Qazaqstannyń iri qalalarynda turǵyn úı quny júk kólikteriniń qozǵalysyna engizilgen belgili bir shekteýlerge baılanysty aıtarlyqtaı ósýi múmkin, dep jazady Dalanews.kz.
Bul týraly Qurylysshylar odaǵynyń elordadaǵy fılıalynyń dırektory Vácheslav Lazarev LS basylymyna bergen suqbatynda aıtqan. Ol 2025 jyldyń 1 qańtarynan bastap elde osy sanattaǵy (samosval) aýyr kólikterdi jalpyǵa ortaq paıdalanylatyn joldarda júk tasymaldaýyna tyıym salynýy múmkin ekenin aıtady. Al bul normany buzǵany úshin óte joǵary aıyppuldar (2025 jyly 1 myń AEK - 3,9 mln teńge) qarastyrylyp otyr. Tehnıkany mindetti túrde ólsheýdi engizý josparlanýda.
Lazarevtiń aıtýynsha, bul jaǵdaıdyń beton jetkizý tarıfterine, sonyń saldarynan turǵyn úı qunyna teris áseri bar.
"Bul materıal (beton) qurylys-montajdaý jumystarynyń (QMJ) 7-den 20%-ǵa deıingi úlesin qamtıdy. Kólemi 8-9 tekshe metr bolatyn samosvaldardyń júrisine tyıym salynǵan jaǵdaıda reıster sany eriksiz artady, óıtkeni úsh-tórt kýb beton aralastyrǵyshtardy paıdalaný qajet bolady. Bul QMJ baǵasynyń 5-7%-ǵa ósýine yqpal etedi. Qazirgi ýaqytta qurylys salýshylar onsyzda eń tómengi marjada - 10-12% jumys istep jatqandyqtan, bul shyǵyndar turǵyn úı qunyna qosylady. Osy jaǵynan alǵanda, jańa páterler 5-7%-ǵa qymbattaýy múmkin. Munyń mektepter men aýrýhanalar sıaqty áleýmettik nysandarǵa da qatysy bar. Memlekettik organdar óz shyǵyndaryn ulǵaıtýǵa májbúr bolady, bul búdjet tapshylyǵy aıasynda tıimsiz", - deıdi ol.
Ol qazirdiń ózinde betonnyń baǵasy shamamen 15%-ǵa óskenin eske salady. Al keıbir sektorlarda baǵa ósimi 30-35%-ǵa artqan. Sondyqtan kólikke qatysty shekteýler "jyǵylǵanǵa judyryq" bolady. Sonymen qatar, jobalardy iske asyrý merzimi 30%-ǵa artady. Eger buryn monolıtti-qarkas jumystaryn alty aıda atqarý múmkin bolsa, onda bolashaqta bul merzim bir jylǵa sozylýy múmkin. Saldarynan keıbir qurylys kompanıalary usynysty arttyrý boıynsha mindettemelerdi óz moınyna ala almaıdy, sondyqtan olar jumys kólemin qysqartýǵa májbúr bolady. Bul turǵyn úı sektory men áleýmettik nysandardy salý qarqynyna teris áser etedi.
Lazarevtiń aıtýynsha, saladaǵy taǵy bir jaǵymsyz faktor ýaqyt beldeýin aýystyrý bolyp tur. Ol muny kún ýaqytynyń qysqarýymen túsindiredi. Eger buryn joǵarǵy qabattarda saǵat 17:00-18: 00-ge deıin jumys isteýge bolatyn bolsa, qazir 16: 00-de jumys aıaqtalady. Saldarynan jańa baspanany paıdalanýǵa berý merzimi shamamen 10-15%-ǵa keshiktiriledi. Osyǵan baılanysty qurylysshylar odaǵy osyndaı saldarlarǵa jol bermes úshin mynandaı birqatar sharalardy usynady.
"Birinshiden, samosvaldardyń qozǵalysyna salatyn tyıymǵa kompanıalardyń daıyn bolýyna múmkindik berý úshin atalǵan normany 2026 jylǵa deıin keıinge shegere turý kerek. Ekinshiden, tyıymnyń ornyna aýyr júgi bar kólikterdiń qalada qatynaý múmkindigin qarastyrýda qosymsha 500 myń teńge kóleminde salyq engizýge bolady. Bul shara jergilikti atqarýshy organdarǵa joldardy jóndeýge, al samosvaldardyń qurylys alańyna deıin erkin barýyna múmkindik beredi. Máselen, tek Astananyń ózinde osyndaı 12 myń avtokólik quraly bar, olar elordalyq búdjetke 5 mlrd teńge kóleminde qosymsha túsim jasaı alar edi. Úshinshiden, elimizde salynyp jatqan joldardyń sapasyn jaqsartý qajet. Nátıjesinde aýyr júk kólikterine qaramastan olardyń paıdalaný merzimi ózdiginen artady. Aqyry, burynǵy qurylys qarqynyna oralý úshin burynǵy ýaqyt beldeýine oralý kerek", - deıdi maman.
Sonymen qatar, odaq usynylǵan sharalardy muqıat talqylaý jáne qaraý maqsatynda "Atameken" UKP-ǵa joldap qoıǵandary da naqtylanady.
