Нұр-Сұлтанның тергеу соты денсаулық сақтау экс-министрі Елжан Біртановтың үй қамақта қалу мерзімін ұзарту туралы мәселені қарауды жалғастырып жатыр. Ол бүгін сот отырысына қатысты. Ол өзінің сыбайлас жемқорлық қылмыстарға қатысы жоқ екенін баса айтты, деп хабарлайды
Dalanews.kz.
Кездесу онлайн режимінде Zoom арқылы өтті.
Біртанов өз сөзін бір күн бұрын бірқатар бұқаралық ақпарат құралдары прокурордың өзіне айып таққаны туралы ақпарат таратқанынан бастады. Экс-министр бұл ақпараттың жаңсақ екенін, өйткені оған әлі айып тағылмағандықтан да тергеу амалдары жалғасып, әзірге сот үйқамақ мерзімін ұзарту мәселесін қарастырып жатқанын айтты.
Содан кейін ол тергеу-жедел тобының бастығы өзінің есебінде көрсеткен бұзушылықтар туралы ақпаратты теріске шығаруға көшті (үй қамағының мерзімін ұзарту туралы - ред.).
Бұл арадағы құжатта бюджет қаражатын жымқыруға қатысты маған келтірілген күдіктердің заңдылығы мен негізділігін растайтын ешқандай факт жоқ екеніне баса назар аударғым келеді. Себебі ұрлық фактісі жоқ. Тағы да жария түрде бұл істе де, сол секілді менің Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрі болып тұрған кезімде де қандай да бір сыбайлас жемқорлық қылмысына қатысым болмағанын қадап айтамын. Мұнда жазылғандардың барлығы ойдан құрастырылған және қисынға мүлде сай келмейтін тұжырымдарға толы, - деді бұрынғы министр.
Өз кезегінде Біртанов жұмыс істейтінінің дәлелі ретінде денсаулық сақтау төлқұжатының скринін экраннан көрсетті, бұл Ericsson Nikola Tesla жасап шыққан "Ақпараттық жүйелердің өзара әрекеттесу платформасы", ол жұмыс істеп тұр, дегенмен тергеу ол жұмыс істемейді деп мәлімдейді (Біртанов, негізінен, дәл осы факт бойынша айыпталуда - ред.) ...
Мен электронды төлқұжаттан үзінді көшірмесін жүктей аламын. Тіпті, оны осы арада ашып, көрсете аламын, онда менің тіркелген жерім бар, сонымен қатар 2020 жылдың маусым айында мен екі ауруханада COVID-19-ға қарсы ауруханаға жатқанмын. Алдымен біреуінде, содан кейін екіншісінде. Яғни электронды денсаулық төлқұжатының функциялары жұмыс істеп тұр. Ия, толықтыру жағынан әлі де мәселелер бар, бірақ бұл процесс өз жалғасын табуда, өйткені емханалардың ақпараттық жүйелері платформаға көбірек келіп, қосылып жатыр. Бірақ біз жаңа ғана естідік және бұл процеске тергеу кедергі болып отырғанын білеміз. Осылайша, келісімшарт заңды түрде жасалды, барлық жұмыс заңды түрде жүргізілді, - деді Біртанов.
Ол платформаны пайдалану 2020 жылдың маусымында мақұлдағанын, бірақ тергеу оны бірден жауып тастағанын мәлімдеді. Күздің басында Денсаулық сақтау министрі Алексей Цой ел басшылығына платформаны бұғаттан босату туралы өтінішпен жүгінді, ал президент тергеуге платформаны бұғаттан шығаруды тапсырды.
Президенттің тапсырмасы орындалмай қалды, платформа ашылмаған және ол біресе жұмыс істейді, біресе жұмыс істемей қалады, - деді экс-министр.
Сонымен бірге ол бұл іске ешқандай қатысы жоқ екенін атап өтті.
Бұл арадағы басты сұрақ назардан тыс қалып жатыр: "Ақша қайда?" деген. Осы жобадан ең құрмағанда бір тиын алғаным дәлелденді ме? Жоқ, дәлелденбейді де, өйткені ондай болған емес. Мен кез-келген сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарға қатысым жоқ екенімді тағы бір мәрте мәлімдеймін, - деді Біртанов.
Экс-министр соттан өз құқығын қорғауды сұрады.
Мен Қазақстанның толыққанды азаматымын. Министр болып туа салған жоқпын, осы елде өсіп, төменнен бастап жоғарыға дейін өстім, адал еңбек еттім, салық төледім және бірдей құқықтарға ие болдым. Соттан менің құқықтарымның сақталуын сұраймын.
Ағама және жылжымайтын мүлікке келетін болсақ. Құжатта менде жылжымайтын мүлік бар екендігі айтылады (Австрияда - ред.). Мүмкін мен бірдеңені білмейтін шығармын, бірақ сізден осыны растайтын құжаттарды сұратуыңызды сұраймын.
Ал менің жақын туыстарымның тұруға ықтиярхатын растайтын жылжымайтын мүлігім бар екендігін растайтын құжаттар болмаған, табылмаған жағдайда, жоқ құжаттардың болуын растаған тергеуші мен прокурордың әрекеттеріне Сізден заңды баға беруіңізді сұраймын, - деді Біртанов.
