ەلىمىزدە وتباسىلىق زورلىق-زومبىلىق ماسەلەسى وتكىر تۇر. بۇل اشىق ايتىلا بەرمەيتىن، تابۋ تاقىرىبىنداعى ماسەلە دەسەك تە بولادى.

رەسمي دەرەك بويىنشا ەلىمىزدە جىل سايىن وتباسىنداعى زورلىق-زومبىلىقتان كوز جۇماتىن ايەلدەر سانى جىل سايىن ورتا ەسەپپەن 400 ادامنان اسادى.جوعارىدا اتالعان ستاتيسكانى  ەسكەرە وتىرا، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتى  ازاماتتىق قۇقىق، جانە ازاماتتىق ءىس جۇرگىزۋ، ەڭبەك قۇقىعى كافەدراسىنىڭ ءبىلىم الۋشىلارىمەن   تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىنىڭ 5-ماقساتى «گەندەرلىك تەڭدىك» شەڭبەرىندە دوڭگەلەك ۇستەلدە تالقىعا سالدىق.

بۇل رەسمي ستاتيستيكا، ال بەيرەسمي ودان دا كوپ بولۋى مۇمكىن. تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق پروبلەمالارى قوعام ءۇشىن وزەكتى ماسەلەگە اينالدى. ەلىمىزدىڭ پرەزيدەنتى بىلتىرعى جولداۋىندا ايەلدەرگە قارسى تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق ءۇشىن جازانى قاتاڭداتۋدى مىندەتتەدى. وسى ورايدا بالالار قۇقىعىن قورعاۋ جانە تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا قارسى ءىس-قيمىل باسىم بولۋى قاجەت. قازىرگى كەزدە ماجىلىستە «وتباسىلىق-تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا قارسى ءىس-قيمىل تۋرالى» جانە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە وتباسىلىق-تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋ ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوبالارى قارالىپ جاتقانىن بارشاعا ءمالىم.دوڭگەلەك ۇستەل بارىسىندا ستۋدەنتتەر ويىن اشىق جەتكىزدى:

-قولدانىستاعى زاڭعا سايكەس، تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا جول بەرمەۋگە جاۋاپتى ۋاكىلەتتى ورگان جوق. سول سەبەپتى بۇل باعىتتاعى جۇمىس شاشىراڭقى ءجۇرىپ جاتىر. وسىعان بايلانىستى، ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدى قامتاماسىز ەتۋ جانە وتباسىلىق تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا قارسى ءىس-قيمىلدىڭ ءتيىمدى تەتىكتەرىن ازىرلەۋ قاجەتتىگىن ايتىپ ءوتتى.

-وتباسىنداعى زورلىقتىڭ سان ءتۇرى بار. ول ءتىپتى وتباسىن قۇرعان ساتتە دە باستالۋى مۇمكىن. مىسالى بۇۇ بويىنشا ورتالىق ازيادا قىزدىڭ ءوز ەركىنەن تىس، كەلىسىمىنسىز الىپ قاشۋ فاكتىلەرى ءجيى كەزدەسەتىنى ايتىلادى. كورشىلەس قىرعىزستان بۇل قىلمىستان كوش باستاپ تۇر. قازاقستاندا دا بۇل فاكتىلەر بار. ءتىپتى ومىرگە ۇل بالا كەلمەگەنى ءۇشىن، تاماقتىڭ ءدامسىز بولعانى ءۇشىن، ەرتە ۇيقىدان تۇرماعانى ءۇشىن دە جارىنا زورلىق كورسەتەتىن وتباسىلار بار. بۇل تىم قاراپايىم تاقىرىپ بولۋى مۇمكىن، ءبىراق ونىڭ ارتىندا تاعدىرلار جاتىر.

-زورلىق زومبىلىق جاساۋعا بىرنەشە نەگىزگى سەبەپتەر بار. ەڭ قاراپايىمدارى –  ىشىمدىككە، ناشاقورلىققا، قۇمار ويىندارعا تاۋەلدىلىك زورلىق-زومبىلىققا يتەرمەلەيدى. الايدا، ستاتيستيكاعا سايكەس  وتباسىلىق جانجالدارعا  باسقا دا سەبەپتەر اسەر ەتىپ جاتادى.

دوڭگەلەك ۇستەل بارىسىندا بارلىق ستۋدەنتتەر تىڭدالىپ،وي ءبولىسىپ،پىكىر الماستىق.ءسوز سوڭىندا ايتپاعىم،قازاقستان الەمنىڭ وركەنيەتتى ەلدەرى ىسپەتتەس، دامۋدىڭ داڭعىل جولىنا ءتۇسۋدى ماقسات ەتكەن مەملەكەت. ول ءۇشىن ءتۇرلى زاڭنامالاردى جەتىلدىرۋ مەن ءارقاشان ىزدەنىس ۇستىندە بولۋ ماڭىزدى. دامىعان مەملەكەتتەر ءۇشىن ەڭ ماڭىزدى قۇندىلىق ادام بولىپ تابىلادى. ونىڭ ىشىندە ادامنىڭ ءبىلىم الۋ، دەنساۋلىعىن كۇتۋ، ءوزىن دامىتۋ مەن باقىتتى بولۋىنا ءتيىستى فاكتورلار ەسكەرىلۋى ءتيىس. ول وتباسىلىق زورلىق-زومبىلىقتى ازايتۋعا دا تىكەلەي بايلانىستى.

 

 

 

ابيكەنوۆ ا.ا

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ زاڭ فاكۋلتەتى  ازاماتتىق قۇقىق جانە ازاماتتىق ءىس جۇرگىزۋ،ەڭبەك قۇقىعى كافەدراسىنىڭ دوسەنتى،ز.ع.ك

 ءومىرتاي روزا

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ زاڭ فاكۋلتەتى  ازاماتتىق قۇقىق جانە ازاماتتىق ءىس جۇرگىزۋ،ەڭبەك قۇقىعى كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى،ز.ع.ك. ادۆوكات

.