Áýlıelerdiń kesenelerine baryp, zıarat jasaǵandy, duǵa etken adamdy múshrık, kápir bolady dep sanaıdy. Sol sebepti, kesene salý, árýaqtardyń rýhyna sadaqa ataýdy shırk dep esepteıdi. Meshitterge sadaqa berýge tyıym salady.
Besinshiden,máýlit merekesin atap ótýdi bıdǵat sanaıdy. Paıǵambarymyzdyń (Oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) týylǵan kúnin musylmandardyń nadandary men adasqandary ǵana toılaıdy, ondaı áreketti ıahýdılerge uqsaý dep esepteıdi.
Altynshy, býkvalızmdi ustanady. Quran men súnnettegi Alla Taǵalanyń sıpattaryn tikeleı maǵynada túsinip, jaratylysqa uqsatady ári qulshylyqqa qatysty aıat-hadısterdi tikeleı (zahırı) maǵynasynda túsinip, amal etedi. Al áhlı súnnet ǵalymdary qajet jaǵdaıda aıattardy tikeleı maǵynasymen emes, astarly (májazı) maǵynasynda qabyldaǵan.
Jetinshi, sopylyq joldy mansuqtaıdy. Durys sopylyq joldy ustanýshylardy da adasqandar dep aıyptaıdy.
Segizinshi, bıdǵat túsinigin orynsyz qoldanady. Bıdǵat uǵymyn orynsyz qoldanyp, ǵıbadatqa esh qatysy joq keıbir is-áreketterdi de bıdǵat sanaıdy. Osy arqyly musylmandardy adasýshylyqpen aıyptaıdy.
Toǵyzynshy, mázhab ustanýdy bıdǵat sanaıdy. Fıqhı mázhabtarǵa erip, olardyń jolyn ustanýdy joqqa shyǵarady.
Onynshy, jergilikti halyqtyń salt-dástúrin, mádenıetin qabyl etpeıdi.
On birinshi, zaıyrly memleketti, konstıtýsıany, memlekettik rámizderdi moıyndamaıdy, áskerı antty qabyl etpeıdi.
QMDB qyzmetkerleri qatań irikteýden ótedi
Budan syrt, Altynbek Utyshanuly «ýaǵyzshylar Arman Qýanyshbaev pen Abdýǵappar Smanov «sáláfıt» pe?» degen pikirge jaýap beripti.
Onyń aıtýynsha, Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń ortalyq apparatyna nemese onyń aımaqtaǵy ókildikterine qabyldanatyn azamattar aldyn-ala múftıattyń saraptaý komısıasynan mindetti túrde ótedi.
QMDB ǵalymdary bolashaq ımam-moldalardy jan-jaqty synaqtan ótkizedi. Senimi men ustanymyn aıqyndaıtyn saýaldar qoıylady. Múftıat ǵalymdary bolashaq din qyzmetkeriniń bilimi men senimine, tájirıbesi men musylmandyq sıpatyna asa mán beredi.
«Osy rette Arman Qýanyshbaev pen Abdýǵappar Smanov «sáláfıt» emestigin jetkizemiz. QMDB-nyń resmı qyzmetkerlerin «sáláfıt» dep ataý – durys emes. Bul – jamaǵat arasynda túsinbeýshilik, tipti, búlik týdyratyn aýyr sóz. Ondaı búlikke jol bermeýimiz kerek. Muny múftıatqa jabylǵan jala dep aıtýǵa bolady. QMDB – elimizdegi jalǵyz ıslamdyq baǵyttaǵy dinı birlestik, kúlli musylman jamaǵatynyń qarashańyraǵy. Resmı dinı birlestikte dástúrli dinimizdi ustanǵan qyzmetkerler jumys isteıtinin aıta ketkim keledi" – deıdi ol.
«Halyq arasynda «Asyl arna» telearnasyna, onyń ujymy men basshylyǵyna qatysty ártúrli áńgimeniń aıtylyp júrgeni ras. Bul máselede sizderdiń pikirlerińiz qandaı? QMDB «Asyl arnanyń» dinı mazmundaǵy teleónimderin qadaǵalaı ma?» — degen tilshiniń saýalyna, dintanýshy bylaı depti:
«QMDB men «Asyl arna» telearnasy arasynda arnaıy ózara yqpaldastyq memorandýmynyń qabyldanǵanyn aıtyp ketken jón.
Bizdiń mamanymyz, bilikti ımam Nurjan Talasuly «Asyl arnada» sharıǵı redaktor retinde jumys isteıdi. Onyń mısıasy – efırge shyǵatyn telebaǵdarlamalardy arnaıy sharıǵı saraptaýdan ótkizý.
QMDB-nyń «Asyl arnadaǵy» ókili teleónimderdi qadaǵalap, tıisti nusqaýlyqtar berip otyrady. Sonymen qatar, telearnada «Matýrıdı mektebi» dep atalatyn arnaıy telejoba efırden kórsetilip keledi.
Maqsat – dástúrli senim mektebimizdi, dástúrli mázhabymyzdy «Asyl arna» arqyly halyqqa nasıhattaý. Bul baǵytta ortaq jobalarymyz ben qyzmetimiz jalǵasyn taba beredi dep esepteımiz".
Sopylyq jaıly...
Maqalanyń sońynda Altynbek Utyshanuly sopylyq jaıly sóz qozǵapty.
Aıtýynsha, sopylyq degen ataý keıinnen shyqqanymen, sharıǵat derekkózderinde áý bastan bar.
"Sopylyq – Allanyń raqymyna jaqyndaýdy úıretetin, adamnyń ishki jandúnıesin kúnáharlyqtan tazartyp, barlyq artyqshylyqtardy boıǵa sińirýdi úıretetin rýhanı ilim. Sopylyq jol – pendeniń Allaǵa jetý jolyndaǵy baǵytyn nemese júıesin úıretedi. Allaǵa jetý – Ony taný, Oǵan degen shynaıy mahabbat. Bul – qulshylyqta yqylasty bolý, tyıym salynǵan nárselerden aýlaq bolý, nápsini, júrekti jaman minezder men ádetterden aryltyp, kórkem minezben kemeldendirý degen sóz. Sol úshin sopylyq – júrekti kúnádan, nápsiqumarlyqtan tazalap, kórkem minezdi qalyptastyrý ilimi dep atalady.
Qazirgi tańda kóptegen adamdardyń sopylyq joldy ustanyp, úlken qatelikterge jol berip jatqany aqıda jáne fıqh ilimin úırenbegendikten týyndap otyr. Aqıdany, sharıǵatty bilmeı turyp sopylyqty ustaný burmalaýshylyqqa ákelip soqtyrady" deıdi ol.
