– ەكى رەت اۋكسيون بولادى. بىرىنشىسىندە ساتىلماسا، ەكىنشىسىندە باعاسى 50 پايىزعا تومەندەپ ساتىلادى. 9 ملن 700 مىڭ گەكتار جەر جالعا بەرىلگەن. بولىپ جاتقان جاعدايلار دۇرىس تۇسىندىرىلمەۋدەن ايتپەسە، جەر كودەكسى كەشە پايدا بولعان زات ەمەس، 13 جىل بۇرىن ەنگىزىلگەن. «جەردى شەتەلگە، قىتايعا بەرەيىن» دەپ جاتىر دەگەن بوس ءسوز. ەشكىم ءبىر سوتىق جەردى شەتەلدىكتەردىڭ مەنشىگىنە بەرمەيدى. جالعا الۋ وسىعان دەيىن بولعان. كەشە ماعان ءبىر اعايىندار «جەر وزىمىزدىكى، ەشكىمگە بەرمەيمىز، سونىڭ ۇستىنە جاتىپ الامىز» دەيدى. جارايدى، جاتىپ الدىق دەلىك، سوندا نە بولادى؟ ءبىز جەردى پايدالانۋىمىز كەرەك. ءبىزدىڭ دە قازاق دەپ سوققان قانىمىز، جۇرەگىمىز بار، – دەدى اقتوبە وبلىسىنىڭ اكىمى بەردىبەك ساپاربايەۆ.
اقتوبەلىكتەر اكىمنەن مۇناي كومپانيالارى ورنالاسقان ايماقتاردىڭ قورشالىپ، تۇرعىنداردىڭ اۋىلدان كىرىپ-شىعۋى ءۇشىن كۇزەتپەن وتەتىنىن ايتتى. ءوز ەلىندە ءبىر اۋىلدان ەكىنشى اۋىلعا شىعۋ ءۇشىن شەكارادان وتكەندەي تەكسەرىس جاسايتىن ششەتەلدىك كومپانيالاردىڭ ارەكەتىنە تىيىم سالۋدى سۇرادى.
– جاڭاجولدا ادامدار اۋىلدان كىرۋ ءۇشىن، شىعۋ ءۇشىن 4 رەت ءوتۋ قاعازىن الادى. مۇناي كومپانيالارى جالعا العان جەرلەرىن قورشاپ قويعان. اۋىل ادامدارى جالعىز جولدان ءوتۋ ءۇشىن شەتەلدىك كومپانيالارىنىڭ بىرنەشە رەت تەكسەرىسىن كورەدى. ونىڭ ىشىندە بوسانۋعا بارا جاتقان ايەلدەر، توي-ساداقاعا شىققان قارتتار بار. وسى دۇرىس پا؟ مۇمكىن ولار جالعا ەمەس، ساتىپ العان شىعار؟ بۇرعىلاۋ ورىندارىندا وتىرعان اۋىل حالقى جول ازابىن كورىپ وتىر. قىتايلار قازاقتان كومەك سۇراۋعا كەلدى مە، ينۆەستور بولىپ كەلدى مە؟ نە بولدىق؟ ديامەترى 85 قۇبىرلاردى قىتايعا دەيىن تارتىپ الدى. 25 جىلعا جالعا السا جاعدايىمىز نە بولادى؟ ولاردىڭ بىزگە جانى اشيدى ما؟ ولار وڭىردەگى «ەڭ» دەگەن جەرلەردى يەمدەنىپ الدى. ەلەكتىڭ بويى، قارعالىداعى ەڭ تاماشا پروفيلاكتيكالىق ورتالىقتى جۇڭگو جۇلىپ الدى. «نەفتيانيك» لاگەرىن قىتايلار جۇلىپ الدى. قەڭقياقتا بالالار ءۇشىن سالىنعان بالاباقشانى قىتايلار جۇلىپ الدى. وبال. كەزىندە حالىقتىڭ اقشاسىنا ونىڭ قالاي سالىنعانىن كورگەن ەدىك. مەن مۇنىڭ ءبارىن ءسىز تۇسىنەتىن بولعاندىقتان ايتىپ وتىرمىن، – دەدى دارىگەر ءىزىمعالي كوبەنوۆ.
بەردىبەك ماشبەك ۇلى اۋىل ىشىندەگى قورشاۋ تۋرالى بۇرىن ەستىمەگەنىن ايتتى.
