Dalanews: توعجان حانىم، جاڭادان قۇرىپ جاتقان بولاشاق پارتياڭىز قۇتتى بولسىن! حاق – دەپ ات بەرىپسىزدەر. اڭگىمەنى وسىدان باستاساق. حاق دەگەن قىسقارتىلعان ءسوز بە، الدە شىندىق ۇعىمىنىڭ بالاماسى ما؟
ت.قوجالييەۆا: حاق دەگەن قازاقتىڭ ەجەلدەن بەرى كەلە جاتقان ءتول ءسوزى. حاق – شىندىق، اقيقات، ادالدىق دەگەن سياقتى ءارتۇرلى بالاماسى بار ءسوز عوي. ال ءقازىر ءبىزدىڭ ەلىمىزگە نە جەتپەيدى؟
مەنىڭ ءوز ويىم، بىزگە شىندىق جەتىسپەيدى. سوندىقتان، حاق-تىڭ – «حالىققا ادال قىزمەت» دەگەن ماعىناسى بار.
Dalanews: پارتيانىڭ باعىت-باعدارى قالاي؟ ماقسات-مۇددەسى نە؟ قۇرامىندا كىمدەر بار؟ ادەتتە، ءبىزدىڭ پارتيالاردىڭ بىرەۋى كاسىپكەرلەردىڭ مۇددەسىن قورعايدى. ەكىنشىسى – ەكولوگيانىڭ جاناشىرى. ەندى بىرەۋلەرى وپپوزيسيادا ءجۇر دەگەندەي...
ت.قوجالييەۆا: نەگىزگى باعىت-باعدارىمىز بەن ماقسات-مۇددەمىز ايقىن. ءدال قازىرگى جاعدايدا مەملەكەتىمىز قايتا قۇرۋدى قاجەت ەتىپ تۇر. مەملەكەتتى قايتا قۇرۋ ءۇشىن ءبىرىنشى كونستيتۋسيا دۇرىس جۇمىس ىستەۋى كەرەك.
ەكىنشى – بارلىق ازاماتتاردىڭ قۇقى بىردەي بولۋ كەرەك. جاسىراتىنى جوق، ءقازىر ءبىزدىڭ ەلدە شەنەۋنىكتەردىڭ ءوز زاڭى بار. سودان كەيىن پارتيا قاتارىندا بولماساڭ، نە ماجىلىسكە، نە ءماسليحاتقا كىرە المايسىڭ. بۇل ەكەۋىنە كىرە الماساڭ، مەملەكەتتىڭ زاڭ-جوبالارىنا ارالاسا المايسىڭ.
مىنە، ءبىزدىڭ مەملەكەتتە زاڭعا باعىنبايتىن، قۇقىعى بولەك وسىنداي توپتار بار. بۇل مەملەكەت ساياساتىنا دا، زاڭىنا دا جات نارسە. قازاقستاندا بارلىق ازاماتتاردىڭ قۇقى بىردەي بولۋى كەرەك.
ءبىزدىڭ پارتيانىڭ قۇرامىنا كەلىپ جاتقاندار جاڭاشا ويلايتىن ادامدار. ولار – جاستار، ولار – جاسى الپىسقا جاقىنداعان، ومىردەن كورگەنى كوپ، تاجىريبەسى مول ازاماتتار.
ءبىزدىڭ ۇستانىم: باسقا پارتيالاردى جامانداۋ ەمەس. نەمەسە ەسكىنى داتتاپ، جاڭانى ماقتاۋ ەمەس. بۇرىنعىنى جاماعاندا ەشنارسە وزگەرمەيدى. سوندىقتان ءبىز ەسكى جۇيەگە «ءۇتىر» قويىپ، جاڭا جولعا «لەپ» بەلگى قويعىمىز كەلەدى.
ءقازىر ءبىر قىزىعى، جۇرت وتكەن تاريحىمىزدى، باسىپ وتكەن جىلىمىزدى جاپپاي جامانداۋعا كوشتى. ونى جامانداعاننان نە وزگەرەدى؟ ەشنارسە وزگەرمەيدى. سول ءۇشىن ءبىز بارىمىزدى باعالاي وتىرىپ، العا قادام باسۋىمىز كەرەك.
