الەمدە گەوساياسي تارتىستار كۇشەيىپ، سەنىم داعدارىسى اسقىنعان تۇستا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستاننىڭ بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا بەرىك ۇستانىمىن تاعى ءبىر مارتە پاش ەتتى. بۇل تۋرالى مەملەكەت باسشىسى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مەرەيتويلىق جيىنىندا ايتتى دەپ جازادى Dalanews.kz.
توقايەۆتىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى كەزدە الەمدە ەكسترەميستىك يدەولوگيالار مەن پوپۋليزم قايتادان باس كوتەرۋدە. راديكالدى ريتوريكانىڭ كۇشەيۋى، حالىقارالىق قۇقىقتىڭ قۇنسىزدانۋى جانە نەگىزگى حالىقارالىق ينستيتۋتتاردىڭ السىرەۋى بايقالۋدا.
وسىعان بايلانىستى قازاقستان بۇۇ جارعىسىنا دەگەن ادالدىعىن ساقتاي وتىرىپ، ونى رەفورمالاۋ قاجەتتىگىن دە تۇراقتى كوتەرىپ كەلەدى.
«بۇگىنگى احۋال تۇرعىسىنان العاندا، بۇۇ ءالى دە بالاماسى جوق جاھاندىق ۇيىم رەتىندە قالا بەرەدى، سوندىقتان ءبىز ونى قولداۋدى جالعاستىرامىز»، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
ساياساتتانۋشى عازيز ابىشيەۆتىڭ پىكىرىنشە، توقايەۆتىڭ بۇل مالىمدەمەسى – بۇۇ-نىڭ ىقپالىن السىرەتۋگە مۇددەلى ءتۇرلى گەوساياسي وپپورتۋنيستەرگە بەرىلگەن جاناما جاۋاپ. ويتكەنى سوڭعى جىلدارى «الەمدىك الپاۋىتتاردىڭ ورتا مەرزىمدى لوگيكاسى – امبەباپ حالىقارالىق ۇيىمنىڭ بەدەلىن ءتۇسىرىپ، وزدەرىنىڭ مۇددەلەرىنە قولايلى احۋال قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان».
ءبىراق ابىشيەۆ الەمدىك قوعامداستىق ءۇشىن مۇنداي امبەباپ ۇيىمنىڭ بالاماسى جوق ەكەنىن ەسكە سالادى.
«ءىرى دەرجاۆالاردىڭ ءابسوليۋتتى ۇستەمدىگى ءداۋىرى ءوتتى. ءقازىر بارلىق مەملەكەتتەر وزدەرىنىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرىنە سايكەس ستراتەگيالىق جوسپار قۇرىپ، العا ۇمتىلۋدا. ءيا، اقش پەن قىتايدىڭ ىقپالى زور. ودان بولەك رەسەي، ءۇندىستان، ۇلىبريتانيا، فرانسيا، جاپونيا، گەرمانيا سەكىلدى ءىرى ويىنشىلار بار. ءبىراق گەوساياسي كارتادا كانادا، اۆستراليا، برازيليا، وڭتۇستىك كورەيا، يزرايل دە بار ەكەنىن ۇمىتپاۋ كەرەك. ۆەتنام، پاكىستان، ساۋد ارابياسى، تۇركيا، يتاليا، مىسىر، وڭتۇستىك افريكا سياقتى مەملەكەتتەر دە ءوز ورنىن ناقتىلاۋعا تالپىنۋدا. بۇل قاتارعا قازاقستان، وزبەكستان، ازەربايجان سياقتى ەلدەر دە قوسىلدى. ءار ەلدە ۇلتتىق مۇددەنى قورعايتىن راسيونالدى، پراگماتيكالىق ەليتالار قالىپتاسىپ ۇلگەرگەن»، – دەيدى ساراپشى.
ونىڭ ايتۋىنشا، كوپپوليارلى الەمدى قالپىنا كەلتىرۋ ارەكەتتەرى وسى ەلدەردىڭ كوپجاقتى امبيسياسىنا تىرەلەدى.
تۇپتەپ كەلگەندە، بارلىعى قايتادان امبەباپ حالىقارالىق قۇقىقتىڭ باسىمدىعىن مويىنداپ، ونى ءبىر ورتاق الەمدىك ۇيىم ارقىلى جۇرگىزۋگە ءماجبۇر بولادى.
