اۋىل شارۋاشىلىق سالاسىندا ەلەۋلى مۇددەسى بار كەيبىر ىقپال ەتۋشى توپتاردىڭ كىرىستەرى اۋىلشارۋاشىلىق جۇمىستاردان عانا ەمەس، يمپورتتىق تراكتورلار مەن كومباينداردى ساتۋدان دا قۇرالادى. ولاردىڭ جەرگىلىكتى قۇراستىرۋ وندىرىستەرىن سالۋعا نيەتى جوق.

نەلىكتەن اگرارلىق سالادا ۋتيلالىمعا قارسى؟ ەلدەگى ەكونوميكانىڭ ەڭ سۋبسيديالانعان سالالارىنىڭ ءبىرى وزگە ماڭىزدى سالانى قولداۋعا قارسى، ونىڭ ىشىنە اۋىلشارۋاشىلىق ماشينالارىن جاساۋ دا كىرەدى.

ۋتيليزاسيالىق الىم دەگەنىمىز نە؟ بۇل - ءوز نارىعىن قورعاۋدىڭ ءبىر ءتۇرى. جابدىق ساتقىڭىز كەلسە، كاسىپورىن سالىڭىز، قۇراستىرۋدى باستاڭىز، جەرگىلىكتى قامتۋ ۇلەسىن بىرتىندەپ 50%-عا دەيىن جەتكىزىڭىز. ونىڭ ۇستىنە بۇل شارا شارۋالاردىڭ وزدەرىنە دە شىعىن اكەلمەيدى. ءاربىر ساتىپ الىنعان كومباين نەمەسە تراكتورعا شارۋا قوجالىعى مەن ونىڭ يەسى قۇنىنىڭ 25 پايىزىن وتەماقى الادى. وتاندىق قۇرال-جابدىق ارزانىراق جانە ونى ارنايى مەملەكەتتىك باعدارلامالار ارقىلى، اتاپ ايتقاندا ليزينگتىك باعدارلامالار ارقىلى 4%-بەن ساتىپ الۋعا بولادى.

Eurasia Group Kazakhstan كومپانياسىنىڭ ۋتيلالىمدى الىپ تاستاۋدى لوببيلەۋگە قاتىسى تۋرالى كوپتەن بەرى ايتىلىپ ءجۇر.

2019 جىلدىڭ شىلدەسىندە Zakon.kz باسىلىمىندا شىققان ماقالادا اۆتور كادەگە جاراتۋ جيناعىن جويۋدىڭ لوببيستەرىنىڭ ءبىرى «استىق وداعى» ەكەنىن اشىق ايتادى. ال بىرلەستىكتىڭ دونورى – John Deere حالىقارالىق ماركالى بەلگىلى تەحنيكا يمپورتتاۋشىسى ەكەنىن كورسەتەدى.

«قوعامدىق داۋلاردا تاراپتاردىڭ ءبىرى ءداستۇرلى تۇردە دەرەكتەردى بۇرمالاۋعا بارادى. مىسالى قايتا وڭدەۋ تولەمىنىڭ مولشەرى 10%-عا ارەڭ جەتەدى، ال جويۋدى جاقتاۋشىلار 30%-دىق مولشەرلەمە تۋرالى ايتىپ جاتىر»، – دەلىنگەن ماقالادا.

ماقالادا قوعامدىق داۋ-دامايدا تاراپتاردىڭ ءبىرى دەرەكتەردى بۇرمالايتىنى جازىلعان.

«مىسالى ۋتيلالىمنىڭ مولشەرى 10%-عا ارەڭ جەتەدى، ال جويۋ لوببيستەرى 30% مولشەرلەمەنى ايتادى، كادەگە جاراتۋ الىمى ماقتا، كۇرىش جيناۋ، كارتوپ جيناۋ، جەمىس جيناۋ، شىنجىر تاباندى، سونداي-اق تىركەمە جانە اسپالى تەحنيكاعا قولدانىلمايدى. ەڭ قىزىعى، قايتا وڭدەۋ اقىسىن وسى جابدىقتى تۇتىنۋشىلار ەمەس، تەك وندىرۋشىلەر مەن يمپورتتاۋشىلار تولەيدى. جۇرتشىلىقتى ادەيى اداستىرىپ جاتىر دەگەن پىكىر بار»، – دەلىنگەن ماتەريالدا.

