اتالعان جەتىستىكتى ەكولوگتار مەن تابيعات جاناشىرلارى جوعارى باعالاپ وتىر. وبلىس اكىمى جەتىكول جانە «كەڭساي-قوسقورعان-2» سۋ رەتتەگىشىنە ارنايى بارىپ، جاي-كۇيىمەن تانىستى.
ءۇش جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى تۇركىستان وبلىسىندا سۋ قويمالار سالۋ، اعىن سۋدى مولايتۋ، كولدەردى قالپىنا كەلتىرۋ باعىتىندا اۋقىمدى جوبالار جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. تۇركىستان قالاسىنا 234 ملن. تەكشە مەتر اعىن سۋ جەتىسپەيتىنى انىقتالىپ، وبلىس باسشىلىعى، ەل اقساقالدارى مەن وسى سالا ماماندارىنىڭ، عالىمداردىڭ اقىلداسۋىمەن 248،8 ملن. تەكشە مەتر اعىن سۋ جەتكىزۋ جولى تابىلدى. سول جوبانىڭ ءبىرى – «كەڭساي – قوسقورعان-2» سۋ رەتتەگىشى. ونىڭ قۇرىلىسى 2021 جىلى اياقتالعان. جوبا اياسىندا 30 ملن. تەكشە مەتردەن استام اعىن سۋ جەتكىزىلەدى دەپ جوسپارلانىپ، ءقازىردىڭ وزىندە 14 ملن. تەكشە مەتر سۋ جينالىپ ۇلگەردى.
ءومىرزاق شوكەيەۆ اتالعان سۋ رەتتەگىشىنىڭ ماڭىندا كەنتاۋ قالاسى مەن قالا ماڭىنداعى اۋىل تۇرعىندارىمەن، شارۋالارمەن كەزدەستى. تۇرعىندار اعىن سۋ ماسەلەسىن شەشۋ باعىتىنداعى قايراتكەرلىگى ءۇشىن ءوڭىر باسشىسىنا العىستارىن ايتتى. الداعى ۋاقىتتا اتالعان سۋ قويما تەك اۋىل شارۋاشىلىعى عانا ەمەس، تۋريزم ءۇشىن دە پايداعا اسىرىلماق. سۋ سپورتىن دامىتۋعا دە سەرپىن بەرەدى.
تۇركىستان قالاسى ماڭىنداعى سۋ نىساندارىن اۋەدەن باقىلاعان وبلىس اكىمى وتىرار اۋدانىنداعى جەتىكولگە بارىپ، تابيعات جاناشىرلارى مەن ينسپەكتورلارمەن، اڭشىلارمەن كەزدەستى.
– اعىن سۋدى مولايتۋ، ءتيىمدى پايدالانۋ باعىتىندا اسا ماڭىزدى جوبالار جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. «جەتىكول كولدەر جۇيەسىن جاڭعىرتۋ» جوباسىنىڭ قۇرىلىسى ارقىلى 34 شاقىرىمعا بوگەت جاسالىنىپ، كولگە 370 ملن م3 سۋ جىبەرىلدى. بۇگىنگى كۇننىڭ وزىندە كول اۋماعىنىڭ فاۋناسى وزگەرىپ، تابيعي قۇستار شوعىرى پايدا بولدى. ەندىگى كەزەكتە مەملەكەت تاراپىنان كورسەتىلگەن قولداۋدى ءتيىمدى پايدالانىپ، قۇستار مەن بالىقتاردىڭ كوبەيۋىنە جاعداي جاساۋ قاجەت. براكونەرلەرمەن كۇرەس كۇشەيتىلسىن. ەكىنشى كەزەكتە اڭشىلىق ءتۋريزمىن زامان تالابىنا ساي دامىتقان ءجون. وسى كولدەر جۇيەسىندە كاسىپكەرلىكپەن اينالىسىپ جۇرگەن كاسىپكەرلەرگە سۋ كوزىن ورىنسىز ءارى ءتيىمسىز پايدالانۋعا جول بەرىلمەيدى. اڭشىلىق ءتۋريزمىن دامىتۋ ءۇشىن كەلۋشىلەرگە ءتيىمدى جاعداي جاساپ، اقپاراتتاندىرۋ ماسەلەسىن دە قولعا الىڭىزدار.
