كونفەرەنسيا جۇمىسى تومەندەگى باعىتتار بويىنشا ۇيىمداستىرىلدى:
- ۇلى دالانىڭ ەتنوگەنەزى جانە ەتنيكالىق تاريحى؛
- قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ تاريحى؛
- قازاقستان تاريحىنداعى ۇقساستىلىق پەن جاڭعىرۋ.
«رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا جانە پرەزيدەنت ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ «بولاشاققا كوزقاراس: قوعامدىق سانانى جاڭعىرتۋ» اتتى باعدارلامالىق ماقالاسى مەن 2018-2020 جج. ارنالعان ق ر بعم باعدارلامالىق-ماقساتتى قارجىلاندىرۋى كونتەكسىندە توعىز عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى مەن ورتالىعى: ق ر بعم عك ر.ب. سۇلەيمەنوۆ اتىنداعى شىعىستانۋ ينستيتۋتى جانىنداعى تاريحي ماتەريالداردى زەرتتەۋ بويىنشا رەسپۋبليكالىق اقپاراتتىق ورتالىعى؛ ق ر بعم عك ش.ش. ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتى؛ ق ر بعم عك ءا. مارعۇلان اتىنداعى ارحەولوگيا ينستيتۋتى؛ جالپى گەنەتيكا جانە سيتولوگيا ينستيتۋتى جانىنداعى پوپۋلياسيالىق گەنەتيكا زەرتحاناسى؛ ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ جانىنداعى حالىقارالىق «گەوارحەولوگيا» عىلىمي-زەرتتەۋ زەرتحاناسى؛ ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ جانىنداعى «دۇنيەجۇزى تاريحىن زەرتتەۋ» رەسپۋبليكالىق عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى؛ ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ جانىنداعى «ورتالىق ازيانىڭ ءداستۇرلى وركەنيەتتەرىن زەرتتەۋ» رەسپۋبليكالىق عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى؛ اباي اتىنداعى قازۇپۋ جانىنداعى «ايتىلعان تاريح» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى؛ م.و. اۋەزوۆ اتىنداعى وڭتۇستىك قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى رمك جانىنداعى رەسپۋبليكالىق فيزيكالىق انتروپولوگيا زەرتحاناسى «ۇلى دالا تاريحى جانە مادەنيەتى» ءپانارالىق عىلىمي باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋدا.
باعدارلاما العاش رەت ءپانارالىق دارەجەدە جۇزەگە اسىرىلۋدا جانە ەلباسىنىڭ قوعامدىق سانانى جاڭعىرتۋ تۋرالى يدەياسىن جۇزەگە اسىراتىن قوعامدىق-گۋمانيتارلىق سالاداعى ناقتى ناتيجە بولىپ تابىلادى.
«ۇلى دالا تاريحى جانە مادەنيەتى» باعدارلاماسى نەگىزگى ءتورت باعىتتا ورىندالۋدا: ەتنوگەنەز جانە ەتنيكالىق تاريح؛ قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ تاريحى؛ قازاقستان تاريحىنداعى ۇقساستىلىق پەن جاڭعىرۋ؛ ۇدايى ارەكەتتەگى ونلاين-پلاتفورما جاساۋ.
باعدارلاما ناتيجەلەرى ءبىلىم، عىلىم جانە مادەنيەت سالالارىندا مەملەكەتتىك ساياساتتى جۇرگىزۋ، سايكەس مينيسترلىكتەر مەن ۆەدومستۆولاردىڭ پراكتيكالىق سۇراتۋلارىن ورىنداۋ بويىنشا ۇزاق مەرزىمدى ۇسىنىمداردى قالىپتاستىرۋعا جاردەمدەسەتىن قازاقستانداعى ءبىلىمدى دامىتۋعا ەندىرۋ ءۇشىن قولدانىلۋى مۇمكىن. اتاپ ايتقاندا، جاڭادان ايقىندالعان تاريحي ارحيۆ ماتەريالدارى جوعارى وقۋ ورىندارى مەن جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەر، وقۋلىقتار مەن وقۋ قۇرالدارىنا ارنالعان باعدارلامالاردى قۇراستىرۋ كەزىندە پايدالانىلادى.