2020 جىلدىڭ جازىندا «ۆەدوموستي كازاحستانا» سايتىنىڭ نازارى «ەۋرازيا گرۋپپ» كومپانياسىنا ءتۇستى. «دجون دير» كورپوراسياسىنىڭ سابان قۇلىپتارى» ماقالاسىندا ۇزاق ۋاقىت بويى اۋىل شارۋاشىلىعى ەكس-مينيسترى اسىلجان مامىتبەكوۆ باسقارعان «قازاقستاننىڭ ەت وداعىنىڭ» «ەۋرازيا گرۋپپقا» قاتىسى تۋرالى ايتىلادى. ول سول جىلدىڭ 22 قىركۇيەگىندە «ەلدىڭ باس قاساپشىسى» قىزمەتىنەن ايىرىلدى. انتيكور ۆەتەريناريالىق جانە فيتوسانيتارلىق سەرتيفيكاتتار بەرۋ جۇيەسىندەگى بۇزۋشىلىقتاردى انىقتاعانى ايتىلادى.

باسىلىم ەتتى مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋ جوباسى شەڭبەرىندە مەملەكەتتىك قازىنادان مول سۋبسيديا العان «قازاقستاننىڭ ەت وداعىنىڭ» باسشىلىعى شەتەلگە، ونىڭ ىشىندە «ەۋرازيا گرۋپپ» ديستريبيۋتور-كومپانياسىن بەلسەندى تۇردە تانىستىرا وتىرىپ، اقش-تاعى John Deere باس كەڭسەسىنە بىرنەشە رەت بارعانىن اتاپ ءوتتى.

ءىس يمپورتتىق لوببيستەردىڭ ارقاسىندا AGCO، John Deere، Case New Holland جانە باسقا دا تەحنيكا وندىرۋشىلەرى كادەگە جاراتۋ الىمىنان بوساتىلعانعا دەيىن باردى. بۇل ءتىپتى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كوميسسياعا تەحنيكانى جەتكىزۋدىڭ كەمسىتۋشىلىك شارتتارى تۋرالى جازعان رەسەيلىك «روسسپەسماش» اۋىلشارۋاشىلىق تەحنيكاسىن وندىرۋشىلەر قاۋىمداستىعىنىڭ شاعىمىنىڭ تاقىرىبى بولدى. ەەك قازاقستان ۇكىمەتىن بارلىق اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن وندىرۋشىلەر ءۇشىن كادەگە جاراتۋ الىمىن تولەۋ شارتتارىن تەڭەستىرۋگە مىندەتتەدى.

الايدا باسەكەلەستەردىڭ نارازىلىعى «ەۋرازيا گرۋپپتىڭ» ەكونوميكالىق جاعدايىنا ەشقانداي اسەر ەتكەن جوق. اشىق دەرەككوزدەرگە سۇيەنسەك، كومپانيانىڭ وتكەن جىلعى بولجامدى جىلدىق تابىسى 123،3 ملرد تەڭگەنى قۇراعان. بيىلدىڭ وزىندە كومپانيا 102 ملرد تەڭگە تابىس تاپقان.

مۇنداي ناتيجەمەن ەكىنىڭ ءبىرى ماقتانا المايدى. ال جوعارى كەڭسەلەردە يمپورتتاۋشىلاردىڭ مۇنداي قولداۋىمەن وتاندىق اۋىر ماشينا جاساۋدى دامىتۋ تۋرالى ءسوز قوزعاۋدىڭ ءوزى ارتىق.

ايتا كەتەيىك، ماماندار ۋتيلالىمسىز وتاندىق اۆتوونەركاسىپ سوققىعا ۇشىراپ، كەرەكسىز ەسكى كولىكتەر اعىنى بولاتىنىن ەسكەرتىپ جاتىر.

ولاردىڭ ايتۋىنشا، ەلدەگى اۆتوكولىك پاركىنىڭ توزۋى اۆتوكاسىپتىڭ تابىستىلىعىن، تاسىمالدى، جەتكىزۋ احۋالىن تومەندەتەدى. سەبەبى ەسكى تەحنيكاعا قىزمەت كورسەتۋ جاڭا تەحنيكاعا قاراعاندا قىمباتىراق. بۇل اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنا دا قاتىستى. ال ءوز كەزەگىندە ەسكى تەحنيكا فەرمەرلەر ءۇشىن ۇنەمى ۇلكەن ءقاۋىپ توندىرەدى. ەكىنشىدەن، اۋىلشارۋاشىلىق تەحنيكالارىن، اسىرەسە ەسكىلەرىن جوندەۋ وتە قىمباتقا تۇسەدى، بۇل اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەردىڭ شىعىندارىنىڭ جانە باعانىڭ وسۋىنە اكەلەدى. ماماننىڭ سوزىنشە، ەگەر فەرمەرلەر بۇل شىعىنداردى وتەي الماسا، ولار جابىلۋعا ءماجبۇر بولادى.

دەرەككوز: ديكايا وردا تەلەگرام-ارناسى