ءبىر ادام ەمەس، كادىمگىدەي الەۋەتتى توپ. ءبارى ۇياتمەندى ناسيحاتتاپ الەك.
جەلىدە اق تەر، كوك تەر. كەۋدەسىن اشقان، بالتىرىن جالتىراتقان، اۋزىنا اق يت كىرىپ، كوك يت شىققان جاعالاي جۇرت. كوكبەتتىك، بەتپاقتىق، كورگەنسىزدىك، تايىزدىق...
بايانى مەن زاميراسى بار، بايانداروۆاسى بار، بايزاقوۆاسى تاعى بار. ءبارى وزىنشە ءبىر „قاھارمان„. ايتەۋىر دالەلدەپ ءجۇر. نەنى دەيسىز بە؟ ۇياتتىڭ جوق ەكەنىن، ارينە. كىمدە دەيسىز بە؟ قازاق دەگەن ۇلتتا...
ءبىراق ولاردىڭ ءبارى ءبىر تاماشا كۇندە وڭباي جەڭىلىس تاپتى. مۇرىندارىمەن تىرەلە جەر يىسكەدى.
دالباسالاعان قىز-قىرقىن، قاتىن-قالاشتى سان سوقتىرعان كىم دەيسىز بە سوندا؟ ول — سامال ەسلياموۆا!
[caption id="attachment_38785" align="aligncenter" width="425"]
فرانسيا. كانن قالاسى. 19 مامىر. سامالدىڭ "ۇزدىك اكتريسا" اتانعان ءساتى. [/caption]
باياندى قويشى، ول ورىستىڭ „مەن„ دەگەن كىل مىقتى اكتريسالارىنىڭ الدىن وراپ كەتتى.
شولپان حاماتوۆالاردىڭ قولى جەتپەي جۇرگەن، ۇيىقتاسا ۇنەمى تۇسىندە كورەتىن، وڭىندە ارمانداۋدان ءبىر ساتكە جالىقپاعان كينو سالاسىنداعى كانن جۇلدەسىن عايىپتان پايدا بولعان قازاق قىزى - وسى سامال يەلەندى.
ارينە، ورىستىڭ اكتريسالارى شاتى ايىرىلىپ، شات-شالەكەي بولدى (جۇلدەنى رەسەيدىڭ اتىنان الىپ تۇر عوي).
قولدان كەلسە، تارتىپ تا الار ەدى ول جۇلدەنى. ءبىراق ونداي قاۋقارلارى بولماي قالدى. حالىقارالىق جۇلدە ويتكەنى ول. نەگىزى بۇل ءوز الدىنا بولەك تالقىلانار اڭگىمە...
ەڭ باستىسى..
ەڭ باستىسى، سامال بۇل جۇلدەنى ەڭ مىقتى ايەل وبرازى ءۇشىن الدى. دەمەك، ەڭ مىقتى ايەل ول ءتوسىن اشقان نەمەسە بالتىرىن جالتىراتقان ەمەس، استە. كەرىسىنشە، تاربيەسى بەرىك ادام.
وسى جاعىنان العاندا، فرانسيا تورىندە سامالمەن بىرگە قازاقتىڭ قىز بالا تاربيەسى دە جەڭىسكە جەتتى!..
ارينە، بار قازاق قۋاندى بۇعان. قالاي قۋانبايدى مۇندايدا؟..
سامالدىڭ جۇلدە الىپ جاتقان ءساتىن ءبارىمىز كوردىك، تمد-نىڭ ءبارى شۋلادى. ىشىنە قىزعانىش قۇرتى تۇسكەندەر دە بولدى.
قازاقى مەنتاليتەتتى „قاقپايتىندار„ „چو، تو ونا كاكايا تو زاشۋگاننايا„ دەپ پىكىر جازىپ جاتتى.
ال ءبىز ودان ونداي دانەمەنى كورمەدىك، كەرىسىنشە يبالى، يناباتتى، ۇياتى جۇزىنەن نۇر بوپ توگىلگەن تازا قازاقى تاربيەدەگى قاراپايىم قىز بالا تۇردى الدىمىزدا. مىنە، ول ەۋروپانى دۇركىرەتىپ جۇلدە الىپ جاتىر.
نەگىزى دەيمىز دە، مىسالى كىسى كوزىنە تىك قارامايتىن جاپوندىق ايەلگە „زاشۋگاننايا ونا„ دەپ ايتپاس ەدى وسى جۇرت.
ويتكەنى ولاردىڭ مەنتاليتەتى سونداي ەكەنىن جاقسى بىلەدى. ۇياتقا قۇرالعانىن مويىندايدى.
ال قازاقتىكى ۇياتقا قۇرالعان دەگەندى كوبىسى مويىنداعىسى كەلمەيدى. باسقالار ەمەس، سول باياعى ءوزىمىزدىڭ قازاقتار، يدەولوگيالىق مۋتاسياعا ۇشىراپ، ۇلتتىق تاربيەسى ابدەن بۇزىلعاندار.
