رەسەيدەگى وقيعاعا باعا بەرگەن قازاقستاندىق ساياساتتانۋشىلاردىڭ پىكىرىن تىڭداپ ەكىۇداي ويعا قالدىق. شىنىن ايتقاندا، كەيبىرەۋلەرىنىڭ سوزىندە تۇشىمدى تۇك جوق. تاعى دا سول وگىزدى دە ولتىرمەۋدىڭ، اربانى دا سىندىرماۋدىڭ امالى. ساق. وتە ساق.
ايتالىق، كورشىمىزدەگى وقيعالاردان ءبىز قانداي ساباق الۋعا ءتيىسپىز؟
«رەسەيدە ەل ميتينگىگە شىعىپتى. ەندەشە، بىزگە دە ويلانۋ كەرەك شىعار. بۇل جاعداي بىزدە دە قايتالانۋى مۇمكىن عوي؟!» — دەپ تولعانا ما ەكەن ءبىزدىڭ بيلىك، بىزدەگى جۇيەنىڭ توبە باسىندا وتىرعاندار…
دوسىم نە دەيدى؟
بۇل تاراپتا ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپايەۆ بىزدەگى ساياسي ەليتانىڭ جۇرتتان جالتاراتىنىن، جابىقتىعىن، تۇيىقتىعىن تىلگە تيەك ەتىپتى. دۇرىس ايتادى. ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەر قانداي ءوزى؟ بوتەن. بوگدە. حالىقپەن ارالاسۋدان قورقادى. جۇرتتىڭ جۇعىسىپ كەتۋىنەن ساقتانادى. سولاي ەمەس پە؟
– تىعىرىقتان شىعۋدىڭ ءبىر جولى – دەموكراتيالىق رەفورما، – دەيدى ساتپايەۆ.
سوندا عانا حالىقتىڭ بيلىككە دەگەن سەنىمى وسەدى. مەملەكەتتىك قۇرىلىمداردى، ۇلتتىق كومپانيالاردى قۇپيالاماي، ولاردىڭ جۇمىسىن، كىرىسىن-شىعىسىن بارىنشا اشىق قىلۋ قاجەت. حالىق بيلىك باسىنداعىلاردىڭ قالاي تابىس تاباتىنىن، تابىستى قايدا جۇمسايتىنىن ءبىلىپ ءجۇرۋى ءتيىس. سوسىن، جاڭا ساياسي پارتيالار قاجەت، قازىرگى قۋىرشاق پارتيالاردى ايتىپ وتىرعان جوقپىن.
ايتۋىنشا، قازىرگى بيلىك وپپوزيسيادان سەسكەنبەيدى. قورقاتىنداي قۋاتى جوق. بۇل وپپوزيسيا ءوتتى. كەتتى. ءبىراق، بۇل قازاقستاندا قازىرگى جۇيەگە دەگەن ساياسي قارسىلىقتىڭ ءبىرجولاتا وشكەنىن بىلدىرمەيدى.
ەسكى وپپوزيسيانىڭ ورنىنا جاڭاسى كەلەدى. ولار قازىرگى جۇيەمەن مۇلدە باسقا ادىسپەن، باسقا تاسىلمەن كۇرەسۋى مۇمكىن.
پولەتايەۆ vs Cارىم
بۇل ەكەۋى ەكى بولەك الەمنەن كەلگەن سياقتى. سارىمنىڭ پىكىرى ءبىزدىڭ ۇستانىممەن سايكەسەدى. پولەتايەۆتىڭ سوزىنەن شىنايىلىق تاپپادىق. ايتۋىنشا، رەسەيدە الاڭعا شىققاندار – گادجەتتەر مەن الەۋمەتتىك جەلىنىڭ بۋىنى ەكەن. جەلىككەن، ەلىتكەن، بۇلىك ىزدەگەن، ءومىردىڭ ىستىق-سۋىعىن باستان وتكەرمەگەن بۋىن.
– ولار الاڭعا شىعىپ، پوليسيامەن الىسقاندى باتىرلىق سانايدى. ءيا، جەمقورلىق جۇيكەنى قۇرتىپ بولدى. ءبىراق، ونىمەن جۇيەلى تۇردە، زاڭدى پروسەدۋرالار نەگىزىندە كۇرەسۋ كەرەك. ال مىنا ميتينگىدە جەمقورلىقتى قالاي جەڭۋ قاجەتتىگى تۋرالى ويعا قونىمدى بىردە-بىر ۇسىنىس ايتىلمادى. حالىق تۇرمىستىڭ ناشارلاپ كەتكەنىن قايتالاۋمەن عانا بولدى، – دەيدى.
بايقاساڭىز، رەسمي بيلىكتىڭ مالىمدەمەسى سياقتى. تۇشىمدى تۇك جوق. الاڭعا شىققان ەل جەلىككەن، ەلىتكەن ەكەن. بۇلىك ىزدەگەن ەكەن. سوندا جەمقورلىقپەن كابينەتتە وتىرىپ «كۇرەسۋ» كەرەك ەكەن. وسى ۋاقىتقا دەيىن بۇدان قانداي ناتيجە بولدى؟ بولسا، ەلدىڭ الاڭعا شىعىپ نەسى بار؟
ساياساتتانۋشى سارىمنىڭ پىكىرى پولەتايەۆتىڭ سوزىنە كەرەعار جاتىر. „بۇرىنعى پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتەگى قوعام تراسفورماسيالانىپ جاتىر„، دەيدى. ياعني، وزگەرۋدە، وسۋدە. سان جاعىنان دا، ساپا جاعىنان دا. ال بيلىك شە؟ ول وزگەردى مە؟
– ساياسات پەن ەكونوميكا نارىعىنا مۇلدە جاڭا ويىنشىلار كەپ جاتىر.
