ءيزرايلدىڭ يرانعا قارسى اۋە شابۋىلى تاياۋ شىعىستاعى احۋالدى كۇرت ۋشىقتىردى. ساياساتتانۋشى عازيز ابىشيەۆ اتالعان ارەكەتتى ۇزاق جىلدار بويى قوردالانعان گەوساياسي شيەلەنىستىڭ زاڭدى جالعاسى دەپ باعالاسا، مۇناي-گاز ساراپشىسى ولجاس ءبايدىلدىنوۆ يراننىڭ مۇناي ينفراقۇرىلىمىنىڭ امان قالعانىن، الايدا يادرولىق نىساندار مەن عىلىمي الەۋەتكە كەلگەن سوققى تەگەراننىڭ جوسپارلارىن بىرنەشە جىلعا شەگەرۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتادى.تاياۋ شىعىس جاڭا قاقتىعىس كەزەڭىنە اياق باستى ما؟ Dalanews.kz ساراپشىلار پىكىرىن نەگىزگە الا وتىرىپ، جاعدايدى جان-جاقتى سارالادى.
يزرايل بيلىگىنىڭ رەسمي مالىمدەمەسى
يزرايل بيلىگىنىڭ مالىمدەۋىنشە، اسكەري وپەراسيانىڭ باستى ماقساتى – يراننىڭ يادرولىق باعدارلاماسىن السىرەتۋ جانە ودان تونەتىن ءقاۋىپتىڭ الدىن الۋ.
“ءبىز يراننىڭ يادرولىق باعدارلاماسىنىڭ جۇرەگىنە سوققى جاسادىق. اتاپ ايتقاندا، ناتانز قالاسىنداعى ۋران بايىتۋ ورتالىعى مەن بالليستيكالىق زىمىراندار جاساۋعا باعىتتالعان جوبالاردى نىساناعا الدىق. سونداي-اق يراندىق يادرولىق عالىمدارعا دا سوققى جاسالدى”، — دەدى يزرايل پرەمەر-مينيسترى بينيامين نەتانياحۋ حالىققا جولداعان ۆيدەوۇندەۋىندە.
نەتانياحۋدىڭ ايتۋىنشا، وپەراسيا يراننان تونگەن ءقاۋىپ تولىق جويىلعانعا دەيىن جالعاسادى.
ءيزرايلدىڭ قورعانىس ءمينيسترى يسراەل كاستىڭ سوزىنشە، ەلدە “ارنايى توتەنشە جاعداي رەجيمى” جاريالانعان. ول الداعى ۋاقىتتا يران تاراپىنان يزرايلگە باعىتتالعان زىمىراندىق نەمەسە درون ارقىلى شابۋىلدار بولۋى مۇمكىن ەكەنىن جوققا شىعارمادى.
“يزرايل مەملەكەتى تاراپىنان جاسالعان الدىن الا سوققىدان كەيىن يران جاقىن ۋاقىتتا يزرايلگە، سونىڭ ىشىندە بەيبىت تۇرعىندارعا قارسى زىمىران جانە درون شابۋىلىن ۇيىمداستىرۋى مۇمكىن”، — دەلىنگەن رەسمي مالىمدەمەدە.
قازاقستاندىق ساراپشىلار نە دەيدى؟
ساياساتتانۋشى عازيز ابىشيەۆتىڭ ايتۋىنشا، ءيزرايلدىڭ يرانعا جاساعان اۋە سوققىسى ۇزاق جىلدار بويى قوردالانعان گەوساياسي شيەلەنىستىڭ زاڭدى جالعاسى.
“يزرايل اقىرى يرانعا سوققى جاساي باستادى. تەگەراننىڭ يادرولىق باعدارلاماسىن تەجەۋدى كوزدەگەن ەۆرەي مەملەكەتى بۇل قادامعا امالسىزدان بارىپ وتىر”، — دەپ جازدى ول.
ونىڭ سوزىنشە، اگرەسسيۆتى مالىمدەمەلەر مەن اشىق يادرولىق امبيسيالار قارسىلاستى الدىن الا ارەكەت ەتۋگە يتەرمەلەيدى.
“يزرايل جىلدار بويى اشىق تۇردە يرانعا يادرولىق قارۋعا يە بولۋعا جول بەرمەيتىنىن مالىمدەپ كەلدى. ءتىپتى وسى ماقساتتا تالاي وپەراسيانى ىسكە اسىردى: اگرەسسيۆتى كيبەرۆيرۋستاردى ەنگىزۋ، عالىمداردى قاستاندىقپەن ءولتىرۋ سياقتى ءتۇرلى امالدار ارقىلى يسلام رەسپۋبليكاسىنىڭ يادرولىق باعدارلاماسىن تۇساۋلاۋعا تىرىستى”، — دەپ قوستى ول.
ابىشيەۆ قازىرگى جاعدايدى وتكەن كەزەڭدەرمەن سالىستىرىپ كوردى.
“قىزىعى سول، كەزىندە كلاسسيكالىق يادرولىق دەرجاۆالار اتوم قارۋىنىڭ تارالۋىنا قارسى كۇرەستى بەلسەندى تۇردە جۇرگىزەتىن. رەسمي تۇردە بۇل “حالىقارالىق قاۋىپسىزدىكتى كۇشەيتۋ” دەگەن جەلەۋمەن تۇسىندىرىلسە، ءىس جۇزىندە – وزدەرىنىڭ يادرولىق ۇستەمدىگىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن جاسالدى.
ال ءقازىر ءبىز شاعىن، يادرولىق مارتەبەسىن تولىق مويىنداي قويماعان ءبىر مەملەكەتتىڭ جالعىز ءوزى، يادرولىق امبيسياسىن اشىق جاريالاپ وتىرعان، يادرولىق مارتەبەگە ءسال-اق جەتپەي تۇرعان مەملەكەتتى اۋىزدىقتاپ وتىرعانىنا كۋامىز. ءارى بۇل قادامدى ول ەشكىمگە جالتاقتاماي، ءوزىنىڭ ۇلتتىق مۇددەسىنە عانا سۇيەنە وتىرىپ جاساۋدا”، — دەدى ول.
ال مۇناي-گاز سالاسىنىڭ ساراپشىسى ولجاس ءبايدىلدىنوۆتىڭ ايتۋىنشا، ءيزرايلدىڭ يرانعا جاساعان سوڭعى اۋە شابۋىلدارى ەلدىڭ مۇناي سەكتورىنا اسەر ەتپەگەن.
“سوڭعى بىرنەشە كۇن بويى باتىس اقپارات قۇرالدارى ءيزرايلدىڭ (جانە مۇمكىن اقش-تىڭ) يرانعا قارسى جويقىن سوققى ازىرلەپ جاتقانىن جارىسا جازدى. بۇل حابارلار اقش-تىڭ ايماقتاعى اسكەري بازالارى تولىق جاۋىنگەرلىك دايىندىققا كەلتىرىلىپ، ازاماتتارىنا تەز ارادا بۇل وڭىردەن كەتۋگە كەڭەس بەرىلگەن كەزەڭمەن تۇسپا-تۇس كەلدى”، — دەيدى ساراپشى.
ونىڭ سوزىنشە، وسى ۋاقىتقا دەيىن يزرايل يران اۋماعىنا بەس رەت اۋە سوققىسىن جاساعان. الايدا يراننىڭ مۇناي ءوندىرۋ، وڭدەۋ جانە تاسىمالداۋ ينفراقۇرىلىمدارىنا زاقىم كەلمەگەن.
“ەسەسىنە، يسلام ريەۆوليۋسياسىن قورعاۋ كورپۋسىنىڭ (كسير) باسشىلارى مەن يادرولىق باعدارلاما عالىمدارى قازا تاپتى.
