Астана қаласындағы Цифрландыру біздің өмірімізге күн сайын дендеп енуде. Бас қаланың заман ағымына ілесуі – заңдылық. Қазіргі таңда коммуналдық шаруашылық саласының да тамырына сандық жүйе қан жүгіртуде. Егер бұрын тұрғындар коммуналдық қызмет көрсететін түрлі ұйымдарға жеке-жеке жүгінуге мәжбүр болса, 2019 жылдан бастап Астана қаласы әкімдігінің бастамасымен елордада iQala City қызмет көрсету орталығы пайда болды. iQala City қызмет көрсету орталығының тәлімгері Қуаныш Байзақов орталық жұмысы мен тұрғындарға көрсетіліп жатқан көмектер туралы жан-жақты айтып берді.
iQala City қызмет көрсету орталығы 2019 жылдың маусым айында Астана қаласы әкімдігінің бастамасымен, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Астана қаласы бойынша департаментінің қолдауымен, «Астана – адалдық алаңы» жобасының шеңберінде ірге қалапты. Бұл орталықты құрудағы мақсат – әкімшілік кедергілерді азайту, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін кеміту және болдырмау, бір терезе қағидаты бойынша қызметтерді бір жерден алуды жеңілдету, қызмет көрсетушілер мен ұсынылатын қызметті алушы арасында тікелей байланыстың болмауы. Қала тұрғындары коммуналдық ұйымдарды іздеп, қаланы аралап жүгірмей-ақ, бір жерден қызмет көрсетуге келісім-шарт жасасуға мүмкіндік алды. Орталықтың фронт-офисіне хабарласумен қатар, барлық коммуналдық қызметтерді https://ns.gov.kz порталы арқылы онлайн алуға болады.
«Орталық порталы барлық қалалық қызметтерді біріктіреді және азаматтар мен заңды тұлғалар үшін де, қызмет көрсетушілер үшін де тұрғын үй-коммуналдық сектордағы ұйымдардың қызметтеріне қол жеткізудің бірыңғай нүктесі ретінде әрекет етеді», - деп түсіндірді орталық тәлімгері.
Еске салайық, «Астана – адалдық алаңы» жобасы бойынша сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің жаңа құралдарын енгізу үшін жобалық менеджмент қолданылған болатын. Жоба азаматтардың мінез-құлқының сыбайлас жемқорлыққа қарсы моделін одан әрі дамытуға және сыбайлас жемқорлықты қабылдамау атмосферасын құруға бағытталған. Жоба аясында мемлекеттік қызмет көрсету сапасы жақсарып, тұрмыстық сыбайлас жемқорлық жойылып, азаматтар мен бизнес үшін кедергісіз және қолайлы жағдай жасалып, мемлекеттік органдар қызметінің ашықтығы мен айқындығы қоғамдық бақылауға ие болды.
«Бүгінгі таңда орталық Астана қаласы бойынша коммуналдық және коммуналдық шаруашылық саласында 130-дан астам қызмет түрін көрсетеді. Бұл орталыққа қалалық цифрландыру және мемлекеттік қызметтерді көрсету басқармасы жетекшілік ететінін ескертемін. Қазір ол сайтта жарияланды, бірақ әзірге «Smart Energy Hub» ЖШС, «Астана қалалық жарық» ЖШС, «Теміржолэнерго» ЖШС қызметтерін цифрландыру бойынша жұмыс тестілік режимде жүргізілуде. Бұл адамдарға жеткізушілерде таңдау мүмкіндігі болуы үшін жасалады: егер біреу басқа жарық жеткізушімен келісім жасағысы келсе, онда олар ұсынылғандардың ішінен таңдай алады. Бұл табиғи монополия субъектілері, сондықтан бәсекелестік орта болуы керек. Жарық мәселесіне келетін болсақ, әрбір қызмет алушы қызмет көрсетушіні өз бетінше таңдай алады, бірақ жылуды тек «Астанаэнергосбыт» ЖШС-нен алуға болады», - деп атап өтті Қуаныш Байзақов.
Яғни, егер МЖК, барлық көршілер бір жеткізушіні таңдаған болса, бірақ ол сіздің талабыңызға сәйкес келмесе, онда басқа электр энергиясын жеткізушіні жалғыз таңдай аласыз. Бірақ бір компаниямен келісім-шарт жасау оңайырақ екенін де ескерген жөн. Десе де, басқа электр жеткізушімен келісім-шарт жасасқанда ол ұйымға барып, олармен келіссөз жүргізудің қажеті жоқ. Тек iQala City қызмет көрсету орталығына хабарласу қажет. Егер бұрын жылжымайтын мүлікті сатып алу кезінде адамдар кеңселері қаланың әр түкпірінде орналасқан барлық инстанцияларға барса, километрге созылған кезектерді күтсе, түскі үзілістен операторды тағы күтсе, қазір аталған орталыққа келу немесе хабарласу жеткілікті. Барлығы орталықтандырылған. Фронт-офисте өтінішіңіз тіркеліп, толық кеңес ала аласыз.
