ەگەر سىزگە ىشكى تۋريزم ۇنايتىن بولسا جانە جازدىڭ سوڭعى ايىندا ۋاقىتتى قالاي وتكىزۋدى ويلاپ جۇرسەڭىز، وندا تاماشا ۇسىنىس – 13 تامىزدا قوستانايدا قالانىڭ 145 جىلدىعىنا ارنالعان مەرەكەلىك شارالار باستالادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
اكىم مارات جۇندىبايەۆ قالا قوناقتارى كەلگەن ساتتە – اۋەجايدان (ايتپاقشى، تولىق جوندەۋدەن وتكەن) جانە ساپارجايدان باستاپ-اق مەرەكەلىك كوڭىل-كۇيدى سەزىندىرۋگە ۋادە بەردى. بارۋ-بارماۋدى ءوزىڭىز شەشىڭىز، ءبىراق قوستانايدىڭ تۋعان كۇنىن قانداي اۋقىمدا اتاپ وتەتىنىن ءبىز ءبىلىپ الدىق.
استىق ولكەسى
كوپتەگەن ادامدار قوستانايدى قازاقستاننىڭ استىق ولكەسى رەتىندە تانيدى. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ رەسەيمەن ايماقارالىق فورۋمدا سويلەگەن سوزىندە قالانى ءدال وسىلاي سيپاتتادى:
"بۇگىنگى اۋىل شارۋاشىلىعىنا ارنالعان فورۋمنىڭ قازاقستاننىڭ ناعىز استىق ولكەسىندە ءوتىپ جاتقانىنىڭ سيمۆولدىق ءمانى بار. قوستاناي وبلىسى ەلىمىزدىڭ ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە زور ۇلەس قوسۋدا".
قوستانايلىقتاردىڭ وزدەرى بۇل مارتەبەنى ماقتان تۇتىپ، ەلىمىزدىڭ اسىراۋشىسى اتاعىن جىلدار بويى ۇستاپ تۇرۋدى ارماندايدى. ءبىراق، باي اۋىلشارۋاشىلىق تاريحىمەن قاتار، قالا ماشينا جاساۋ سالاسىن دا دامىتۋدا.
جاڭا كورنەكىلىك
بىرنەشە جىل بۇرىن قالا «قازاقستان دەترويتى» دەپ اتالدى. جەرگىلىكتى تۇرعىندار مۇنىمەن كەلىسەدى، ويتكەنى ولاردىڭ بارلىعىنىڭ دەرلىك دوستارى نەمەسە وتباسى مۇشەلەرى جەرگىلىكتى كاسىپورىنداردا جۇمىس ىستەيدى. قالادا جەرگىلىكتى زاۋىتتاردا العان بىلىكتىلىگىنىڭ ارقاسىندا ينجەنەر اتانعان جاس ماماندار تۇرادى. بۇل قوستانايمەن العاش تانىسقاندا-اق سەزىلەدى. قوناقتاردى وبلىس ورتالىعىنا كىرە بەرىستە ماشينا جاساۋشى بەينەلەنگەن ۇلكەن ءتۇرلى-تۇستى مۋرال قارسى الادى. مۋرال الەۋمەتتىك جەلىلەردە حيتكە اينالىپ، قاي قالاعا باراتىنىڭىزدى مەڭزەيدى.
مۋرالدىڭ اۆتورى نيكولاي سەليۋتين بۇل يدەيانىڭ وعان وتە وڭاي كەلگەنىن ايتادى:
"مەن قوستانايدى باسقا قالالاردان ەرەكشەلەندىرەتىن مۋرال جاساعىم كەلدى. قوستاناي – ماشينا جاساۋ ورتالىعى، سوندىقتان مەن وسىعان توقتالعاندى ءجون كوردىم. مەن جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ رەاكسياسىنا وتە ريزا بولدىم، سوندىقتان يدەيا مەن ونىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىنىڭ جوعارى باعالانعانىنا وتە قۋانىشتىمىن".
