بىلتىرعى جىلعى قاڭتاردا ق ر ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگى، سەمەي قالاسىنىڭ اكىمشىلىگى جانە «وپەراتور روپ» ج ش س اراسىندا سەمەيدىڭ قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتارىن بولەك جيناۋ جانە سۇرىپتاۋدى ەنگىزۋ تۋرالى جوبانى ىسكە اسىرۋ بويىنشا جول كارتاسىنا قول قويىلدى.
جول كارتاسى شەڭبەرىندە قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتاردى بولەك جيناۋ مەن سۇرىپتاۋ ءۇشىن جابدىقتاردى جانە تەحنيكالاردى پايدالانۋ بويىنشا جاۋاپتى ۇيىمدى انىقتاۋعا شەشىم قابىلدانعان. وسىدان كەيىن سەمەي قالاسى اكىمىنىڭ وكىمىمەن قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتاردى بولەك جيناۋ مەن سۇرىپتاۋ ءۇشىن جاۋاپتى ۇيىمدى انىقتاۋ بويىنشا كوميسسيا قۇرىلدى. كوميسسيا قۇرامىنا تكش، جولاۋشىلاردى تاسىمالداۋ جانە اۆتوموبيل جولدارى ءبولىمىنىڭ، قوعامدىق كەڭەس، ەكونوميكا، جەر قاتىناستارى، ارحيتەكتۋرا جانە قالا قۇرىلىسى بولىمدەرىنىڭ وكىلدەرى، سەمەي قالالىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتتارى كىردى.
ءماسليحات دەپۋتاتى جانە جەكە كاسىپكەر، سەمەيدەگى قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتار پوليگونىنىڭ يەسى رافايل حازيپوۆ تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق ءبولىمى جاۋاپتى ۇيىمعا تالپىنعان تۇلعالارعا قويىلاتىن تالاپتاردى جاريا ەتكەنىن ايتىپ ارىز بىلدىرگەن بولاتىن.
كاسىپكەرمەن كوميسسياعا سۇرانىم، تەحنيكالىق دەرەكتەر جانە وزگەدە قۇجاتتاردى وتكىزىلگەن. وسى كوميسسيا وتىرىسىنىڭ حاتتاماسىنا سايكەس، سەمەي قالاسىنىڭ قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتارىن بولەك جيناۋ مەن سۇرىپتاۋدى ەنگىزۋ ءۇشىن جابدىقتاردى جانە تەحنيكالاردى پايدالانۋ بويىنشا جاۋاپتى ۇيىم رەتىندە «حازيپوۆ ر.س.» جەكە كاسىپكەرلىگى انىقتالعانى تۋرالى شەشىم قابىلداندى.
وسىدان كەيىن جول كارتاسىن ىسكە اسىرۋ باستالدى. سول جول كارتاسىنا قاتىسۋشىلار اراسىندا ءوزارا مىندەتتەمەلەردى جانە قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتاردى بولەك جيناۋ مەن سۇرىپتاۋدى ەنگىزۋ ماقساتىندا كەپىلدىكتەردى انىقتاي وتىرىپ ءۇش جاقتى كەلىسىم جاسالعان، ال سەمەي قالاسىنىڭ اكىمدىگى جاۋاپتى ۇيىممەن بىرگە الىنعان جابدىقتاردىڭ ماقساتتى پايدالانىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. سەمەي اكىمدىگى جانە «حازيپوۆ ر.س.» جك اراسىندا قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتاردى بولەك جيناۋ جانە سۇرىپتاۋ سۇراقتارى بويىنشا ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويدى.
«وپەراتور روپ» ج ش س جوبانى ىسكە اسىرۋعا بەلسەندى كىرىسكەن ەدى. اعىمداعى جىلدىڭ باسىندا قوقىستاردى بولەك جيناۋ ءۇشىن تۇرعىن ۇيلەردىڭ اۋلالارىندا، تۇرعىندار جاپپاي جينالاتىن جەرلەردە ورناتىلاتىن 1050 سەتكالى، 532 قوڭىراۋ ءتارىزدى كونتەينەرلەر ساتىپ الىنىپ تكش بولىمىنە قويىلعان. ناۋرىز ايىندا قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتاردى شىعارۋ ءۇشىن التى بىرلىكتەگى قىمبات اۆتوكولىك تەحنيكالارى بەرىلگەن. جاقىن ارادا قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتاردان باسقا سۇرىپتاۋ جەلىسىنە قاراعاندا اناعۇرلىم ۇلكەن قاتىناستا پايدالى كومپونەنتتەر الۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن تولىق اۆتوماتتاندىرىلعان سۇرىپتاۋ جەلىسى بار جابدىقتى جەتكىزۋ ءۇشىن گرەك كومپانياسىمەن كەلىسىمشارت جاسالدى.
كاسىپكەر جوبانى تەحنيكانى العاننان كەيىن بىردەن جۇزەگە اسىرۋعا نيەتتى ەكەنىن، ءبىراق قالالىق اكىمدىك بۇعان بارلىق جولمەن توسقاۋىل قويۋدا، تەحنيكالاردى بەرۋدەن باس تارتقانىن مالىمدەدى. سونداي-اق، قالاداعى قوقىس كوللاپسىنىڭ پايدا بولۋ ءقاۋپى تۋرالى جانە قوقىس شىعارۋ ءتاريفىنىڭ كۇرت ءوسۋى تۋرالى ايتتى.