وتكەندە
وتكەندە ءبىزدىڭ رەداكسياعا باس سۇقتى سامال. كوزىمە وتتاي باسىلدى. قازاقشاعا سۋداي. تاربيەسى دە وزىمىزدىكى. اۋىل قازاعىنىكى دەگەنىم عوي.
ءبىراق رەسەيدە تۇرىپ جاتقانىما 15 جىل بولدى دەيدى ءوزى. تاڭ قالدىم. ءومىر باقي قازاقستاندا تۇرىپ جاتقان كەيبىر قىز-كەلىنشەكتەردىڭ ءتۇرى اناۋ. ۇلتتىق ءجون-جوسىق تۇر عوي، ءبىر قازاقشا ءسوزدى دۇرىستاپ ايتا المايدى.
سوعان قاراماستان اقىل ايتىپ، ەل الدىندا بەتكە ۇستار ازامات قۇساپ جۇرەدى. ەكەۋىنىڭ ايىرماسى جەر مەن كوكتەي.
سوندا ماسەلە نەدە؟ وسىنى بىلگىم كەلدى. سول سەبەپتى سامالعا جاقىنداي كەلە، جاۋاپ ىزدەدىم.
سويتسەم سامال پەتروپاۆلدىڭ قازاعى بوپ شىقتى. اۋىلدا قازاق مەكتەبىن بىتىرگەن ەكەن. ارعىننىڭ قىزى. وسىلاي دەپ اڭگىمەسىن ايتىپ جاتقان سامال مەنەن جانارىن الا قاشتى. بەرىلىپ كەتسەم كەرەك. بىزدە كىسى كوزىنە قاراماۋشى ەدى عوي دەپ بۇدان سوڭ مەن دە كادىمگىدەي ۇيالىپ، بۇگەجەڭدەپ قالدىم.
داۋىسى اشىق، شىركەۋدىڭ قوڭىراۋى سياقتى داڭعىرلاپ جاتقان جوق، كەرىسىنشە ەستىلەر-ەستىلمەس. شولپىنىڭ سىلدىرىنداي سىڭعىرلاپ شىعادى. بۇل دا مادەنيەتتىلىككە جاتادى قازاقتىڭ ءجونىن بىلەتىن ادامعا.
سيرەك كۇلىمسىرەيدى ەكەن. ال كۇلىمسىرەگەنى قۇددى ءتۇنى بويى ۇيىقتاماي ابدەن كۇتىپ، ارەڭ اتقان تاڭنىڭ راۋانى سەكىلدى. جىلۋلىق سىيلايدى بويىنا. ۇيالىپ، تومەن اكەتكەن ۇزىن كىرپىكتەرىنىڭ اربىرىندە ۇيالشاق پەرىشتەلەر وتىرعان سياقتى. كوزى ويلى. كوپ وقىعانى كورىنىپ تۇر.
ول
„كانداعى جۇلدەم - ۇلكەن جەتىستىككە جەتۋدەگى ءبىر باسپالداعىم„ - دەيدى ءوزى.
ءيا، ءوزىن مەيىلىنشە قاراپايىم ۇستاۋعا تىرىسقانمەن، ماقساتتارى انە قانداي، وتە بيىك. ديماش تا تۋرا وسىلاي دەگەن.
قىتايدا العان كوپ جۇلدەسىنىڭ ءبىرىن ۇستاپ تۇرىپ.
„ارىق سويلەپ، سەمىز شىق„ دەگەن عوي قازاق. مىنە، ەكەۋىنىڭ دە ۇستانعان قاعيداتى وسىنداي، بىر-بىرىنە ۇقساس. قازاقشا ۇستانىم، قازاقشا تاربيە، قازاقشا مەنتاليتەت.
وسىنداي امبيسيالى قازاق جاستارى كوبەيە بەرسە ەكەن دەپ تىلەيدى ەكەنسىز مۇندايدا ىشتەي تەبىرەنە!
تفا-تفا دەۋدى دە ۇمىتپايسىز. قازاقتىقتى جوق قىلىپ، تۇپ-تامىرىمەن ادا ەتكىسى كەلىپ جانتالاسىپ جۇرگەندەر وندايدا كاكىر-شۇكىر بوپ قالادى ەكەن. بۇگىن بار، ەرتەڭ جوق ارزان دۇنيەلەر عوي.
ال سامال مەن ديماشتىڭ قىلىپ جۇرگەندەرى ناعىز ونەر!
ناعىز نارسە عانا — تازا تالانت، ۇلتتىق بولمىس پەن رۋحتى ايشىقتايتىن تەرەڭ دۇنيە تاريحتا، ادامزات ساناسىندا ماڭگى ەستە قالادى.
ەندەشە قازاققا ناعىز ۇلگى سامال مەن ديماشتار جاساي بەرسىن! بولاشاعىمىز جارقىن بولاتىنىنا سەنەسىز وسىنداي جاستار باردا.
كامشات ساتييەۆا