Dalanews: وتكەن جولدىڭ كەمشىلىگىن ايتپاساق، بولاشاعىمىز بۇلىڭعىر بولماي ما؟
ت.قوجالييەۆا: بۇل جەردەگى مەنىڭ ايتايىن دەگەنىم مىناۋ ەدى: ساياساتكەرلەر نەمەسە زيالى قاۋىم بولسىن، ءبارى ەلىمىزدىڭ جاعدايىن باسقا مەملەكەتتەرمەن سالىستىرىپ قارايدى. بۇرىن دامىعان ەۋروپامەن سالىستىراتىنبىز. سوڭعى جىلدارى وزبەكستانمەن سالىستىراتىن بولدىق ءوزىمىزدى. وزبەكستاندا ءومىر ءسۇرۋ جايلى، جەڭىل ەكەن، ەكونوميكاسى ورلەپ جاتىر دەپ قىزىعا، قىزعانا قاراپ ءجۇرمىز. ءتىپتى جاستارىمىز ەۋروپانىڭ قاي ەلىنە كوشىپ كەتسەك ەكەن دەيتىن بولدى. ول قۇپيا ەمەس.
الايدا ءبىزدىڭ مەملەكەتتە ءبارى بار. جەرىمىز كەڭ. جەر استى بايلىعىمىز مول. مۇناي مەن گاز، ۋران، التىن مەن كومىردىڭ ەڭ باي قورى ءبىزدىڭ مەملەكەتتە عانا بار. مال شارۋاشىلىعىنا دا، ەگىن شارۋاشىلىعىنا دا قولايلى اۋا رايىمىز، جەر جاعدايىمىز جەتكىلىكتى.
سولاي بولا تۇرا، مەملەكەتتى، حالىقتى وسىنداي جاعدايعا جەتكىزدىك. وعان بيلىكتى كىنالايتىنىمىز انىق. ءبىراق حالىق بارىنە نەمقۇرايدىلىقپەن قارايدى.
سايلاۋعا دا، باسقاعا دا جاۋاپكەرشىلىكپەن قارامايمىز. «مەنىڭ داۋىسىمسىز دا سايلاۋ وتەدى» دەپ، سايلاۋعا بارمايمىز. بيلىكتىڭ شىعارىپ جاتقان زاڭىنا ارالاسپايمىز، ءوز پىكىرىمىزدى ايتپايمىز. قىسقاسى، الدىمەن كىنا وزىمىزدەن...
ءبىز كاسىپكەرلەردىڭ نەمەسە ەكولوگيانىڭ جاناشىرى ەمەسپىز. ەۋروپاداعى سياقتى گەيلەردىڭ دە تۋىن كوتەرمەيمىز. ءبىز ولار سياقتى ناقتى ءبىر سالامەن عانا شەكتەلمەيمىز. ءبىزدىڭ باعىت تا، ماقساتىمىز دا جالپى قوعامدى وزگەرتۋ، جۇيەنى وزگەرتۋ.
Dalanews: حاق كىمنىڭ جوباسى ەكەن دەگەن الەۋمەتتىك جەلىدەگى وقىرماندار سۇراعىن دا قويا كەتەيىن...
ت.قوجالييەۆا: ءبىز ەشكىمنىڭ جوباسى ەمەسپىز. جۇرتتىڭ الدىندا اناۋمىز-مىناۋمىز دەپ اقتالۋعا دا تىرىسپايمىز. ءبىزدىڭ ارتىمىزدا تۇرعاندار جاڭاشا ويلايتىن، كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ ازاماتتار. بىرەۋلەر: «بۇلاردىڭ ارتىندا بەكبولات تىلەۋحانوۆ تۇر نەمەسە سالافيتتەر بار ەكەن» – دەپ، ءارتۇرلى اڭگىمە تاراتىپ ءجۇر. ءبارى بوس ءسوز.
تىلەۋحانوۆ – مەنىڭ قايناعام. ياعني ول كىسى مەنىڭ قايىن اتامنىڭ تۋعان ءىنىسى. بەكبولات اعانىڭ باعىتى، كوزقاراسى مۇلدە باسقا. ءبىراق ول كىسىنىڭ الدىن كەسىپ وتپەيمىن. قازاقتىڭ ءسالت-داستۇرى بويىنشا كەزدەسكەندە ءيىلىپ سالەم سالاتىن جالعىز كەلىنمىن.