رافايل حازيپوۆتىڭ ايتۋىنشا، «مەن كەلەشەك» مكك قويىلعان تالاپتارعا سايكەس كەلمەيدى، شتاتىندا تەك جالعىز ديرەكتورى بار. وسىمەن قاتار، ق ر كاسىپكەرلەر كودەكسىنىڭ 192-بابىنا سايكەس مەملەكەتتىك كاسىپورىندار ءوز قىزمەتتەرىن كەڭەيتۋ كەزىندە انتيمونوپوليالىق ورگاننان كەلىسىم الۋى قاجەت. انتيمونوپوليالىق ورگاننىڭ 2020 جىلعى حاتىنا سايكەس «مەن كەلەشەك» مكك تەك قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتاردى كومۋ بويىنشا قىزمەتتى جۇزەگە اسىرۋعا، پوليگوندى قۇرۋعا جانە پايدالانۋعا كەلىسىم بەرىلگەن. ياعني، ر.س.حازيپوۆتىڭ ايتۋىنشا، «مەن كەلەشەك» مكك قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتاردى جيناۋ جانە سۇرىپتاۋ بويىنشا قىزمەتتى جۇزەگە اسىرۋعا قۇقىعى جوق، الايدا سەمەي قالالىق اكىمدىگى زاڭنامانى ورەسكەل بۇزۋدا.
سول كۇنى كاسىپكەردىڭ كەڭسەسىندە تەك جۋرناليستەر عانا ەمەس، سەمەي اكىمى باستاعان قالا باسشىلارىنىڭ وكىلدەرى جينالدى. قالا اكىمى نۇرىمبەت ساقتاعانوۆ جاۋاپتى ۇيىمنىڭ «مەن كەلەشەك» مكك اۋىسقانى تۋرالى اقپاراتتى جوققا شىعاردى.
– التى كۇن بۇرىن حازيپوۆ مىرزا، راسىندا، وسى سۇراق بويىنشا حابارلاستى. ءقازىر سەمەي قالاسىنىڭ قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتارىن باسقارۋ جۇيەسىن مودەرنيزاسيالاۋ جونىندەگى جوبا قاراستىرىلۋدا. وكىنىشكە وراي، ءبىرىنشى كەزەڭدە ماقسات نيگمەتوۆ كەلىسىمگە قول قويمادى. سۇراق ءالى قاراستىرىلۋدا. جوبا بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. بارلىعى «مەن كەلەشەك» مكك-عا بەرىلەدى دەپ ەشكىم ايتقان ەمەس. بۇل اقپارات شىنايىلىققا جاناسپايدى، راسىندا «كەلەشەك» بۇگىنگى كۇنى بۇل سۇراقتارمەن اينالىسا المايدى. تاعىدا قايتالايمىن، سۇراق ءالى قاراستىرىلۋدا. نەلىكتەن حازيپوۆ مىرزا ءبىز جوبانى ىسكە اسىرۋدى «كەلەشەك» نەمەسە باسقا دا ءبىر كاسىپكەرلىككە بەرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادىق دەپ ايتادى؟ بۇل شىندىققا جاناسپايدى، – دەپ قورىتىندىلادى قالا اكىمى نۇرىمبەت ساقتاعانوۆ.
سونىمەن قاتار، كاسىپكەر كەزدەسۋگە قاتىسۋشىلاردى تىڭداعىسى كەلمەدى. مۇنداي شارالار سەمەيدە بىرنەشە رەت بولدى جانە ءار جولى كاسىپكەر جۋرناليستەردىڭ كومەگىنە جۇگىنىپ، قاجەتسىز حايپ جاساي باستاعان. ەشكىمگە قۇپيا ەمەس، «قوقىس» تابىستى بيزنەس. جوبانى ىسكە اسىرۋعا اقىلعا قونىمدى تاسىلمەن كىرىسسە كاسىپكەرلەر عانا ەمەس، قالا تۇرعىندارى دا ۇتادى. وسى ارادا سەمەيلىكتەر قوقىستىڭ ۋاقىتى شىعارىلماۋىنا شاعىمدانۋدا.
قالاي بولسا دا كەزدەسۋ ەش ناتيجە بەرمەدى. قازىرگى جاعداي قالادا قوقىستىڭ كوللاپسىنا اكەلىپ سوقتىرۋى مۇمكىن. مۇنى ۋاقىت كورسەتەدى. جاقىن ارادا قوقىس شىعارۋ ءتاريفى جەكە تۇلعالار ءۇشىن 1500 تەڭگەگە جانە كاسىپكەرلەر ءۇشىن 21000 تەڭگەگە كوتەرىلەدى دەپ قالا تۇرعىندارىن كوندىرۋگە باعىتتالعان كاسىپكەرلەردىڭ بارلىق ارەكەتتەرى ءساتسىز بولدى. قالالىق اكىمدىك وكىلدەرى تاريف سوماسى كىسى باسىنا 460 تەڭگەنى قۇرايدى دەپ، ال بارلىق شىعىن سۋبسيديي ەسەبىنەن جابىلادى سەندىردى.
رافايل حازيپوۆقا جوبانىڭ جالپى سوماسى تەك تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەۋدەن كەيىن بەلگىلى بولاتىنىن ەسكە سالدى. تۇرعىندارعا ارنالعان تاريف مولشەرى قول جەتىمسىز دەپ جاريالاۋعا ەرتە.
ب ا ق وكىلدەرىنىڭ بىردە-بىر سۇراعىنا كاسىپكەر تۇسىنىكتى جاۋاپ بەرە المادى. باسپا ءسوز ءماسليحاتى باس سانيتارلىق دارىگەرىنىڭ جارلىعىنا قايشى شاعىن، جابدىقتالماعان ورىنجايدا ءوتتى.
ن.جۇماقانوۆ