«سول كەزدە ءبىرقاتار ەلدەردىڭ، سونىڭ ىشىندە قازاقستاننىڭ دا، حالىقارالىق قۇقىقتىق ءتارتىپتى قورعاۋدا جانە بۇۇ-نى قولداۋدا تۇراقتى تۇردە الدىڭعى شەپتە جۇرگەنى ايقىندالماق. قازاقستان بۇل رەتتە بۇۇ رەفورمالارىنىڭ قاجەتتىلىگىن مويىنداپ قانا قويماي، بۇل تۋرالى اشىق پىكىرتالاستاردى دا بەلسەندى تۇردە كوتەرۋدە»، – دەپ تۇيىندەيدى عازيز ابىشيەۆ.
الەمدىك ساياسي ارحيتەكتۋراداعى بۇۇ-نىڭ ءرولى تۋرالى ءسوز قوزعالعاندا، پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ وسىدان ەكى-ۇش جىل بۇرىنعى سانكت-پەتەربۋرگ حالىقارالىق ەكونوميكالىق فورۋمىنداعى ايگىلى مالىمدەمەسىن دە ايتا كەتكەن ورىندى.
سول جولعى جيىندا قازاقستان باسشىسى كوپشىلىك الدىندا دنر مەن لنر-دى مويىندامايتىنىن انىق ءارى اشىق جەتكىزگەن ەدى. ول حالىقارالىق قۇقىقتىڭ باستى قۇجاتى – بۇۇ جارعىسىنا سۇيەنۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتىپ، قازاقستاننىڭ بۇل ماسەلەدە ۇستانىمى ناقتى ەكەنىن ەسكە سالعان بولاتىن.
بۇل دا رەسمي استانانىڭ امبەباپ حالىقارالىق قۇقىق نورمالارى مەن بۇۇ قاعيداتتارىن بەرىك قورعاپ كەلە جاتقانىن دالەلدەي تۇسەدى.
لاۆروۆ بۇۇ-عا نە دەپ شۇيلىكتى؟
رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆتىڭ ايتۋىنشا، باتىس "اۋعانستان ويىنىنا" قايتا ورالۋعا بەلسەندى تۇردە ارەكەت ەتىپ جاتىر، سونىڭ ءبىر دالەلى – دوحادا باستاماشىلىق جاسالعان جاڭا كەڭەس فورماتى.
– ءبىز باتىستىڭ اۋعانستاننان شىققاننان كەيىن بۇل ەلگە قايتا ارالاسۋعا تىرىسىپ جاتقانىن بايقادىق. بۇعان دەيىن ايتقانىمداي، ولار اۋعان جەرىنەن تاليبتەر بيلىككە كەلگەن كەزدە قاشىپ شىققان بولاتىن. ءقازىر باتىس، اتاپ ايتقاندا، بۇۇ حاتشىلىعى ارقىلى دوحادا وتەتىن جاڭا كەڭەس فورماتىن باستامالاپ وتىر، – دەدى لاۆروۆ وزبەكستانعا جاساعان ساپارىنىڭ قورىتىندىسىندا.
لاۆروۆتىڭ ايتۋىنشا، باتىس ەلدەرى وزدەرىن جايسىز سەزىنەدى، ويتكەنى دوحاداعى فورماتقا دەيىن اۋعانستانداعى پروسەستەرگە سىرتقى ىقپال ەتۋ ىسىندە نەگىزگى ءرولدى وسى وڭىردە ورنالاسقان ەلدەر اتقارىپ كەلدى.
– ءبىز قارسى ەمەسپىز. تەك باتىس ەلدەرى وسى ورتاق كۇش-جىگەرگە ادال نيەتپەن قاتىسىپ، ونىڭ استارىندا ەكىجاقتى ماقساتتار بولماعانىن قالايمىز. سوندىقتان ءبىز دە دوحاداعى پروسەسكە قاتىسىپ وتىرمىز، – دەدى لاۆروۆ.
سونىمەن بىرگە، ماسكەۋ ءالى دە بۇۇ مەن باتىستىڭ اۋعانستاندى تۇراقتاندىرۋعا باعىتتالعان ورتاق ارەكەتتەرىنەن ايتارلىقتاي ناتيجە كورىپ وتىرماعانىن اتاپ ءوتتى.