ەڭ باستى مىندەت – تابيعات پەن سۋدا تىرشىلىك ەتەتىن قۇستاردى، بالىقتاردى قورعاۋ. جاسىل القاپتاردى كوبەيتۋ. ەكىنشىدەن، اڭشىلىق ءتۋريزمىن زاڭ تالابىنا ساي دامىتۋ دا ماڭىزدى، – دەگەن ءومىرزاق شوكەيەۆ تابيعات جاناشىرلارىنىڭ پىكىرلەرى مەن ۇسىنىستارىن تىڭدادى. اتالعان اۋماقتىڭ ينفراقۇرىلىمىن جاقسارتۋعا قولداۋ كورسەتىلەتىنىن جەتكىزدى.
مامانداردىڭ ايتۋىنشا، جەتىكولدە سۋ مولايعان سوڭ قۇستار مەن بالىقتار سانى ارتقان. ولاردىڭ كوبەيۋ كەزەڭىندە اڭشىلىقپەن اينالىسۋعا جول بەرىلمەيدى. ءوڭىر باسشىسى مەن تابيعات جاناشىرلارى جانە ب ا ق وكىلدەرى جەتىكول جۇيەسىندەگى كولدى قايىقپەن ارالاپ، تانىسىپ شىقتى. جالپى جەتىكول كولدەر جۇيەسىنىڭ اۋماعى شامامەن 52 مىڭ گەكتاردان اسادى. القاپتا بىرنەشە تابيعي كول ورنالاسقان. ايماقتا قۇستار، بالىقتارمەن قاتار جابايى اڭدار دا كەزدەسەدى. جەتىكولدە جالپى اۋماعى 20 مىڭ گەكتارعا جۋىق 3 اڭشىلىق القابى، بالىق شارۋاشىلىعىن جۇرگىزۋ ورىندارى بار. بۇگىندە تۇركىستان وبلىسى مەن شىمكەنت قالاسىنىڭ اڭشىلارى مەن بالىقشىلارىنىڭ سۇيىكتى ورنىنا اينالعان. تۇركىستان وبلىستىق تابيعي رەسۋرستار جانە تابيعات رەتتەۋدى پايدالانۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى قايرات ابدۋالييەۆتىڭ ايتۋىنشا، وبلىستىڭ ەكولويالىق ماسەلەلەرىن كەشەندى شەشۋدىڭ جول كارتاسى بەكىتىلگەن. وبلىس اكىمىنىڭ باستاماسىمەن «كەڭساي-قوسقورعان-2» جانە «جەتىكول كولدەر جۇيەسىن جاڭعىرتۋ» جوباسى اياقتالعان.
– جەتىكولگە 500 ملن تەكشە مەترگە دەيىن سۋ سيادى. ەگەر تولىق كولەمدە تولاتىن بولسا، سۋ بۋلانىپ، ىلعال كوبەيىپ، وتىرار اۋدانى عانا ەمەس، تۇركىستاننىڭ ەكولوگيالىق جاعدايى جاقسارادى. ءوڭىر باسشىسى جەتىكولدى باسقارمانىڭ باقىلاۋىنا الىپ، تابيعاتتى قورعاۋدى تاپسىردى. بۇگىندە ينسپەكتورلار رەيدتەرگە شىعىپ، براكونەرلەرگە قارسى كۇرەستى كۇشەيتىپ جاتىر. الداعى ۋاقىتتا جەتىكول – ەكولوگيالىق تۋريزم ورتالىعىنا اينالىپ، ءوڭىردىڭ تۋريستىك الەۋەتى ارتا تۇسەدى. سونىمەن بىرگە وسى سۋ جۇيەسى ارقىلى تۇركىستانداعى جاسىل بەلدەۋدىڭ جاعدايى دا جاقسارادى، – دەيدى باسقارما باسشىسى.
تۇركىستان قالاسى ماڭىندا اعىن سۋ ماسەلەسى شەشىلىپ، جاسىل القاپ اۋماعى كوبەيگەن سوڭ اۋاسى تازارعان. جول كارتاسىنا سايكەس بۇگىندە وبلىس اۋماعىندا اباتتاندىرۋ، كوگالداندىرۋ جانە گازداندىرۋ جۇمىستارى قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر.
