بيىل جامبىل وبلىسىنداعى شارۋالارعا قىرىعىزدار ۋاقىتىندا سۋ بەرمەي، ابدەن شىعىنعا باتتى. مۇنىڭ سوڭى اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى بولعان ەكس-مينيستر ەربول قاراشوكەيەۆتىڭ سۋ جەتپەي جاتقان ايماققا اكىم رەتىندە «ايداۋعا» جەبەرىلىپ، جامبىل وبلىسىنداعى شارۋالارعا ۋاىقىتىندا سۋمەن قامتاماسىز ەتە الماعان نۇرجان نۇرجىگىتوۆتىڭ سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاسيا ءمينيسترى بولىپ تاعايىندالۋىمەن اياقتالعانى ءبارىمىز بىلەمىز.
وسىعان دەيىن سۋ ماسەلەسىن شەشە الماعان قوس شەندى الداعى ۋاقىتتا بۇل ماسەلەنى قالاي شەشەتىنىن كوزگە ەلەستەتۋدىڭ ءوزى قيىن. ولاردىڭ جۇمىسىن الداعى ۋاقىتتا ءوز باقىلاۋىمىزدا ۇستايتىن بولامىز.
ەندى ۇكىمەت ۇيىندە وتكەن وتىرىسقا قايتا ورالساق، ءاليحان سمايىلوۆ اۋا-رايىنىڭ قولايسىزدىعىنان جاپا شەككەن شارۋالارعا اتقارۋشى بيلىك قولداۋ كورسەتەتىن قاداپ تۇرىپ ايتتى. ول قانداي قولداۋ؟ ءاليحان سمايىلوۆ بىلايشا ويىن ورتاعا سالدى:
– «بايتەرەك» حولدينگى نەسيەلەر بويىنشا قارىزداردى قايتا قۇرىلىمداپ، قولايسىز اۋا-رايىنان زارداپ شەككەن فەرمەرلەر ءۇشىن ايىپپۇل سانكسيالارىن سالماي، ازىق-تۇلىك كورپوراسياسىنىڭ جەلىسى ارقىلى تاۋارلىق نەسيە مەرزىمدەرىن ۇزارتىپ وتىر. اۋا-رايىنىڭ قولايسىزدىعى فورس-ماجورلىق جاعداي رەتىندە تانىلۋى ءتيىس. سۋبسيديالاردى تولىق كولەمدە تولەۋ كەرەك، – دەدى پرەمەر.
ءبىزدىڭ تۇسىنۋىمىزشە، «بايتەرەك» حولدينگىنە قاراستى ازىق-تۇلىك كورپوراسياسىنان نەسيە الىپ، ەگىن ەككەن شارۋالار نەسيەسىن ۋاقىتىندا تولەي الماعان جاعدايدا ايىپپۇل سالماي «ۇۇ-لل-كك-ەە-ننن» قولداۋ كورسەتپەكشى ەكەن.
بۇدان باسقا شارۋالار الۋعا ءتيىس سۋبسيديالارىن تولىق كولەمدە الا بەرەتىن بولىپتى. ۇكىمەت وسىلايشا سۋ تاپشىلىعى مەن ەگىنىن كيىك تاپتاپ كەتكەن شارۋالارعا قولداۋ كورسەتپەكشى.
شىندىعىندا مۇنى قولداۋ دەپ دابىرا قىلىپ ايتۋعا دا كەلمەيدى. شىعىن شەككەن شارۋالاردىڭ اراسىندا ءوز كۇشىمەن ەگىن ەككەن شارۋالار دا بار عوي. ولار نەسيە الماعاندىقتان ۇكىمەتتىڭ «قولداۋىنىڭ» قىزىعىن كورمەيتىنى انىق.
سمايلوۆ ۇكىمەتى «سۋبسيديا بەرۋدىڭ توقتاتپايمىز» دەيدى. سۋبسيدياىڭىز اناۋ ايتقاندا كوپ قارجى ەمەس. ونى الۋ ءۇشىن قارجىلىق قۇرىلىمدار قىرۋار انىقتاما قاعاز سۇراۋى مۇمكىن.
بىلەمىز عوي، ءبىزدىڭ ۇكىمەتتىڭ قولداۋىنا يە بولۋ ءۇشىن ءبىر قۇشاق قاعاز قۇجات جيناۋىڭا تۋرا كەلەدى. سوندىقتان اۋا-رايىنىڭ قولايسىزدىعىنان جاپا شەككەن شارۋالاردىڭ ءبارى بىردەي ۇكىمەتتىڭ كومەگىنە قول جەتكىزەدى دەپ كەسىپ ايتۋ قيىن.
ۇكىمەت ەلىمىزدەگى بانك سالاسى تىعىرىققا تىرەلگەندە ولاردى قۇتقارۋ ءۇشىن ميللياردتتاپ قارجى ءبولىپ، جومارتتىق تانىتقانىن بىلەمىز. ال ازعانتاي شارۋا تىعىرىققا تىرەلگەندە ولارعا سول قارجىنىڭ ءبىر شيرەگىن بولۋگە جارماعاندارى جانعا باتادى. بار قارجىسىن باسقا جاققا... اۋدارىپ جىبەرگەن بانكتەرگە قارجى سالىپ، ولاردى قۇتقارۋعا كەلگەندە ۇكىمەتتىڭ الدىنا قارا سالدىرمايدى. وسى ادىلەتتى مە؟ ارينە ادىلەتسىز ارەكەت.
شەندىلەردىڭ كەسىرىنەن سۋ تاپشىلىعىنا ۇرىنىپ، شىعىنعا باتقان شارۋالارعا قارجىلاي قولداۋ كورسەتۋگە جارماعان سمايلوۆ ۇكىمەتى حالىقتى ۇشپاققا شىعارادى دەگەنگە وسىدان كەيىن كىم سەنەدى. ەشكىمدە سەنبەسى انىق.
ەلىمىزدىڭ اۋزىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان شارۋالاردىڭ قيىن جاعدايدا قالۋى مەملەكەتىمىز ءۇشىن ۇلكەن قاتەر ەكەنىن بەس جاسار بالا دا بىلەدى. ال جۇمىسىن دۇرىس ۇيىمداستىرا الماعان بىرنەشە بانكتىڭ بانكروت بولسا، حالىق زارداپ شەكپەيتىنى بەلگىلى. زارداپ شەكسە ات توبەلىندەي ازعانتاي توپتىڭ قالتاسى شامالى جۇقالانىپ قالار ەدى.
وسى ءبىر جايتتان-اق ۇكىمەتتىڭ مەملەكەتتىك پريوريتەتتى دۇرىس تاڭداي الماعان، دارمەنسىزدىگىن انىق بايقاۋعا بولادى. بۇل مەملەكەتىمىز ءۇشىن ءقاۋىپتى قۇبىلىس.
