كۇنى كەشە عانا تۇركيا بيلىگى ۋكراينا مەن رەسەيدىڭ اراسىنا اراعايىندىق جاساپ، ۋكراينا استىعىن ەكسپورتتاۋ ىسىنە قاتىستى تاراپتاردىڭ جاڭا كەلىسىمگە قول قويۋۋىنا مۇرىندىق بولدى. كەلىسىمگە قول قويعانىن قايتەيىك، ارادا اپتا وتپەي جاتىپ، پۋتين اسكەرى ۋكراينانىڭ پورتتى قالاسى ودەسسانى زىمىراندارمەن اتقىلاپ، سوزگە تۇرمايتىندارىن تاعى ءبىر رەت دالەلدەدى.

حالىقارالىق كەلسىمدەردى اياق استى ەتۋ، قول قويعان قۇجاتتى ورىنداماۋ  كرەمل ءۇشىن قالىپتى دۇنيەگە اينالعانى قاشان؟..

قازىرگىدەي دامىعان زاماندا اق قاعازداعى كەلسىمگە قول قويىپ، ءمور باسقاننان كەيىن ونى ورىنداۋ كەز كەلگەن مەملەكەت ءۇشىن پارىز.

وكىنىشكە وراي، ءقازىر رەسەيدە حالىقارالىق كەلىسىمدەردەن گورى ءپۋتيننىڭ يمپەريالىق ويى بارىنەن دە جوعارى تۇراتىنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. سوندىقتان ءپۋتيننىڭ ايتقانىنا استە سەنۋگە بولامايدى.

ەرتەڭگى كۇنى رەسەي استىق ەكسپورتى بويىنشا كەلسىمدى پايدالانىپ، اسكەري كەمەلەرىمەن ودەسسا پورتىنا باسىپ كەرسە تاڭقالىپ جاتپاڭىز. سوندىقتان بۇل ىستە ەكى شوقىپ ءبىر قاراعان ابزال.

ۋكراينانىڭ وڭتۇستىك اسكەري قولباسشىلىعىنىڭ باسپا ءسوز حاتىشسى ناتاليا گۋمەنيۋك رەسەيدىڭ ودەسسا پورتىن كوزدەپ اتقان زىمىراندارى سۋسورعى ستانساسى زاقىمداپ، تەڭىز ايلاعىنا جاقىن تۇرعان ۇيلەردى قيراتقانىن مالىمدەدى.

ءبىر جاقسىسى تەڭىز ايلاعىنداعى استىق ساقتايتىن قامبالار زارداپ شەكپەپتى. ال وسىدان كەيىن رەسەيدىڭ استىق ەكسپورتى تۋرالى كەلسىمدى بۇلجىتپاي ورىندايدى كىم سەنەدى؟ ەشكىمدە سەنبەيدى.

ءپۋتيننىڭ حالىقارالىق كەلسىمدەردى اياقاستى ەتۋى ءبىرىنشى كەزەكتە رەسەيدىڭ ءوزى ءۇشىن ءقاۋىپتى قۇبىلىس. رەسەي باسشىسىنىڭ بۇل ارەكەتى الداعى ۋاقىتتا  رەسەيدى بولشەكتەپ تىنۋى مۇمكىن.

ءپۋتيننىڭ بيلىكتى ساقتاپ قالۋ جولىنداعى ارەكەتتەرى وزىمەن قويماي اينالاسىنداعى كورشىلەرىنە دە كوپتەگەن قولايسىزدىقتار تۋدىرىپ وتىرعانى جاسىرىن ەمەس.

ەستەرىڭىزدە شىعار، 90 جىلداردىڭ باسىندا قازاقستان مەن ۋكراينا «بۋداپەشت كەلسىمىنە» قول قويىپ، يادرولىق قارۋدان باس تارتتى.

سول كەزدە اقش پەن رەسەي قازاقستان مەن ۋكراينانىڭ قاۋىپسىزدىگىنە كەپىل بولعان ەدى. ال ءقازىر رەسەي سول كەلسىمدى تارك ەتىپ، ۋكرياناعا باسىپ كىرگەنىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟

ءپۋتيننىڭ جاندايشاپتارى قازاقستانعا دا دوق كورسەتىپ، قوقان-لوقى كورسەتىپ كەلەدى. جىلدار بويى جيرينوۆسكيي الىسىپ ەدىك. ەندى ونىڭ ورىنىن نيكونوۆ پەن كەوساياندار باسىپ جاتىر.

سىزدەرگە ءبىر قىزىق ايتايىن. اقش پەن رەسەيدىڭ اراسى جاقسى كەزدە امەريكاندىقتار مەن ورىستاردىڭ كاسىپكەرلەرى جىل سايىن ءبىر قالادا باس قوسىپ، وزدەرىن مازالاعان ماسەلەلەردى تالقىلاپ تۇرعان عوي.

سونداي كەزدەسۋلەردىڭ ءبىر ۆاشينگتوندا وتەدى. سوندا جۇرتتىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەرىپ وتىرعان اقش-تىڭ بۇرىنعى قورعانىس ءمينيسترى دونالد رامسفەلدكە ورىس كاسىپكەرى «بىزدەر جەمقورلىقتان مەزى بولدىق. وسىدان قالاي قۇتىلۋعا بولادى؟» دەپ سۇراعان عوي.

سول كەزدە رامسفەلدتە مۇدىرمەستەن:

– وي، ول وڭاي عوي. جەمقورلىققا قارسى زاڭ قابىلداساڭىزدار بولدى، – دەگەن عوي. سوندا ورىس كاسىپكەرى:

– رامسفەلد مىرزا، بىزدە جەمقورلىققا قارسى بىرنەشە زاڭ، قاۋلى-قارارلار بار. ءبىراق جەمقورلىقتى زاڭمەن تيۋ مۇمكىن بولماي تۇر. جەمقورلىقتى جوق قىلاتىن باسقا ايلا-شارا بار ما؟ – دەپ قايتالاپ سۇراپتى. سول كەزدە رامسفەلد:

– ەندى بۇدان باسقا قانداي ايلا-امال بولۋى كەرەك؟ – دەپ ورىستاردىڭ زاڭدى ورىندامايتىنا تاڭ قالعان عوي.

مىنە، بايقادىڭىزدار ما، بۇگىندە پۋتين رەسەيدى زاڭدى، قول قويعان كەلىسىمدى ورىندامايتىن اپەرباقان، ورتا عاسىرداعى جابايى مەملەكەتكە اينالدىردى. سوندىقتان ورىستاردىڭ ۋكراينانىڭ استىق ەكسپورتىنا قاتىستى كەلىسىمىن ورىندايدى دەگەنگە سەنىم جوق.

رەسەي الاقانداي ايماقتا ورنالاسقان سولتۇستىك كورەيا ەمەس. الەمدىك ساياساتقا ءامىرىن جۇرگىزەتىن ءىرى مەملەكەت. وسىنداي ءىرى مەملەكەتتىڭ باسىندا يمپەريالىق اۋرۋ ابدەن مەڭدەگەن باسشىنىڭ وتىرۋى الەم ءۇشىن وتە ءقاۋىپتى ەكەنىنە كۇن وتكەن سايىن كوزىمىز جەتىپ كەلەدى.

نۇرلان جۇماحان