ءماجىلىس دەپۋتاتى نارتاي سارسەنعالييەۆ دەپۋتاتتىق ساۋالىندا "ۇشاققا اۆتوكولىكتىڭ جانارمايىن قۇيىپ ۇشىراتىن، جارتى عاسىرلىق عۇمىرى بار اۋە كولىكتەرىن ءولىم اۋزىندا جاتقان ادامدى اكەلۋگە جۇمسايتىن سالاداعى پروبلەمالاردى" كوتەردى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
"قازاق: "قاتتى قىستان مال قالسا - ولجا، قاتتى اۋرۋدان جان قالسا - ولجا" دەيدى. ول ولجا وڭايلىقپەن ورالمايدى. ونىڭ ۇستىنە اۋىلداعى مەديسيناسى تۇرماق، قالاداعى مەديسيناسى شاتقاياقتاپ شايقالىپ تۇرعان قازاقستاننىڭ احۋالى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. وعان كوز جەتكىزۋ ءۇشىن ورتالىق مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ وراعىتىپ بەرەتىن ەسەبىن ەمەس، قاتارداعى قاراپايىم قاراشا حالىقتىڭ پىكىرىن تىڭداپ كوز جەتكىزۋگە بولادى"، - دەدى ول.
دەپۋتات مەديسيناداعى تاعى ءبىر سۇمدىقتىڭ بەتىن اشتى.
"بىزدەگى جەدەل جاردەمنىڭ وزىنە جەدەل جاردەم كەرەك ەكەن. ءسوز ساناۆياسيا تۋرالى. مامىر ايىندا قوستاناي وبلىسىندا سانيتاريالىق رەيستىڭ سۋ ۇستىندە توبەسىمەن توڭكەرىلىپ جاتقانىن كوپشىلىك كوردى. الىستاعى اعايىندى ەمدەۋگە، ورايىن تاۋىپ ورتالىققا اكەلۋگە اتتانعان ۇشاقتىڭ سيقى - سول. اۋرۋدان كەلمەگەن اجالىم اۆياسيادان كەلە مە دەپ قورقادى ەندى قاراپايىم ەل. حوش، قوستانايدا سۋعا قونامىن دەپ توبەسىمەن توڭكەرىلىپ تۇسكەن ساناۆياسياعا تيەسىلى ان-2 ۇشاعى ءبىراز بىلىقتىڭ بەتىن اشتى. قازبالاپ كەپ جىبەرگەندە جانتۇرشىگەرلىك جايتتار اشكەرە بولدى"، - دەدى ول.
نارتاي ارالباي ۇلىنىڭ ايتۋىنشا، 2019-2023 جىلدارى سانيتاريالىق اۆياسيا جەلىسىندە 11 وقىس وقيعا، 5 اۆياسيالىق وقيعا تىركەلگەن. سونىڭ تەڭ جارتىسى ان-2 ۇشاعىنىڭ ەنشىسىندە.
"مەديسينا ءۇشىن اۋاداي قاجەت وسى تۇيتكىلدى شەشۋى ءتيىس ۋاكىلەتتى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ىسىندە ناقتى ناتيجە جوق. بۇل پروبلەمانى ءبىز ۇنەمى نازارىمىزدا ۇستايتىنىمىزدى ەسكەرتەمىز.
2023 جىلى سانيتارلىق اۆياسياعا 11،9 ملرد تەڭگە جۇمساعان سالاداعى سوراقىلىقتى ساناپ ايتايىن. بىرىنشىدەن، قازاقستانداعى ساناۆياسيادا قولدانىلاتىن ان-2 كەڭەس كەزىندە، ياكي 1947 جىلدان باستاپ شىققان ۇشاق. ال ياك-40 - 1966-1981 جىلدارى قۇراستىرىلعا اۋە كولىگى. ويلاپ كورىڭىز، تابيعي بايلىقتىڭ ءبارى تابانىنىڭ استىندا جاتقان ەلىمىزدىڭ سانيتارلىق رەيستەرىندە ورتاشا قىزمەت ەتۋ مەرزىمى 40 جىلدان اسقان ۇشاقتار ۇشىپ ءجۇر. ەڭ سوراقىسى قازاقستاننىڭ ساناۆياسياداعى ان-2 ۇشاقتارى اي-95 ماركالى اۆتوموبيل بەنزينىمەن ۇشىپ ءجۇر. ويلاپ كورىڭىزدەر، اسپانمەن ادام قۇتقارۋعا اتتاناتىن ۇشاققا جەردە جۇرەتىن اۆتوكولىكتىڭ جانارمايىمەن قۇيىپ جۇرگەن ەل اتاندىق.