Тәлімгердің дерегінше, екі тарап қол қойған келісімді жүктеп алуға және басып шығаруға болады. Қалай болғанда да, ол өтініш берушінің жеке кабинетінде қалады. Коммуналдық қызмет көрсетушілермен келісім-шарт жасасу кезінде екі жақты қол қойылғанын ескертемін. Бұл маңызды. Біз мұны адам келісімшартта бірдеңе сәйкес келмесе, жеткізушіні таңдауы үшін жасадық. Бұған дейін муниципалдық мекемелер біржақты келісім-шартқа қол қойып, сізге жіберетін. Сондай-ақ iQala Front Office Manager электрондық поштасын жіберуге болады. Ол сізге қажетті ақпаратты береді және өтініштерді толтырады. Бірақ оған басшының ЭСҚ қол қояды, өйткені ол заңды тұлға ретінде әрекет етеді және сіздің атыңыздан құжаттарды толтыруға құқылы.
«Тарифтерді, алымдарды, қайта есептеулерді әрбір жеткізуші бөлек жүргізеді. Өйткені, олар есептеулер жүргізіп, өз қызметтері туралы деректер енгізілген түбіртекті тұтынушының үйіне жеткізетін орталыққа береді.
Ал бізге адамдар көбінесе келісім-шарттар жасасуға, қосылуға техникалық шарттарды беру қызметтеріне жүгінеді. Қалалық коммутацияға қосылу электр және жылу желілеріне, су құбырларына, канализацияға және нөсерлі канализацияға қосылуды қамтиды. Айтпақшы, бұл сұрақты электронды өтініш түрінде де өңдеуге болады. Бізге, сондай-ақ тұтынушылар техникалық шарттар бойынша да келеді, олардың көпшілігінде рұқсаттары бар. Егер ол жоқ болса, онда құрылысты бастауға және қалалық желілерге қосылуға құқығы жоқ», - деп түсіндірді Қуаныш Байзақов.
Оның айтуынша, орталық қазір «ҚазТрансГазАймақ» АҚ-мен диалог жүргізіп жатыр. Алдағы уақытта бұл қызмет те орталықта пайда болады. Сонымен қатар қазір барлық қызметтер цифрлық технологияға көшу үстінде. Көпшілікке мәлім, цифрландыру ұзақ уақыт бойы коммуналдық қызметтерге қатысты болған жоқ, барлығы ескі әдіспен, қағаз жүзінде жұмыс істеді. Ол халыққа қызмет көрсету орталықтарында және eGov.kz порталында көрсетілетін мемлекеттік қызметтерден басталды. Ал 2019 жылы мұндай орталық құру туралы шешім қабылданды.
Қ.Байзақов мекемеде әлі байланыс орталығы жоқ екенін, бірақ жұмыс күндері сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін корпоративтік нөмірлері жұмыс істейтінін жеткізді. Ол түскі ас уақытында да қызмет ете береді. Онда хабарласушыларға операторлар егжей-тегжейлі кеңес беріп, мәселеге байланысты бағыт-бағдар көрсетеді. Коммуналдық қызметтерге қатысты жеке және заңды тұлғалардың барлық сауалдарына орталықтағы кез келген қызметкер жан-жақты жауап бере алады.
«Астана тұрғындарының 50 пайызы қызмет ақысын әлі де қағаз түбіртекте төлейді. Онда барлығы егжей-тегжейлі жазылған, «баланс», «есептеу», «төлеу», «айыппұл», «қайта есептеу» деген баған бар. Ал банктердің өтінішінде – тек жалпы сома мен айыппұл сомасы көрсетіледі. Әзірге қағаз түбіртегі өтініште толық көрсетілмейді. Бізде қарттар, мүгедектер бар, барлығында смартфон жоқ, сондықтан 25-ін күтпей-ақ қызмет ақысын төлеу үшін қағаз түбіртек керек», - деді мекеме тәлімгері.
Ол «Тұтынушылар қағаз түбіртегі үшін ақша төлейді, сондықтан оларды айналымнан алғылары келмейді» деген пікірдің түбегейлі қате екенін де айтты. Коммуналдық қызметтерді көрсететін ұйымдар URC түбіртегі шығынын өздері көтереді. Тұрғындар қызмет ақысын ғана төлейді,
«Бұл да бұрын қызмет ақысын төлеу үшін түрлі ұйымдарға баратын тұрғындарымызға ыңғайлы болу үшін жасалып отыр. Сондықтан да бірыңғай есеп айырысу орталығы құрылды, оған біздің қызмет көрсетушілердің барлық ақпараты түседі, содан кейін түбіртек қалыптасып, астаналықтардың үйлеріне барады», - деді жауапты маман.