– بوگەت قويىلمايدى. سايلاۋدان كەيىن كەلىپ ايتقاندا باياعىدا ورنىنا قوياتىن ەدىك. ەگەر تاپ ءسىز ايتقانداي بولسا، مەن ەرتەڭ-اق الدىرتىپ تاستايمىن، – دەپ وبلىس اكىمى ناقتى جاۋابىن قاداپ ايتتى.
سونىمەن قاتار، وبلىس اكىمى شەتەلدىك ازاماتتاردىڭ ەلگە كەلىپ جۇمىس جاساۋىنىڭ دا قاتاڭ قاداعالاۋدا ەكەنىن ەسكەرتتى.
«ءقازىر شەتەلدەن قاراپايىم جۇمىسشىنىڭ كەلۋىنە تىيىم سالدىق. «Cنپس-اقتوبەمۇنايگاز» كومپانياسىنا قىتايدان كەلەتىن ادام سانىن كوبەيتپەۋ ءۇشىن جۇمىس جاساپ جاتىرمىز. «Cنپس-اقتوبەمۇنايگاز» كومپانياسىندا 2000 ادام بار. ونىڭ 4 پايىزى قىتايدان كەلگەن. ءبىز ولارعا ەگەر كومپانيادا قىسقارتۋ بولسا، ءبىرىنشى قىتايدان كەلگەندەردىڭ قىسقارتىلاتىنىن ايتىپ، تالاپ قويدىق. «ۇلى قابىرعا» مۇناي كومپانياسى 300-400 ادامدى قىسقارتقالى وتىر. ونداعى 2000 ادامنىڭ 74ء-ى قىتايدان كەلگەن. اۋەلى سونى قىسقارتسىن، ودان كەيىن باسقا ءوڭىردىڭ ادامدارىن قىسقارتىلسىن دەپ تالاپ قويىپ وتىرمىز»، - دەدى وبلىس اكىمى.
جيىندا اقتوبە وبلىسىندا جۇمىس جاسايتىن 441 مىڭ ادامنىڭ 1415ء-ى شەتەلدىك ەكەنى ايتىلدى. بۇل 0،03 پايىزى دەگەن ءسوز.
– بيىل جۇڭگو كومپانياسى اقتوبە قالاسىندا قۇنى 1 ملرد 300 ملن تەڭگە تۇراتىن ۇلكەن جاستار سارايىن سالادى. بۇل جەردە مەن قىتايدى ماقتايىن نەمەسە جاعىنايىن دەپ وتىرعانىم جوق. مەنىڭ قىتايعا دەگەن كوزقاراسىمدى جاقسى بىلەسىزدەر. باردى «بار» دەپ ايتۋىمىز كەرەك. وسى وتكەن 19 جىل ىشىندە جۇڭگو كومپانياسىنىڭ ەكونيميكامىزعا سالعان ينۆەستيسياسى 9 ملرد 100 ملن دوللار. ءبىز جۇڭگو كومپانيالارىنا مۇناي باعاسى ءتۇسىپ كەتكەنىمەن بىردە ءبىر ادامدى قىسقارتپايسىڭ، جالاقىنى تومەندەتپەيسىڭ دەپ تالاپ قويىپ وتىرمىز. ولار الىپ كەتتى، جەپ كەتتى دەپ ايتۋ دۇرىس ەمەس شىعار»، – دەدى اكىم.
اكىم اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىنىڭ شەتەلدىكتەرگە جالعا بەرۋ زاڭىنا كوپشىلىكتىڭ اقىلمەن قاراۋىن سۇرادى.
– اقتوبە وبلىسىندا 17 مىڭ شارۋا قوجالىق بار. ول ءبىزدىڭ وبلىس ءۇشىن وتە كوپ. ونىڭ كوبىسىنىڭ تۇگى دە جوق. نە تەحنيكاسى، نە اقشاسى جوق. ءبىر عانا نارسەسى بار: باستىعىنىڭ پاپكاسى بار، قالتاسىندا ءمورى بار. ءبىتتى، باسقا تۇگى دە جوق. سول جەردى ەشكىمگە بەرمەي، بەيشارا بولىپ وتىر. بۇل بولمايدى، ءبىز بىرىگۋىمىز كەرەك، – دەدى بەردىبەك ساپاربايەۆ.