وسىدان كەيىن سانيتارلىق اۆياسياداعى اپاتتارعا ەشكىم تاڭ قالا قويماس. قازاقستانداعى ساناۆياسيا اپاتتارىنىڭ تەڭ جارتىسى وسى ەسكى ۇشاقتاردىڭ ەنشىسىندە ەكەنىن الدىندا ايتتىم. مۇنىڭ بارلىعى جوعارعى اۋديتورلىق پالاتانىڭ ەسەبىندە دە كورسەتىلگەن"، - دەپ اشىندى ول.
سونىمەن قاتار، دەپۋتات 2023 جىلى "ۇلتتىق شۇعىل مەديسينانى ۇيلەستىرۋ ورتالىعى" شالعايداعى ناۋقاسقا جەدەل جەتۋ ءۇشىن 11 اۋە كومپانياسىمەن شارت جاساسقانىن، الايدا 4 جىلداعى رەيستەردىڭ 70 پايىزى ان-2 جانە ياك-40 ۇشاقتارى جۇزەگە اسىرعانىن مالىمدەدى.
"شالعايدا قالىپ، جانى مۇرىنىنىڭ ۇشىنا كەلگەن وتانداسقا ەسكى-قۇسقى ۇشاق قۇلاماي جەتكەننىڭ وزىندە كومەك كەش بارادى. سەبەبى ان-2 ساناۆياسياداعى باسقا اۋە كولىكتەرىنەن 1-1،5 ساعاتقا ۇزاق ۇشادى. مىسالى، ان-2 4 ساعاتتا جەتەتىن جەرگە، پايدالانۋ مەرزىمى 10 جىلدان اسقان ەس-145 تىكۇشاعى 2،5 ساعاتتا جەتەدى. سوعان قاراماستان ەسكى ۇشاقتاردىڭ ءتاريفى جىل ساناپ ءوسىپ بارادى. مىسالى، 2015 جىلى ان-2 ۇشاعىنىڭ 1 ساعاتتىق ۇشۋ ءتاريفى 219 250 تەڭگە بولسا، بىلتىر 328 مىڭ تەڭگەگە جەتكەن. مەديسينا سالاسىنىڭ ماماندارى ناۋقاس حالىققا ادەيىلەپ جايباسار، ۇشىپ-قونۋى ءقاۋىپتى ەسكى ۇشاقپەن بارمايدى، وعان ۇسىنىلعان نۇسقاداعى ەڭ ارزان ءتاريفتى تاڭداۋ تۋرالى ءتارتىپ سەبەپ بولىپ تۇر. بىلتىر سانيتارلىق اۆياسيا كولىكتەرى 2323 رەت اۋەگە كوتەرىلگەن، وسىدان-اق بۇل قىزمەتتىڭ قازاقستاندا قانشالىق سۇرانىسقا يە ەكەنىن كورۋگە بولادى. ءقازىردىڭ وزىندە سانيتارلىق اۆياسياعا مۇقتاج ازاماتتارىمىزدىڭ بارىنە بىردەي كومەك جەتپەي جاتىر"، - دەدى ول.
نارتاي سارسەنعالييەۆ سانيتارلىق اۆياسيادان ابدەن ەسكىرگەن ان-2 جانە ياك-40 ۇشاقتارىن الىپ تاستاۋدى، ونىڭ ورنىنا الەمدىك ستاندارتقا ساي زاماناۋي ۇشاقتار مەن تىكۇشاقتاردى پايدالانۋدى ۇسىندى.
"سانيتارلىق اۆياسياعا قاجەت ۇشاقتاردى ۇسىناتىن اۋە كومپانيالارىمەن شارت جاساسقاندا ەڭ ارزان ءتاريفتى بەكىتۋ تۋرالى ءتارتىپتى قايتا قاراۋ كەرەك. ايتپەسە ەسكى ۇشاقتاردان قۇتىلا المايمىز، ال بۇل - ءوز كەزەگىندە ونسىزدا اۋىر دەرتكە شالدىققان ادامدى ازاپتاۋ. الدىڭعى ۇسىنىستار جۇزەگە اسقانشا ءقازىر ەلىمىزدىڭ سانيتارلىق اۆياسياسىندا ۇشىپ جۇرگەن ان-2 ۇشاقتارىنا اۆياسيالىق جانارماي قۇيۋ كەرەك. سەبەبى اۆتوكولىكتىڭ بەنزينىن قۇيعان ۇشاق الىسقا ۇشپايتىنىنا كوز جەتتى"، - دەپ ءۇن قاتتى ول.