باعدارلامانىڭ عىلىمي تۇجىرىمدارىنىڭ بولجامدىق-اناليتيكالىق ءتاسىلى مەن ۇسىنىستىق سيپاتى ەل ەگەمەندىگى مەن حالىقتىڭ سانا-سەزىمىن نىعايتۋعا، قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋعا پايدالى بولۋى مۇمكىن. ءبىرقاتار شىعىس جانە باتىس ەلدەرىنىڭ زەردەلەۋ عالىمداردىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسى سىرتقى ساياساتى بويىنشا ۇسىنىمدىق شارالار جاساۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى.
ۇلتتىق تاريحتى تاريحي جاد، ساباقتاستىلىق، قازاقستان حالقىنىڭ ۇقساستىلىعىن قالىپتاستىرۋ تۇرىندەگى زەرتتەۋلەر قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ تاريحىن قالپىنا كەلتىرىپ، ۇلى دالانىڭ تاريحي-مادەني مۇراسىن تۇتاستاي كورۋدى قالىپتاستىرۋعا سەبەپشى بولادى. تۇتاستىلىق پەن جۇيەلىلىك بارىنشا تولىق بەلگىلەنەدى، ويتكەنى، ءبىزدىڭ تاريح – كونەتۇركى مەملەكەتتەرى مەن قازىرگى قازاقستان تاريحى – ءبىر تىزبەكتىڭ بۋىندارى ەكەندىگىن بىلدىرەدى. دەمەك، ەڭ كونە مەملەكەتتەر تاريحىنىڭ قازىرگى تاريح ءتارىزدى ماڭىزى بار.
دۇنيەجۇزىلىك جۇيەدەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءرولى مەن الاتىن ورنىن زەردەلەۋدىڭ كەشەندى سيپاتى مەن ءپانارالىق ءتاسىلىنىڭ شىعىس پەن باتىس وركەنيەتتەرىن زەرتتەۋدە وراسان زور ماڭىزى بار. جوبانى ورىنداۋشىلار مەملەكەتتىلىك، كوشپەلىلەرتانۋ، حالىقارالىق قاتىناستاردى زەردەلەۋدە تۇبەگەيلى جاڭا تاسىلدەرىن ازىرلەپ، تاريحي پروسەستەرگە قايتا ويلاپ قاراۋدا.
زەرتتەۋلەردىڭ تۇپكى ناتيجەسى ىرگەلى جيناقتاۋشى ەڭبەكتەر مەن مونوگرافيالار، مەملەكەت باسشىسىنا بايانداما تۇرىندەگى ناتيجەلىك كەشەندى ەسەپ، شەتەل جانە قازاقستاندىق عىلىمي جۋرنالدارداعى جاريالانىم تۇرىندە ۇسىنىلادى.
2019 جىلى ر. ب. سۇلەيمەنوۆ اتىنداعى شىعىستانۋ ينستيتۋتى جانىنداعى تاريحي ماتەريالداردى زەرتتەۋ بويىنشا رەسپۋبليكالىق اقپاراتتىق ورتالىعى مەن الماتى قالاسى اكىمدىگىمەن بىرلەسە وتىرىپ، شەتەل ساراپشىلارى قاتىسقان، «ۇلتتىق تاريحتىڭ كەڭىستىگى مەن ۋاقىتى» اتتى عىلىمي سەمينار وتكىزدى. سەمينار جۇمىسىنا «ۇلى دالا تاريحى مەن مادەنيەتى» باعدارلاماسىن ورىنداۋشىلارى، ق ر اكادەميالىق جانە ءبىلىم مەكەمەلەرىنىڭ وكىلدەرى، شەتەل ساراپشىلارى (پروف. اننا-ماري ۆيلەمەنو، د-ر تاتيانا سيربۋ، لۋۆەن ۋنيۆەرسيتەتى، بەلگيا) قاتىستى.
2019 جىلى ورتالىق ازيانى زەردەلەيتىن ەۋروپالىق قوعامداستىقتىڭ (ESCAS) 16th Biennial Conference «The Globality of Central Asia» اتتى حالىقارالىق كونفەرەنسياسىندا عىلىمي باعدارلاما ۇسىنىلدى. باعدارلاماعا قاتىسۋشىلار جاڭا عىلىمي باعدارلاماسىن ۇسىناتىن «جاھاندىق تاريح كونتەكسىندەگى ۇلى دالا» اتتى ارنايى پانەلىن وتكىزدى.