Dalanews: پارتيا قۇرۋ ءۇي تىگۋ ەمەس قوي. جوعارعى جاقتان رۇقسات الۋ، تىركەتۋ، قارجى-قاراجاتىن شەشۋ كەرەك دەگەندەي. مۇنىڭ ءبارىنىڭ «باتاسىن» العان بولساڭىزدار، ارتىق-كەم ارەكەت ەتە المايتىن، كوپ پارتيانىڭ ءبىرى بولىپ قالمايسىزدار ما؟
ت.قوجالييەۆا: پارتيا قۇرۋ دەگەن وڭاي جۇمىس ەمەس ەكەن. بۇرىنعى ءتارتىپ بويىنشا 10 ادامنان تۇراتىن باستاماشىل توپپەن بارىپ، پارتيانى تىركەتۋگە رۇقسات الۋعا بولاتىن ەدى. ءقازىر ولاي ەمەس.
بيىل، 26 شىلدەدەن باستاپ ءتارتىبى وزگەرىپتى. باستاماشىل توپتىڭ وزىنە مىڭ ادامنىڭ قولى كەرەك ەكەن. سوندا عانا پارتيانى تىركەتۋگە رۇقسات الاسىڭ. ارى قاراي نە بولاتىنىن بىلمەيمىز. بۇرىنعىداي 60 مىڭ ادام ەمەس، 3 مىڭ اداممەن پارتيا قۇرۋعا بولادى دەگەندى ەستىپ جاتىرمىز. 2 مىڭ اداممەن قۇرىلتاي وتكىزۋ كەرەك. كورەمىز. ءبىراق قيىن ەكەن دەپ قاراپ وتىرمايمىز عوي. جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز. پارتيامىز تىركەلمەي قالعان كۇننىڭ وزىندە، ءبىز «حاق قوعامدىق قورى» بولىپ جۇمىس ىستەي بەرەمىز.
Dalanews: سوڭعى جىلدارى قوعامدىق ۇيىم قۇراتىندار، پارتيا نەمەسە باسقا دا ۇيىمدى تىركەتىپ، جۇمىس ىستەپ جۇرگەندەردىڭ ارەكەتى «بيزنەسكە» اينالىپ كەتكەن سياقتى. ماسەلەن، بيلىكتەن تاپسىرىس الادى، سول اقشامەن جىلىنا بىر-ەكى رەت جينالىس وتكىزىپ قويادى. سايلاۋ نەمەسە باسقا دا ساياسي ناۋقان كەزدەرىندە عانا باس كوتەرىپ، پايدا بولا قالادى. سودان كەيىن جوق بوپ كەتەدى دەگەندەي...
ت.قوجالييەۆا: ءبىزدىڭ ماقسات پارلامەنتكە بارۋ ەمەس نەمەسە پارتيا ارقىلى اقشا تابۋ دەگەن مۇراتىمىز جوق. ويتكەنى ءوز باسىم اقشاعا تاۋەلدى ادام ەمەسپىن. بيزنەس سالاسىندا ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتكەن جانمىن. بيىل 47 جاستامىن. 39 جاسىمدا تۇرمىس قۇردىم. ءبىر قىزىم بار. 39 جاسقا دەيىن ءبىراز بەلەستى باعىندىرعان ايەلمىن. ەكى ەلدە: قازاقستان مەن رەسەيدە توپ-مەنەدجەر بولدىم.
دۇنيەگە ايگىلى «اليانس» كومپانياسىنىڭ توپ-مەنەدجەرى بولعام. رەسەيدە 11 جىل جۇمىس ىستەدىم. كۇيەۋگە شىققاندا ءوي-ورىسىم دامىعان، ءبىراز بەلەستەردى باعىندىرعان، تاجىريبەلى، جان-جاقتى تولىققان ادام بولدىم. 26 جاسىمنان بەرى قوعامدىق جۇمىستارعا بەلسەندى ارالاسىپ كەلەمىن. بيزنەستە عانا ەمەس، ساياساتتا دا تاجىريبەم مول. سوندىقتان ءبىزدىڭ پارتيا قۇرۋداعى مۇددەمىز – ۇساق-تۇيەك تيىن-تەبەن نەمەسە بايانسىز اتاق-ابىروي ەمەس.
اڭگىمەلەسكەن جۇقامىر شوكە
