فرانسۋزدار ءالجيردى بيلەگەندە «قاراسيراقتار» وتارشىنىڭ سۇيەك-ساياعى ءبىرىنشى ءتيىپ، شىلقىپ ءومىر سۇرگەن عوي. كەيىننەن فرانسۋزدار الجيردەن كەتىپ، ارابتار بيلىككە كەلگەندە، ولار قوقىس تەرىپ كەتۋشى ەدى. سەبەبى، بۇلار اراب ءتىلىن دە، ءدىنىن دە، مادەنيەتىن دە قاقپايتىن وتارشىلداردىڭ بۇرىڭعى ق ۇلى ەدى.
ولار «بۇل اراپ ەشقاشان ەل بولمايدى، فرانسۋزدارسىز ءبىز قۇريمىز» دەپ ەڭ العاش بايبالام سالىپ، الجيرگە ازاتتىق بەرگەن پرەزيدەنت دە گوللدى جەك كورىپ، ءتىپتى وعان قاستاندىق تا جاساۋعا ۇمتىلىپتى.
اراب ۇلتشىلدارىن وتارشىلدارعا ۇستاپ بەرىپ ولارمەن بەلسەندى تۇردە كۇرەسىپ ابدەن قانىن ىشكەن. اقىرى، ۋاقىت وتە كەلە ارابتار بۇلاردى بىرتىندەپ فرانسياعا قۋىپ، ءوز مەملەكەتتەرىن قۇرۋعا كىرىسكەن.
جالپى، وتارشىلدىق ساياساتىنىڭ سالدارى تۇتاس ۇلت ءۇشىن تراگەدياعا اينالىپ، ول تەز كەتە قويمايتىنىن وسىدان اڭعارۋعا بولادى.
مەنى ءقازىر وعىز دوعانعا قارسى شاۋىلدەپ وتىرعان وزگە ءتىلدى قانداستارىمىز بەن ولاردىڭ جەتەگىندە جۇرگەن ساناسىز قازاقتاردى كورگەندە ەسىمە سول «الجير مىسالى» تۇسەدى.
شىن مانىندە، ءبىزدىڭ ءورىستىلدى قانداستارىمىز باياعى يمپەريانىڭ سولاقاي ساياساتىنان قۇربانى بولىپ، دىنىنەن اجىراپ قالدى. بىزدە نەگىزى ولاردى قايتا ۇلتتىق ۇياسىنا ورالتۋ ءۇشىن رەابيليتاسيالىق جۇمىستارى جۇرگىزىپ، ولاردىڭ بەتىن قايتارۋدىڭ ارەكەتى جاسالىنۋى كەرەك ەدى. ءبىراق بىزدە ونداي جۇمىستار جۇرگىزىلگەن جوق.
كەزىندە گيتلەردى نيۋرنبەرگ سوتى، نەمىستەندىرۋ ساياساتى ءۇشىن دە ايىپتاعان عوي. ايىپتاۋ بولىمىندە «گەرمانيزاسيا» دەگەن ءبىر پۋنكتى بولعان. گيتەكەڭ دە كەزىندە ءبىراز ۇلتتاردى زورلىقپەن نەمىستەندىرگىسى كەلگەن عوي. كەيىننەن ونىسى وعان ايىپ بولىپ تاعىلدى.
ورىس يمپەرياسىنىڭ ەۋرازيا حالىقتارىنا جاساعان تاپ سونداي رۋسيفيكاسياسىن قىلمىس دەپ باعالاۋعا بولادى. ال ءبىزدىڭ ءورىستىلدى قانداستار – ءىس جۇزىندە سونداي قىلمىستىق ساياساتتىڭ قۇرباندارى.
وكىنىشكە وراي، بۇلاردىڭ بىرەۋى دە ونى ءتۇسىنىپ جۇرگەن جوق. ءتىپتى ولار بيلىك تۇتقاسىن ۇستاپ، ورىستىڭ ەتەگىنەن جارماسىپ ساياسات جۇرگىزىپ كەلەدى.
ولجاس ءابىل
