قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر-مينيسترىنىڭ كەڭەسشىسى ەرالى توعجانوۆ جۇمىس ساپارىمەن شىعىس قازاقستان وبلىسىنا كەلىپ، اۋىل حالقىنىڭ ءال-اۋقاتى مەن ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان «اۋىل اماناتى» باعدارلاماسىنىڭ جۇزەگە اسۋ بارىسىمەن تانىستى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz شقو اكىمدىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.

ساپار بارىسىندا كەڭەسشى نەسيە العان كاسىپكەرلەرمەن كەزدەسىپ، تۋريزم، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋ جانە باسقا دا باسىم باعىتتارعا بولىنگەن قارجىنىڭ ءتيىمدى ءارى ماقساتتى جۇمسالۋىنا كوز جەتكىزدى.

"بيىل اجەپتاۋىر وزگەرىستەر بار. بىلتىر بەرىلگەن بارلىق تاپسىرما ورىندالۋ ۇستىندە. ءاربىر اۋدان بويىنشا، ءاربىر اۋىل بويىنشا ەكونوميكالىق باعدارلامالار جاسالعان. بۇل وبلىستا 2،535 ملرد تەڭگەگە ناقتى جوبالار جۇزەگە اسىرىلىپ، تاعى 1،5 ملرد تەڭگە ءبولىنىپ وتىر. بۇگىن ورتا-شاعىن بيزنەس بويىنشا بەس نىساندى ارالادىق. بارلىعىندا ۇلكەن جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر، بۇل وبلىستاعى جۇيەلى جۇمىستىڭ ناتيجەسى"، – دەدى ەرالى توعجانوۆ.

سونداي-اق نەسيەلەندىرۋمەن قامتىلاتىن باعىتتار بويىنشا ەرالى لۇقپان ۇلى ۇزىلدى-كەسىلدى پىكىرىن ايتتى:

"بۇگىنگى وزگەرىستىڭ ءبىرى – مال شارۋاشىلىعىنا نەسيە بەرۋ تولىقتاي توقتاتىلعان. كەيبىر جەرلەردە ەرەكشە سۇراۋ بولسا بولىنگەن قاراجاتتىڭ شامامەن 10 پايىزىن ۇلەستىرۋگە بولادى، ءبىراق بارىنشا قاراجاتتى ورتا-شاعىن بيزنەستى دامىتۋعا، تۋريزم مەن قايتا وڭدەۋ سالاسىنا جۇمساۋعا تولىقتاي قولداۋ ءبىلدىرىپ ءوتىرمىزا، - دەدى ەرالى توعجانوۆ.

بيىلعى نەسيە بەرۋ باعىتتارى تۋرالى بايانداعان شقو اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ باسشىسى اجار قادجىبەكوۆا ءار جىلعى كورسەتكىشتەرگە دە توقتالدى.

"2023 جىلى قارجىنىڭ 80%-ى مال شارۋاشىلىعىنا جۇمسالسا، 2024 جىلى ءبىز ءۇش نەگىزگى باعىتقا باسىمدىق بەردىك: اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋ، تۋريزم جانە اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن ساتىپ الۋ. بۇل تۇرعىنداردىڭ ەكونوميكالىق جاعدايىن جاقسارتۋعا ءتيىمدى اسەر ەتپەك"، – دەدى ول.

2024 جىلى باعدارلاما اياسىندا شقو-عا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 7،039 ملرد تەڭگە ءبولىنۋى جوسپارلانعان، الايدا ازىرگە ونىڭ 2،5 ملرد تەڭگەسى عانا ءبولىنىپ، ونىڭ 1 ملرد تەڭگەسى يگەرىلىپ قويدى.

باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋدا جەرگىلىكتى سەنىم بىلدىرىلگەن اگەنت «ەرتىس» الەۋمەتتىك كورپوراسياسى وكىلدەرىنىڭ ايتۋىنشا 2024 جىلى بولىنەدى دەپ جوسپارلانعان بارلىعى 7،039 ملرد تەڭگە سومادان بۇگىندە 2،5 ملرد تۇسكەن. ونىڭ 1 ملرد تەڭگەسىنە 135 جوبا قارالىپ، 72 جوبا ماقۇلدانعان. ونىڭ ىشىندە تۋريزم سالاسىنا – 27 جوبا (467،6 ملن تەڭگە)، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋگە – 26 جوبا (301،4 ملن تەڭگە)، اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن ساتىپ الۋعا – 6 جوبا (70،8 ملن تەڭگە) جانە باسقا باعىتتار بويىنشا – 13 جوبا (160،2 ملن تەڭگە) قۇپتالىپ، نەسيەلەندىرىلگەن. باستىسى، باعدارلاما اياسىندا جاڭا جۇمىس ورىندارىنىڭ اشىلۋى، قازىرگى تاڭدا ولاردىڭ سانى، تەك 2024 جىل بويىنشا – 163.

ال ناقتى ناتيجەلەر مەن ءساتتى جوبالارعا كەلەتىن بولساق، ەرالى توعجانوۆپەن بىرگە اۋدانداردى ارالاعان دەلەگاسيا مۇشەلەرى تۋريزم جانە قايتا وڭدەۋ سالاسىنداعى نىساندارعا توقتالدى.

"ءبىز پرەمەر-مينيستر كەڭەسشىسىمەن بىرگە بىرنەشە اۋداندا بولىپ، نەسيە العان كاسىپكەرلەرمەن كەزدەستىك. تۋريزم جانە اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋ سالاسىنداعى جوبالاردى قارادىق. مىسالى، گلۋبوكوە اۋدانىندا شاي مەن كامپيت وندىرۋگە ارنالعان جابدىق ساتىپ الۋ ءۇشىن نەسيە بەرىلدى. ايتا كەتۋ كەرەك، 2023 جىلى نەسيە العان كاسىپكەر زيموۆە اۋىلىندا تۋريزم باعىتىندا قوسىمشا دەمالىس ورنىن سالدى. نەسيەلەندىرۋدىڭ ارقاسىندا كاسىپكەر جوبانى تولىق ىسكە قوسىپ، بۇگىننىڭ وزىندە قارىزىن تولىق دەرلىك وتەپ ۇلگەرگەن. بۇل اتالمىش باعىتتىڭ تيىمدىلىگىن ايقىنداپ وتىر"، – دەدى شقو كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ديرەكتورى قايرات مامىربايەۆ.

2024 جىلدىڭ سوڭىندا 1،5 ملرد تەڭگە كولەمىندە جاڭا قارجىلاندىرۋ ءبولىندى، ول تۋريزم، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋ جانە اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن ساتىپ الۋعا باعىتتالادى.

ايتا كەتۋ كەرەك، شقو اكىمدىگى باعدارلامانى ودان ءارى دامىتۋ ماقساتىندا پيلوتتىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋدى جوسپارلاپ وتىر. تۋريزم سالاسىندا جەرگىلىكتى بيۋدجەت ەسەبىنەن 10 دەمالىس ءۇيى سالىنباق. بۇل ۇيلەر نەسيە الۋشىلار ءۇشىن كەپىل مۇلكىنە اينالادى. ەستەرىڭىزدە بولسا، باعدارلامانىڭ تۇيتكىلدى تۇستارىنىڭ ءبىرى قولداۋعا مۇقتاج الەۋەتتى كاسىپكەرلەردىڭ ءبىرشاماسىندا كەپىلدىك مۇلىك جاعىنان ماسەلەلەر بولعان ەدى. ويتكەنى اۋىلدىق جەرلەردەگى ءۇي-جايلاردىڭ ەسكىلىگى، توزىعى جەتكەندىگى قول بايلاعان جوبالار بولدى. وسى تۇرعىدا سالىنعان نىسانداردىڭ ءوزىن كەپىلدىككە الۋ – تاراپتارعا ءتيىمدى شەشىم بولماق.

سونىمەن قاتار ءسۇت شارۋاشىلىعى باعىتىندا ۇلكەن نارىن اۋدانىندا 100-120 باس ءىرى قارا مالعا ارنالعان كووپەراسيا قۇرىلماق. بۇل جوباعا 10 جەكە قوسالقى شارۋاشىلىق پەن شارۋا قوجالىقتارى قاتىساتىن بولادى.

