ۇرپاق تاربيەسىن كوپ زەردەلەۋ ماڭىزدى

Dalanews 23 قار. 2017 06:35 704

ۇلاعاتتى وي يەلەرى دە، ارمان وتى كوكىرەگىندە  الاۋلاعان  جەتكىنشەكتەر  دە پاراساتتى  قوعام قايراتكەرلەرى  ءبىر ادامعا قارىزدار. ول – ۇستاز! شاكىرتتەرىن  ءبىلىم نارىمەن سۋسىنداتىپ، ءتالىم- تاربيە بەرۋ، جاقسى قاسيەتتەردى  بويىنا دارىتىپ، ادامگەرشىلىك رۋحتا  باعىت-باعدار بەرۋدە مۇعالىمدەر قاۋىمىنىڭ ەڭبەگى زور.

شاكىرتتەرىن تۋعان اناسىنداي باۋراپ، ءومىر  قيىندىقتارى مەن  قىزىقتارىن  سەزىندىرىپ ايالاۋدان، ماپەلەۋدەن جالىقپاعان سانالى ءومىرىن  بالا تاربيەسى مەن بىلىمىنە ارناعان ۇلاعاتتى ۇستاز. قاشاندا ءوز ىسىنە ادالدىقپەن بەرىلگەن، جاڭالىقتى جاتسىنباي قابىلدايتىن، شاكىرتىنىڭ جانىنا نۇر قۇيىپ، ومىردەگى جول سىلتەۋشىسىنە اينالعان ۇستاز ۇرپاق تاربيەسى، ۇلت بولاشاعى جايىندا از- كەم سىر ءبولىسىپ، اڭگىمەلەسۋدىڭ رەتى ءتۇستى.

– جاس ۇرپاقتىڭ  تاربيەسى  بارلىق كەزەڭدەدە قوعامنىڭ  ەڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنىڭ  ءبىرى بولادى. ول الداعى ۋاقىتتا دا  ەشقاشان ماڭىزىن جويماق ەمەس. «بالا ەلدىڭ بولاشاعى»، سوندىقتان  ۇرپاق تاربيەسى بارلىق قوعام مۇشەلەرىن الاڭداتۋى ءتيىس. ءار حالىقتىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن  قۇنداقتاپ، ۇرپاقتان-ۇرپاققا جەتكىزۋ ماسەلەسىن كۇن  تارتىبىنەن  تۇسىرمەۋىمىز قاجەت. ءجۇسىپ بالاساعۇننىڭ :

«بالا ءبىلىم جولىن قۋسا دەسەڭىز،

بەسىگىندە-اق ءبىلىم جولىن كورسەڭىز.

ءبىلىم ۇيرەت سابيىڭە تارىلما،

ۋىزدايىن سۇتتەي سىڭەر قانىڭا، – دەگەن دانالىق ءسوزى  قازاق حالقىنىڭ بالا تاربيەسىنە و باستان-اق ويلانىپ، قولعا العانىن بىلدىرسە كەرەك. ءبىر عانا بەسىك جىرىنىڭ ءوزى ءسابيدىڭ جان سارايىن بايىتىپ، ارلى دا اقىلدى، ادەپتى دە يماندى بولىپ  وسۋىنە  كوپ سەپتىگىن تيگىزەرى حاق.

«ۇيادا نە كورسەڭ، ۇشقاندا سونى ىلەرسىڭ» دەگەندەي ونەگەلى ۇستازدان جاقسى شاكىرت شىعاتىنى ءسوزسىز. عىلىم يەسى دە،  عالىم دا، ەل قورعاعان باتىر دا، تىلىنەن بال تامعان اقىندا، تەگەۋرىنى تەمىر بالقىتقان جۇمىسشى دا، ءبارى-بارى ۇستازدان ءبىلىم العان، ءتالىم ۇيرەنگەن. سوندىقتان ۇلاعاتتى ۇستازدارعا بۇكىل ادامزات  بالاسى  قۇرمەتپەن  باس ءيۋى – باستى پارىز. ومىرگە  ۇرپاق بەرگەن  انالاردى  قالاي  ارداقتاساق، سول ۇرپاقتى تاربيەلەيتىن  ۇستازداردى دا سونداي ارداقتاۋىمىز كەرەك.

قازىرگى تاڭداعى  ءومىردى سارالاي  كەلە، ماعان «ءبىز جاستاردىڭ تاربيەسىنە  ءالى  دە ءوز دارەجەسىندە  جەتىلدىرە الماي ءجۇرمىز-اۋ» دەگەن وي كەلەدى. ءقازىر جاھانداندىرۋ زامانىن اياق باستىق، جان-جاقپەن ارلاسۋدامىز، جاستار الەمدەگى ەڭ وزىق ءبىلىم عىلىمدى بويلارىنا  ءسىڭىرىپ جاتىر. ونىڭ بارلىعى دۇرىس. ءبىراق ءبىز بىرنارسەنى ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. مىسالى، بۇكىل الەم ەكىنشى اريستوتەل، ۇلى ۇستاز دەپ مويىنداعان ءابۋ ناسىر ءال-فارابيدىڭ «تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم – حالىقتىڭ قاس جاۋى» دەگەن ءسوزى بار. ءبىلىمى جان-جاقتى بولعانى جاقسى. ءبىراق ءبىلىم تاربيەمەن ۇشتاسىپ جاتسا عانا عانيبەت. سوندىقتان ءاربىر اتا-انا، مەكتەپ، مۇعالىمدەر قاۋىمى ءبىلىم بەرۋ ءىسىن تاربيەگە باۋلۋمەن دۇرىس ۇشتاستىرۋدىڭ ماڭىزى زور.

– ءبىزدىڭ تاربيە دەگەن تۇسىنىگىمىز ءبىرجاقتى. شىن مانىسىندە، تاربيە – اقپاراتتىق جۇيەنى قابىلداي ءبىلۋ ءتاسىلى. اقپارات تاسقىنى ارقىلى ادامدى تاربيەلەۋگە، ياكي ونى بۇزۋعا دا بولادى. قۇندىلىقتارعا تاربيەلەۋ – ءبىر ماسەلە بولسا، ءقازىر اقپاراتتىق جۇيەدەگى تاربيە – باستى ماسەلە. وسى زامانعا، ادامنىڭ كەمەلدەنۋىنە قاجەتتى اقپاراتتاردى بەرۋدىڭ تاسىلدەرىن ويلاستىرىپ، سونى جۇزەگە اسىرۋ قاجەت. قازاقتىڭ «كوپ وقىعانىننان ەمەس، كوپ توقىعانىنان سۇرا» دەگەن ءسوزى وسى ورايدا ورىندى ايتىلعان. ءقازىر كوپ ءبىلۋ ەمەس، زەردەلەۋ ماڭىزدى. ەڭ باستىسى، قازاق حالقى ۇلت ساناتىندا ماڭگى  ساقتالىپ قالعانىن قالايمىن. تاۋەلسىز قازاقستان مەملەكەتىنىڭ ىرگەسى مىزعىماس، بەرىك بولسىن.

ءجانيا مىقتىبايەۆا، الماتى قالاسى، الاتاۋ اۋدانى №164 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ ءمۇعالىمى.

 

 

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار