2025 جىلدىڭ 19 ناۋرىزىندا قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ قازاقستان پرەزيدەنتى بولعانىنا 6 جىل تولادى. وسى كەزەڭدە ەلدە ساياسي، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك وزگەرىستەر ورىن الدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ باستامالارى مەن رەفورمالارى قانشالىقتى ءتيىمدى بولدى؟ قانداي جەتىستىكتەر مەن سىن-قاتەرلەر بار؟ جۋرناليست، رەداكتور ءارى جازۋشى ماديا تورەبايەۆا وسى تاقىرىپ توڭىرەگىندە ويىن ايتتى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ماديا تورەبايەۆانىڭ سوزىنشە، قاسىم-جومارت توقايەۆ التى جىل بۇرىن ەل باسشىلىعىنا كەلىپ، قازاقستان تاريحىنىڭ جاڭا پاراعىن اشتى.
"وسى ۋاقىت ارالىعىندا پاندەميا، گەوساياسي شيەلەنىستەر مەن ەكونوميكالىق كۇيزەلىستەر سەكىلدى جاھاندىق سىن-قاتەرلەرگە قاراماستان، رەسپۋبليكادا سان ءتۇرلى سالادا ەلەۋلى وزگەرىستەر ورىن الدى. قازاقستان ورنىقتى ءوسىم كورسەتىپ، جوعارى تابىس دەڭگەيى بار مەملەكەتتەر قاتارىنا جاقىنداي ءتۇستى"، دەيدى تورەبايەۆا.
2024 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي ەلدىڭ جالپى ىشكى ءونىمى (ءجىو) 288 ميلليارد اقش دوللارىنا جەتسە، جان باسىنا شاققانداعى ءجىو 2019 جىلدان بەرى 50 پايىزعا جۋىق ءوسىپ، 14 مىڭ دوللاردان استى. بۇل كورسەتكىشتەر قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ ءبىرقالىپتى نىعايىپ، الەمدىك ارەنادا باسەكەلەستىك قابىلەتىن ارتتىرعانىن اڭعارتادى.
"ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق ساياساتى ەڭ الدىمەن ۇلتتىق ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋعا باعىتتالدى. وسى ورايدا شيكىزاتتىق ەمەس سەكتورلار العا شىعىپ، باستى قوزعاۋشى كۇشكە اينالدى. مىسالى، اگروونەركاسىپ كەشەنىن دامىتۋعا مەملەكەت تاراپىنان كەڭ قولداۋ كورسەتىلىپ، ناتيجەسىندە اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىمىنىڭ جالپى كولەمى 1،8 ەسە ءوسىپ، 8،3 تريلليون تەڭگەگە جەتتى. سونىمەن قاتار اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى ەڭبەك ونىمدىلىگى ەكى ەسەگە ارتتى. التى جىل ىشىندە ەلگە تارتىلعان تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيسيالار 130 ميلليارد اقش دوللارىن قۇراپ، سونىڭ 72،7 ميللياردى وڭدەۋ ونەركاسىبىنە باعىتتالدى. شەتەلدىك ارىپتەستەردىڭ مۇنداي اۋقىمدى كاپيتال قۇيۋى قازاقستان ەكونوميكاسىنا دەگەن سەنىمنىڭ جوعارى ەكەنىن بىلدىرەدى"، دەيدى ماديا تورەبايەۆا.
ونىڭ سوزىنشە، ەلدە الەۋمەتتىك سالاداعى ىلگەرىلەۋ رەفورمالاردىڭ نەگىزگى باعىتىنا اينالدى.
"2019 جىلدان بەرى ەڭ تومەنگى جالاقى 42 500 تەڭگەدەن 85 000 تەڭگەگە دەيىن ءوسىپ، ەكى ەسەدەن استام ارتتى. بيۋدجەتتىك مەكەمە قىزمەتكەرلەرىنىڭ، سونىڭ ىشىندە مۇعالىمدەر مەن دارىگەرلەردىڭ ەڭبەكاقىلارى بىرنەشە ەسە ۇلعايدى. مەملەكەت دەنساۋلىق ساقتاۋ مەن ءبىلىم بەرۋ سالالارىن قارجىلاندىرۋدى ەداۋىر كۇشەيتىپ، مەديسينالىق قىزمەتتەرگە قولجەتىمدىلىكتى كەڭەيتتى جانە جاڭا وقۋ ستاندارتتارىن ەنگىزدى.
عىلىم مەن يننوۆاسيا سالاسى دا وڭ وزگەرىستەردى باستان وتكەرۋدە. بيىل 2 297 عىلىمي جوبا جۇزەگە اسىپ جاتسا، ولاردىڭ 208ء-ى كوممەرسيالاندىرىلىپ، 25ء-ى ەكسپورت نارىعىنا جول تارتتى. بۇل جوبالاردىڭ ەكونوميكاعا قوسقان جالپى ۇلەسى 118،7 ميلليارد تەڭگەنى قۇراپ، 2 مىڭنان استام جاڭا جۇمىس ورنى اشىلدى"، دەيدى مامان.
كەڭ كولەمدەگى ينفراقۇرىلىمدىق جاڭعىرتۋ جىلۋ كوزدەرىنىڭ توزۋ دەڭگەيىن 71 پايىزدان 61 پايىزعا دەيىن تومەندەتۋگە مۇمكىندىك بەردى.
"86 مىڭ شاقىرىم ينجەنەرلىك جەلىنى جاڭارتۋ جانە گەنەراسيانى 7 گۆت-قا ارتتىرۋ بويىنشا ۇلتتىق جوبا قولعا الىندى. ناتيجەسىندە اپاتتاردىڭ سانى 20 پايىزعا ازايىپ، تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعى سالاسىندا ءوندىرىس كولەمى 3،5 تريلليون تەڭگەگە ارتادى دەپ كۇتىلۋدە.
ەنەرگيا تۇتىنۋ كولەمى 14 پايىزعا ارتقاندىقتان، بۇل جاعداي اتوم ەنەرگەتيكاسىنىڭ دامۋىن جەدەلدەتتى. ەلدە العاشقى اتوم ەلەكتر ستانسياسىن سالۋ ءۇشىن بەلگىلەنگەن اۋدان تاڭدالىپ، تاعى ەكى ستانسيا بويىنشا دايىندىق جۇمىستارى جالعاسىپ جاتىر"، دەيدى جۋرناليست.
قۇرىلىس سالاسىندا رەكوردتىق كورسەتكىشتەرگە قول جەتكىزىلدى: التى جىلدا 97،8 ميلليون شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلىپ، مىڭداعان وتباسىنىڭ تۇرمىس جاعدايىن جاقسارتۋعا جول اشىلدى.
"جول ينفراقۇرىلىمىندا 4،4 مىڭ شاقىرىم ماگيسترال جاڭعىرتىلىپ، 2024 جىلى بۇرىن-سوڭدى بولماعان كولەمدە — 12 مىڭ شاقىرىم اۆتوجول جوندەۋدەن وتۋدە. قالاي دەسەك تە، وسى ساندىق دەرەكتەر قازاقستاننىڭ جاھاندىق سىن-قاتەرلەر مەن سىرتقى وزگەرىستەرگە قاراماستان، ورنىقتى دامۋ مەن حالىقتىڭ تۇرمىس ساپاسىن كوتەرۋ جولىنداعى ۇستانىمىنا بەرىك ەكەنىن ايعاقتايدى. بۇعان دەيىن ءجۇرىپ وتكەن جول – سونىڭ ناق دالەلى"، دەيدى ساراپشى.