ءبىرىنشى كەزەكتە يراننىڭ اۋە شابۋىلىنا قارسى قورعانىس (پۆو) جۇيەلەرى جويىلدى. بۇدان كەيىن سوققى يادرولىق باعدارلامانىڭ نەگىزگى نىساندارىنا – ەكى رەاكتور، تەحنولوگيالىق ورتالىقتار، زەرتحانالار مەن زىمىران كەشەندەرىنە باعىتتالدى.
جەلىلەردە جاريالانعان ۆيدەولاردان شابۋىلدىڭ ايتارلىقتاي شىعىن كەلتىرگەنى جانە ءورتتىڭ ءالى دە جالعاسىپ جاتقانى بايقالادى. بۇل شابۋىلدار يراننىڭ يادرولىق باعدارلاماسىن ايتارلىقتاي تەجەپ، بىرنەشە جىلعا كەيىنگە ىسىرۋى مۇمكىن ”، — دەيدى ول.
ساراپشىنىڭ مالىمەتىنشە، تەگەران ءقازىر قارىمتا سوققىعا ازىرلەنىپ جاتىر.
“جىل باسىندا يراننىڭ يادرولىق باعدارلاماسى بويىنشا جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەرگە (BBCء-دىڭ تالداۋى بويىنشا) سايكەس، يراننىڭ قولىندا شامامەن 60%-عا دەيىن بايىتىلعان 300 كگ ۋران بار. ال حالىقارالىق كەلىسىم (سوۆمەستنىي ۆسەوبەمليۋششيي پلان دەيستۆيي، سۆپد) بويىنشا بۇل كورسەتكىش تەك 3،67% دەڭگەيىندە، ياعني ازاماتتىق اتوم ەنەرگەتيكاسى ءۇشىن قاجەتتى مولشەردە بولۋى ءتيىس ەدى.
قولدا بار 300 كگ ۋران قازىرگى ۋاقىتتا شامامەن 10 يادرولىق وقتۇمسىق جاساۋعا جەتەدى”، — دەپ قوستى ول.
ونىڭ ايتۋىنشا، الداعى ءبىر جارىم-ەكى جىل ىشىندە يران ۋراندى 90%-عا دەيىن بايىتىپ، تولىققاندى يادرولىق قارۋ جاساۋعا بارىنشا جاقىنداۋى مۇمكىن.
“جالپى العاندا، الداعى ۋاقىتتا تاياۋ شىعىس ەلدەرى بىرىنەن سوڭ ءبىرى يادرولىق دەرجاۆاعا اينالۋى مۇمكىن دەگەن بولجام شىندىققا اينالىپ كەلە جاتقانداي”، — دەپ تۇيىندەدى ول.
قازاقستاننىڭ يزرايلدەگى ەلشىلىگى قانداي شارا قولداندى؟
تاياۋ شىعىستاعى جاعدايدىڭ ۋشىعۋىنا بايلانىستى تەل-اۆيۆتەگى قازاقستان ەلشىلىگى يزرايلدە جۇرگەن ازاماتتارىمىزعا تىل قولباسشىلىعىنىڭ نۇسقاۋلارىن قاتاڭ ساقتاۋعا، قاۋىپسىزدىك شارالارىن كۇشەيتۋگە، بارىنشا ساقتىق تانىتىپ، جاڭالىقتاردى مۇقيات باقىلاپ وتىرۋعا جانە ديپلوماتيالىق وكىلدىكپەن ۇنەمى بايلانىستا بولۋعا كەڭەس بەرەدى.
يزرايلدەگى قازاقستاندىقتار ءۇشىن جەدەل بايلانىس جەلىلەرى ىسكە قوسىلدى:
قازاقستاننىڭ يزرايلدەگى ەلشىلىگىنىڭ بايلانىس نومىرلەرى:
📞 +972 (3) 503 78 85 – كەزەكشى ءنومىر
📱 +972 53 635 19 83 – ءموبيلدى، WhatsApp
📱 +972 55 273 38 13 – ءموبيلدى، WhatsApp
📱 +7 700 111 31 96 – WhatsApp
