شۆەيساريا بيلىگى وزبەكستاننىڭ ءبىرىنشى پرەزيدەنتىنىڭ قىزى گۇلنارا كاريموۆادان تاركىلەنگەن 182 ميلليون دوللاردى قايتارۋعا دايىندالىپ جاتىر. بۇعان دەيىن وزبەكستان فرانسيادان كاريموۆانىڭ اكتيۆتەرىنەن 10 ميلليون دوللار العان، ءبىراق ونىڭ قايدا جۇمسالعانى بەلگىسىز. ال شۆەيساريا بۇل قاراجاتتى نەگە تاشكەنتكە تىكەلەي ەمەس، ارنايى حالىقارالىق قور ارقىلى قايتارادى؟ بۇل ماسەلە جونىندە ساراپشىلار پىكىر بىلدىرگەن، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz ازاتتىققا سىلتەپ. 

كاريموۆا ءىسى: سىبايلاس جەمقورلىق جانە زاڭسىز تابىس

گۇلنارا كاريموۆاعا قاتىستى قىلمىستىق ءىستى سىبايلاس جەمقورلىق، زاڭسىز تابىستى “تازارتۋ” جانە مەملەكەتكە ميللياردتاعان دوللار زالال كەلتىرۋ ارەكەتتەرى دەپ سيپاتتاۋعا بولادى.

وزبەكستان باس پروكۋراتۋراسىنىڭ مالىمەتىنشە، كاريموۆا مەملەكەت پەن ازاماتتارعا 1،6 ميلليارد دوللار، 26 ميلليون ەۋرو جانە 1 تريلليون سۋمنان (شامامەن 77،5 ميلليون دوللار) استام شىعىن كەلتىرگەن. وزبەكستان ۇكىمەتىنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا، ونىڭ شۆەيساريا بانكتەرىندەگى 840 ميلليون دوللار اكتيۆى بۇعاتتالعان.

قايتارىلعان اقشا قايدا جۇمسالادى؟

2025 جىلعى 6 اقپاندا وزبەكستان ادىلەت مينيسترلىگى شۆەيساريانىڭ باس پروكۋراتۋراسى گۇلنارا كاريموۆاعا قاتىستى قىلمىستىق ءىس اياسىندا تاركىلەنگەن ونداعان ميلليون دوللاردى قايتارۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعانىن حابارلادى. مينيسترلىكتىڭ مالىمەتىنشە، قاراجات وزبەكستان ۇكىمەتى مەن شۆەيساريا فەدەرالدى كەڭەسى اراسىنداعى كەلىسىمگە سايكەس قايتارىلادى.

“كەلىسىم بويىنشا، 2012 جىلى گۇلنارا كاريموۆاعا قارسى قوزعالعان قىلمىستىق ءىس بارىسىندا تاركىلەنگەن جانە وزبەكستاننىڭ كەيبىر ازاماتتارى زاڭسىز يەلەنگەن 182 ميلليون دوللار ەلگە قايتارىلادى”، – دەلىنگەن رەسمي حابارلامادا.

وزبەكستان ادىلەت مينيسترلىگى 2022 جىلدىڭ اقپانىندا كاريموۆانىڭ فرانسياداعى اكتيۆتەرىنەن 10 ميلليون دوللار قايتارىلعانىن جانە تاعى 131 ميلليون دوللاردىڭ قايتارۋعا دايىن ەكەنىن مالىمدەگەن بولاتىن.

رەسمي اقپاراتقا سايكەس، بۇۇ جانىنداعى Uzbekistan Vision 2030 قورى ارقىلى قايتارىلعان قاراجات وزبەكستان حالقىنىڭ مۇددەسىنە ساي الەۋمەتتىك ماڭىزى بار جوبالارعا، سونىڭ ىشىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە ءبىلىم بەرۋ سالالارىنا جۇمسالادى.

اقشا قالاي جۇمسالادى؟

الايدا بۇل قاراجاتتىڭ ناقتى قايدا جانە قالاي جۇمسالاتىنى تۋرالى اشىق ەسەپ بار ما؟ ۇلىبريتانيانىڭ ولستەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ كريمينولوگيا پروفەسسورى كريستيان لاسسلەتت بۇل ماسەلەگە كۇمانمەن قارايدى.

“بۇل قاراجاتتىڭ جۇمسالۋى تۋرالى قوعامعا اشىق ەسەپ بەرىلگەنىن كورمەدىم. ەگەر اقپارات قولجەتىمدى بولماسا، وندا ول قارجىنى باسقا ماقساتتارعا پايدالانۋ نەمەسە تالان-تاراجعا سالۋ ءقاۋپى جوعارى”، – دەپ ەسەپتەيدى ول.

لوندونداعى Central Asia Due Diligence زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى الىشەر يلحاموۆ تا وسى پىكىردى قولدايدى.

“شۆەيساريا بۇل اكتيۆتەردى، بۇرىنعى 130 ميلليون دوللار سياقتى، قازىرگى 182 ميلليون دوللاردى دا وزبەكستان ۇكىمەتىنە تىكەلەي ەمەس، بۇۇ اگەنتتىگى ارقىلى بەرەدى. سەبەبى، ەگەر بۇل قاراجات تىكەلەي وزبەكستان ۇكىمەتىنە بەرىلسە، ونى قايتادان جىمقىرۋ نەمەسە سىبايلاس جەمقورلىققا پايدالانۋ ءقاۋپى بار”، – دەيدى يلحاموۆ.

گۇلنارا كاريموۆا ءىسى جانە باتىسپەن قارىم-قاتىناس

ساياساتتانۋشى رافاەل ساتتاروۆ گۇلنارا كاريموۆاعا تيەسىلى قاراجاتتىڭ قايتارىلۋىن وزبەكستاننىڭ باتىس ۇكىمەتتەرىمەن بايلانىسىن نىعايتۋىمەن بايلانىستىرادى.

“رەسمي تۇردە ايتىلماسا دا، قازىرگى ۋاقىتتا ەۋروپا مەن باتىس ەليتالارىنىڭ وزبەكستان مەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنە دەگەن كوزقاراسى وزگەردى. وسىنداي جاعدايدا گۇلنارا كاريموۆانىڭ قاراجاتىن قايتارۋ پروسەسى وزبەكستان باسشىلىعى ءۇشىن ايتارلىقتاي جەڭىلدەدى. ءبىراق وزبەكستان قوعامى ءۇشىن بۇل پروسەسس ەشقاشان اشىق بولمادى. 2013 جىلى گۇلنارا كاريموۆاعا ايىپ تاعىلعاننان بەرى بۇل ءىستىڭ اينالاسىندا قاۋەسەت پەن بولجامدار عانا كوپ”، – دەيدى ساياساتتانۋشى.

قاراجاتتىڭ ەلگە قايتارىلۋى – ماڭىزدى قادام. ءبىراق ونىڭ حالىق يگىلىگىنە قانشالىقتى ءتيىمدى جۇمسالاتىنى اشىق باقىلاۋ مەن ەسەپتىلىكتى قاجەت ەتەدى.