بۇل اتاق قالاي پايدا بولدى؟
جاستار قوستانايدىڭ ماشينا جاساۋدىڭ استاناسى دەگەن اتاعىن ماقتان تۇتادى. قالادا اۆتوموبيل ونەركاسىبى 1982 جىلى ديزەل زاۋىتى جۇمىس ىستەي باستاعان كەزدە دامي باستادى. جەرگىلىكتى تۇرعىندار سول جىلدارى قوستانايدىڭ «كەلىندەر قالاسى» اتاعىنا يە بولعانىن دا ايتادى، ويتكەنى مۇندا «بولشيەۆيچكا» ءىرى تىگىن فابريكاسى جۇمىس ىستەگەن (ءالى دە جۇمىس ىستەپ تۇر) دەيدى. ەستۋىمىز بويىنشا، ول جەردەن ەر ادامدار دا جۇمىس سۇراعان ەكەن. دەمەك، سۇراۋلارى جەردە قالمادى. تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ديزەل زاۋىتى قالپىنا كەلە باستادى جانە بۇگىندە ءوز سالاسى بويىنشا ەلىمىزدىڭ ەڭ ءىرى ەكى زاۋىتىنا اينالدى.
ال Allur جانە Agromash زاۋىتتارىنىڭ جۇمىسشىلارى قوستانايعا قازىرگى "قازاقستان دەترويتى" اتاعىن الىپ كەلدى. ەكەۋى دە ءوز سالالارىندا كوشباسشى. ءبىرىنشىسى – جەڭىل كولىكتەر شىعارۋ بويىنشا، ال ەكىنشىسى – اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن ءوندىرۋ سالاسىندا.
يندۋسترياداعى تابىس
قوستانايلىقتاردىڭ قول جەتكىزگەن تابىسىنىڭ اۋقىمىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن ستاتيستيكاعا جۇگىنگەن ءجون. مىسالى، ءبىر جارىم جىل بۇرىن 2000-عا جۋىق جۇمىسشى بولعان Allur زاۋىتىندا بۇگىنگى تاڭدا 3500-گە جۋىق ادام جۇمىس ىستەۋدە. وتكەن جىلى زاۋىت 90 مىڭنان استام اۆتوكولىك شىعاردى.
"ءبىز بىرتە-بىرتە وندىرۋشىلەر مەن برەند يەلەرىنىڭ سەنىمىنە يە بولىپ كەلەمىز. ءبىز شاعىن قادامداردان باستاپ، ساپاعا اسا ءمان بەردىك. ماقساتىمىز – قازاقستاندىقتاردى جوعارى ساپالى ونىممەن قامتاماسىز ەتۋ. بىرتە-بىرتە ءبىزدىڭ جۇمىسىمىزدى ءىرى برەندتەر مەن اۆتوكولىك اۋەسقويلارى مويىنداي باستادى»، – دەيدى ءوندىرىستى وقشاۋلاۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى ءادىل شايكەمەلوۆ.
زاۋىتتىڭ ارقاسىندا قوستانايدا الەمگە ايگىلى Chevrolet، Kia، JAC، Hongqi، Jetour جانە Skoda ماركالارىنىڭ كولىكتەرىن شىعارۋعا مۇمكىندىك تۋدى. "قازاقستاننىڭ اۆتوكولىك وداعى" رەيتينگى بويىنشا ولاردىڭ بارلىعى قازاقستاندىقتار اراسىندا ەڭ تانىمال وندىققا كىرەدى، ال العاشقى ەكى برەند ەڭ كوپ ساتىلاتىن ۇشتىكتىڭ قاتارىندا.
جاس ينجەنەرلەر زاۋىتتاعى ورتاشا جالاقى وبلىستاعى ورتاشا دەڭگەيدەن الدەقايدا جوعارى ەكەنىن، قازىرگى تاڭدا شامامەن 378 614 مىڭ تەڭگەنى قۇرايتىنىن ايتادى. قالا قۇراۋشى تاعى ءبىر كاسىپورىن Agromash بۇكىل ەلدى اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىمەن قامتاماسىز ەتەدى، سوندىقتان ول تانىستىرۋدى قاجەت ەتپەيدى. ماسەلەن، وتكەن جىلى مۇندا 1200-دەن استام وتاندىق تراكتورلار مەن كومبايندار شىعارىلدى. ال LOVOL ماركالى تراكتورلار ەلدە ەڭ كوپ ساتىلعان تراكتورعا اينالدى.