2020 жылдың 3 қарашасында Қаржы мониторингі комитеті Біртановтың қамауға алынғандығы туралы хабарлады. Экс-министрге бюджет қаражатын аса ірі көлемде ысырап етті деген күдік келтіріліп отырғаны айтылды. 7 қарашада ол үй қамағына алынды. Елжан Біртанов Денсаулық сақтау министрі қызметінен 2020 жылы 25 маусымда босатылды. Ол пневмониясының асқынуына және емделу қажеттілігіне байланысты жұмыстан кету үшін өтініш жазды.
Қарсы тараптың аргументі қандай?
Бұрынғы денсаулық сақтау министрі Елжан Біртанов пен оның орынбасары Олжас Әбішев мемлекетке 1,5 млрд теңге көлемінде шығын келтірді деген күдікке ілініп отыр. Бұл туралы Vlast сайты жазды.
Сайттың хабарлауынша, 5 мамырда тергеу сотында прокурор бұрынғы министрдің үйқамақ мерзімін тағы бір айға созуды сұраған.
Сәрсенбі күні прокурор Төлеген Жарасбаев күдікті Біртановтың шектеулерге қарамастан хат жолдап, отбасы, адвокатынан басқа адамдармен араласып, "ереже бұзғанын" атап өткен. Айыптау тарабы оған медициналық мекемеден басқа жаққа баруға толық тыйым салуды, телефон арқылы келіссөз жүргізбеуді, хат жолдамауды, отбасы, адвокатынан басқа ешкіммен сөйлеспеуді міндеттеуін сұраған. Үйқамақ мерзімін 14 маусымға дейін созуды өтінген. Сот 6 мамырда жалғасады.
Тергеу органдарының болжамынша, 2015 жылы денсаулық сақтау министрлігі хорваттың Ericsson Nikola Tesla компаниясымен құны 17,8 млн доллар болатын "денсаулық сақтау саласындағы ақпараттық платформаны" елге әкелу бойынша келісім жасасқан. Бірыңғай дерек қоры сақталады делінген платформа денсаулық сақтау саласындағы ақпараттық жүйені біріктіруі тиіс болған.
"Денсаулық сақтау министрі Елжан Біртанов платформаның жұмыс істемейтінін біле тұрып, [бұрынғы вице-министр] Олжас Әбішевпен келісіп, 2018 жылы 17 емдеу мекемесінде платформаны пилоттық тұрғыда пайдалану туралы бұйрыққа қол қойған". Прокурор іс жүзінде пилоттық пайдалану жүзеге аспады деп санайды.
Айыптау тарабының айтуынша, бұрынғы министр мемлекет басшылығына платформаның 17 мекемеде сыналғаны жайлы ақпарат беріп, жаңылдырған. Ал вице-министр Әбішев "мемлекеттік сатып алу туралы" заңға жүгінбей 2018 жылы қазан айында Ericsson Nikola Tesla компаниясымен 9 млн долларға келісім жасасып, жұмыс атқарылмаса да желтоқсан айында актіге қол қойып, Ericsson Nikola Tesla компаниясына 6,8 млн долларды аударған. Былтыр ақпан айында Біртанов платформаны өнеркәсіптік пайдалануға енгізу туралы бұйрыққа қол қойған. Бірақ платформа әлі іске қосылмаған дейді айыптау тарабы. Прокурор осылайша Біртанов, Әбішев және өзге тұлғалардың әрекетінің салдарынан мемлекетке 1,5 млрд теңге көлемінде шығын келді деп санайды.
Бұған дейін Біртановтың адвокаты Дмитрий Куряченко тергеу органдарында бұрынғы министрдің кінәсін дәлелдейтін бұлтартпас айғақтар жоғын алға тартып, "тергеу органдарының әрекеті істі объективті жүргізуге емес, Біртановты қудалауға бағытталып отыр" деп мәлімдеген еді. Адвокат даулы платформаның жұмыс істеп тұрғанын, іске платформаны жасаған Ericsson Nikola Tesla өкілдері, не мердігер, не платформаны қабылдаған комиссия мүшелері тартылмағанына назар аударған. Адвокат платформаны қабылдау-пайдалану актісіне қол қоймаған Біртановтың заңсыз қудаланып жатқанын, оның үйқамақта заңсыз отырғанын да айтқан.
Былтыр қарашада Біртановтың "ірі көлемде қаржы жымқыру" күдігі бойынша ұсталғаны белгілі болған. Сол кезде бірқатар жергілікті БАҚ экс-министрдің цифрландыруға бөлінген 526 миллион теңге көлемінде (1,2 миллион доллар) қаражатты "иемденді" деп айыпталғанын жазды.
Біртанов ұсталғаннан кейін әлеуметтік желіде оны қолдау акциялары өтті. Қолданушылар биліктен оны босатуды сұраған.
Бұған дейін адвокаты президент Қасым-Жомарт Тоқаевқа үндеу жолдап, экс-министрдің "заңсыз қудалануын" бақылауына алуды өтінген.
50 жастағы Елжан Біртанов 2017 жылдың қаңтарынан 2020 жылдың маусымның соңына дейін денсаулық сақтау министрі қызметін атқарған. Ол коронавируспен ауырғандар саны күрт көбейіп, ауруханаларда орын жетпей қалған тұста отставкаға кеткен. Оның орнына Алексей Цой қызметке келді.
Сәуір айында тергеу соты оның үйқамақ жағдайын жеңілдетіп, 8.00 бен 19.00 аралығында қоғам мен отбасына пайда келтіру үшін үйден шығуға рұқсат еткен. Жақында денсаулық сақтау министрі Алексей Цой оның "коммерциялық мекемеде" жұмыс істейтінін айтқан.