2019 جىلى، باعدارلاما اياسىندا بەلگيا، جاپونيا، رەسەي ساراپشىلارى قاتىسقان شىعىس قازاقستان مەن پاۆلودار وبلىستارىنا حالىقارالىق عىلىمي ەكسپەديسيا جۇرگىزىلدى. ەكسپەديسيا بارىسىندا، عالىمدار اقباۋىر جانە بەرەل قورعاندارى مەگاليتتىك كەشەنى (شىعىس قازاقستان وبلىسى) اۋماعىندا، اقكەلىن تاريحي-مەموريالدىق كەشەنى جانە م.ج. كوپەيەۆتىڭ كەسەنەسىندە (پاۆلودار وبلىسى) تۇزدىك جۇمىستار جۇرگىزدى. وسىلاردىڭ ناتيجەسىندە، ساراپشىلار تاريحي ەسكەرتكىشتەردى يۋنەسكو-نىڭ دۇنيەجۇزىلىك مۇراسى تىزىمىنە ەنگىزۋ ۇسىنىسىن جاساعان دوڭگەلەك ۇستەلدەر وتكىزىلدى. بۇل ءىس-شارالار قازاقستاندىق عىلىمنىڭ ءيميدجى مەن ونىڭ باسەكەگە جارامدىلىعىن ارتتىرۋعا سەبەپشى بولادى.
باعدارلامادان الىنعان ناتيجەلەر مونوگرافيالار، قۇجاتتار جيناعىندا، حرەستوماتيالاردا، كىتاپ-البوم، كىتاپ-كاتالوگ، سوزدىكتەر، وقۋلىقتار مەن وقۋ قۇرالدارىندا جاريالاندى.
قازاقستاندىق عالىمداردى الەمدىك عالىمدار قاۋىمداستىعىنىا ينتەگراسيالاۋ ماقساتىندا، باعدارلاما ناتيجەلەرى شەتەلدىك رەسەنزيالاناتىن جۋرنالدار (Scopus، Web of Science، ThomsonReuter، رعسي) مەن ق ر بعم بعسبك ۇسىنعان عىلىمي جۋرنالدارداعى ماقالالاردان ورىن الدى.
عىلىمي جۇمىستى كەڭىنەن جايۋ ءۇشىن، ارالىق ناتيجەلەر باعدارلامانىڭ ۇدايى ارەكەتتەگى ونلاين-پلاتفورماسىندا باياندالادى، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا (گازەتتەر، تەلەديدار) جاريالانىپ، عالىمداردىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەرىنىڭ بەتتەرىنەن ۇدايى جارىق كورىپ وتىرادى. باعدارلاما جۇمىسىنىڭ ناتيجەلەرى ىقتيمال پايدالانۋشىلار، عالىمدار قاۋىمداستىعى مەن قالىڭ جۇرتشىلىق اراسىنا اقپاراتتىق ونلاين-پلاتفورما قۇرالدارى ارقىلى جايىلادى.
«ۇلى دالا تاريحى جانە مادەنيەتى» اتتى قورىتىندى حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنسيانىڭ جۇمىسىنا شەتەلدىك جانە قازاقستاندىق عالىمدار – ارحەولوگتار، تاريحشىلار، شىعىستانۋشىلار، گەنەتيكتەر، انتروپولوگتار، ەتنوگرافتار، سونىمەن قاتار، اكادەميالىق ينستيتۋتتار، ارحيۆتەر، مۋزەيلەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ وكىلدەرى جاڭا بىلىمدەر جانە زەرتتەۋ جۇمىسى تاجىريبەسىمەن الماسۋ ءۇشىن قاتىستى. رەسەي، ۋكراينا، قىرعىزستان، وزبەكستان، تاجىكستان، تۇركيا، سيريا، ءۇندىستان، جۇڭگو، جاپونيا، يزرايل، گەرمانيا، فرانسيا، ۇلىبريتانيا مەن اقش-تىڭ 80-نەن استام عالىمى ونلاين-بايانداما جاسادى. ءۇش جىلدىق زەرتتەۋلەر ناتيجەسى بويىنشا تاريح پەن مادەنيەتتىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنە قاتىستى جاڭا تەوريالىق-مەتودولوگيالىق تاسىلدەر مەن تۇجىرىمدار ازىرلەنىپ، قورىتىندى كونفەرەنسيا اياسىندا ايتىلىپ ءوتتى.