كور دە تۇرىڭىز ناۆالنىيدى جابادى. ول رەسەيدەگى نارىزىلىق ليدەرىنە اينالىپ ۇلگەردى. پۋتين ونى سايلاۋعا جىبەرمەۋدىڭ امالىن تابادى.
الدا پرەزيدەنت سايلاۋى مەن الاپات ديەۆالۆاسيا كەلە جاتىر. قىزىقتىڭ كوكەسىن سوندا كورەمىز. بەلارۋس تا شاتقاياقتاپ تۇر. ول جاقتا رەسەيدەگىدەي ەلدى ەرەۋىلگە باستاپ شىعاتىن كوشباسشى جوق شىعار، ءبىراق تۇرمىس اۋىرلاپ بارادى. ال بۇل حالىقتى الاڭعا الىپ شىعاتىن ەڭ باستى فاكتور، – دەيدى سارىم.
"كرىم ناش" پا؟
ساراپشى مارات شيبۇتوۆ تا سارىمنىڭ ءسوزىن قوستاپ وتىر. رەسەيدەگى حالىق نارازىلىعى ۇدەمەسە، ازايمايدى.
— شىنىمدى ايتايىن. رەسەيدەگى الاڭعا شىققان حالىققا قاراپ تاڭ قالىپ وتىرمىن. سوڭعى جىلدارى مۇلدە بولماعان قۇبىلىس بۇل.
بايقايمىن، «كرىم ناش» دەگەن ءوپتيميزنىڭ اپتىعى باسىلعان سياقتى. بوساعان توڭازىتقىش تەلەديداردى جەڭىپتى، اقىرى.
حالىق اينالاسىنا قارايلاپ، نەگە كەدەيمىز، تۇرمىسىمىز نەگە جۇدەۋ دەپ، ويلانا باستادى. رەسەيدەگى ميتينگ ءبىر قالامەن شەكتەلگەن جوق. دەمەك، كرەملدىڭ قازىرگى ساياساتىمەن تۇتاس حالىق كەلىسپەيدى دەگەن ءسوز، – دەيدى ول.
شيبۇتوۆ بۇل رەتتە ىلگەرىدەگى پولەتايەۆتىڭ پىكىرىنە سوققى بەرىپتى.
– الاڭعا شىققان نەگىزىنەن جاس بۋىن ەكەن. ستۋدەنتتەر، وقۋشىلار. ەرتەڭ ەلدىڭ قابىرعاسىن قالايتىن بۋىن قازىرگى جۇيەگە كوڭىلى تولماي الاڭعا شىقتى. ەندەشە، كرەملدىڭ باس اۋرۋى ودان سايىن كوبەيەدى. مۇنىڭ ارتى نەمەن اياقتالارىن بولجاۋدىڭ ءوزى قيىن، – دەيدى ول.
ءبىز گەرمانيا ەمەسپىز، بولا المايمىز دا…
بىزدەگى جۇيە ادىلەتسىز. ماسەلە شىندىق قۋۋدا، اقيقات ىزدەۋدە ەمەس. ادەپكى ومىردەگى ادىلەتسىزدىكتە جاتىر. ساراپشى بولات سۇلتانوۆتىڭ سوزىنەن وسىنى ۇقتىق.
– ءبىزدىڭ شەنەۋتىكتەر بىرنارسە بولسا، باتىستى مىسالعا كەلتىرەدى. باتىستان كوشىرەدى. قازاقستاندى باتىسپەن سالىستىرادى. ءبىز قايدا، ولار قايدا؟ قازاقستانداعى ەڭ تومەنگى «پەنسيا» — 28 مىڭ تەڭگە. ءدال وسى جاستاعى نەمىستىڭ زەينەتكەرى 1000 ەۋرو الادى. توق ەتەرىن ايتسام، بيلىككە ءوزىن-وزىن جارنامالاۋدى دوعارۋ كەرەك. تىم اسپانداپ كەتتى. حالىقتان الىستاپ كەتتى، – دەيدى سۇلتانوۆ.
P.S. الەمدەگى ەڭ ىقپالدى 100 ويشىلدىڭ ءبىرى مويزەس نايم ءوزىنىڭ «بيلىكتىڭ اقىرى» اتتى كىتابىندا بىلاي دەپ جازادى: «بيلىككە بۇلشىق ەتىن بۇلتىلداتقاندى قويىپ، اقىلمەن ارەكەت ەتەتىن كەز كەلدى. بۇل وزگەرىستىڭ باسى. وزگەرمەدى ەكەن، ورنىنان ايىرىلادى. سايىپ كەلگەندە، وزگەرىس بيلىكتىڭ ءوزى ءۇشىن كەرەك. ءوز ورنىن ساقتاپ قالۋى ءۇشىن قاجەت». سولاي.
دۋمان بىقاي