شىعىس قازاقستانداعى اتقارىلعان اۋقىمدى جۇمىس باعىتى - اكىمشىلىك كەدەرگىلەردى ازايتۋدى قولعا الۋ. «ەرتىس» اكك» اق باسقارما ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى يساتاي انسات جوبالاردى ىرىكتەۋ جانە كاسىپكەرلەرمەن جۇمىس ىستەۋ بارىسىنداعى وزگەرىستەر تۋرالى ايتتى.

"ءبىز، باعدارلامانىڭ جۇزەگە اسىرىلۋ بارىسىن زەردەلەي كەلە، جوبالاردىڭ قايتالاناتىندىعىن بايقادىق. سوندىقتان، حالىقتىڭ كوزقاراسىن كەڭەيتۋ ءۇشىن 70-تەن استام ءتۇرلى بيزنەس-يدەيالاردان تۇراتىن جوبالار پۋلىن جاسادىق. سونىمەن قاتار، كەيبىر جەرگىلىكتى اكىمدەردىڭ سۇيەمەلدەۋ حاتتارىن بەرمەۋى تۋرالى شاعىمدار بولدى. وسىعان بايلانىستى ءبىز جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن بولدىرماۋ ءۇشىن جانە اشىقتىقتى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا Google Cloud-تا دەرەكتەر بازاسىن قۇردىق. كاسىپكەرلەر ەندى QR-كود ارقىلى تىركەلىپ، بارلىق اقپاراتتى الا الادى"، – دەدى يساتاي انسات.

يساتاي ءسابي ۇلىنىڭ ايتۋىنشا، اتقارىلعان اۋقىمدى جۇمىستىڭ تاعى ءبىر باعىتى - اۋدانداردىڭ ماماندانۋىن انىقتاۋ. كاسىپكەرلەردى قولداۋ جۇمىستارى بارىسىندا ءار اۋداننىڭ دامۋ باعىتىنا قاتىستى ناقتى جوسپار جاسالدى. ماسەلەن، زايسان اۋدانى – تابيعي گازدىڭ قولجەتىمدىلىگى جىلىجايلار اشۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. شقو كولدەرى مەن تاۋ وزەندەرى – بالىق شارۋاشىلىعىن، فورەل جانە تۇقى تۇقىمداس بالىقتاردى ءوسىرۋدى دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ال التاي جانە مارقاكول اۋداندارى – ەسكى الما باقتارىن جاڭعىرتىپ، جەمىس شارۋاشىلىعىن دامىتۋ جوسپارلانىپ وتىر. ءسۇت وڭدەۋ زاۋىتتارىنىڭ اينالاسىندا – شاعىن ءسۇت-تاۋار فەرمالارى قۇرىلىپ، ءوڭىردىڭ ءسۇت ونەركاسىبىنىڭ تيىمدىلىگى ارتتىرىلادى.

شىعىس قازاقستان وبلىسىندا «اۋىل اماناتى» باعدارلاماسى ءتيىمدى جۇزەگە اسۋدا. جەڭىلدەتىلگەن نەسيە العان كاسىپكەرلەر اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋ، تۋريزم جانە تەحنيكالىق جابدىقتاۋ باعىتتارىندا تابىستى جۇمىس ىستەپ جاتىر. ۇكىمەت تاراپىنان بولىنگەن قارجى جاڭا جوبالاردى ىسكە قوسۋعا، جۇمىس ورىندارىن اشۋعا جانە اۋىل حالقىنىڭ تابىسىن ارتتىرۋعا نىسانالى تۇردە باعىتتالۋدا.

"شىعىس قازاقستان دۇرىس باعدارمەن كەلە جاتىر. مۇندا كوتەرىلگەن بارلىق سۇراقتار بويىنشا شەشىم بار. اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ناقتى ەرەجەلەردى بەكىتكەن. ەل شىعىسى دا سول باعىتتا جۇرەدى دەپ ويلايمىز"، – دەپ قورىتىندىلادى ەرالى توعجانوۆ.