جىل سايىن زاۋىتتا 250 مىڭ بىرلىككە جۋىق توراپتار مەن بولشەكتەر شىعارىلادى، ولاردىڭ ءبىر بولىگى ءوز قۇيۋ سەحىندا جاسالادى.
"وتكەن جىلى ءبىز فيليالدىق جەلىنى دامىتۋدىڭ جاڭا ۆەكتورىن بەلگىلەدىك، ال بيىلعى جىل «سەرۆيس جىلى» اياسىندا وتۋدە. بىزدە ەلىمىزدىڭ بارلىق استىقتى ايماقتارىندا 200-دەن استام جوعارى بىلىكتى قىزمەتكەرلەر جۇمىس ىستەيتىن ەڭ ءىرى سەرۆيستىك جانە ساتۋ جەلىسى بار. قازىرگى ۋاقىتتا ءبىز فيليالدارىمىزدى دامىتىپ، جەتىلدىرىپ، قوسالقى بولشەكتەر قويمالارىن كەڭەيتۋدەمىز، سونىمەن قاتار قىزمەت كورسەتۋ بولىمشەلەرىنىڭ جۇمىسىن ودان دا ءتيىمدى ەتۋدى كوزدەپ وتىرمىز، بۇل ءۇشىن جاڭا اۆتوكولىكتەر ساتىپ الدىق"، - دەيدى Agromash حولدينگ KZ كوممەرسيالىق ديرەكتورى نيكولاي پارحومەنكو.
جالپى، قوستانايدا ءىرى ينۆەستورلار تىنباي يگەرىپ جاتقان يندۋستريالىق ايماق ورنالاسقان. مۇندا ەلدە وندىرىستىك توڭكەرىس جاساۋعا ۋادە بەرەتىن زاۋىتتار بىرىنەن سوڭ ءبىرى پايدا بولۋدا.
مۇنىڭ سىرى نەدە؟
ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ مالىمەتىنشە، قوستانايدا 265 مىڭعا جۋىق ادام تۇرادى. ال ولاردىڭ ايتارلىقتاي بولىگى ماشينا جاساۋشى ماماندىعىن يگەرگەن. ولاردى نە ىنتالاندىرادى؟
ءبىز زاۋىتتاردىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنەن الەۋمەتتىك پاكەت جونىندە دەرەكتەردى سۇرادىق. زاۋىتتار جۇمىسكەرلەردى كوپتەگەن قۇندى ۇسىنىستارمەن قىزىقتىراتىنى بەلگىلى بولدى. زاۋىت جۇمىسشىلارى ءۇشىن تەگىن جول ءجۇرۋ جانە تاماقتاندىرۋ تاڭسىق ەمەس. وعان قوسا جۇمىسكەرلەرگە كوپتەگەن سەرىكتەستەردىڭ قىزمەتتەرىنە جەڭىلدىكتەر بەرىلەدى.
سونىمەن قاتار ماشينا جاساۋشىلار بىرىگىپ، قىزمەتكەرلەر مەن ولاردىڭ وتباسىلارىنا ارنالعان 9 قاباتتى كامپۋستىڭ قۇرىلىسىن اياقتادى. جاقىن ارادا بالاباقشا قۇرىلىسىن باستايمىز دەپ ۋادە بەرىپ وتىر.
تاعى ءبىر ەرەكشە تۇس – كاسىپورىنداردىڭ ءوز قىزمەتكەرلەرىن وقىتاتىندىعى. بۇل ءىستى Allur زاۋىتى باستادى، ونىڭ ءوز ۋنيۆەرسيتەتى بار. ول ەلدەگى جوعارى وقۋ ورىندارىمەن جانە كوللەدجدەرمەن ىنتىماقتاسادى، سونىڭ ىشىندە ستۋدەنتتەردى ءوز قاراجاتى ەسەبىنەن وقىتادى. ال تاجىريبەلى شەبەرلەر بىلىكتىلىگىن وندىرىستەن قول ۇزبەي شىڭدايدى.
ءقازىر قالاداعى بارلىق ماشينا جاساۋ كاسىپورىندارى بىرىگىپ، جوعارى وقۋ ورىندارىمەن جانە كوللەدجدەرمەن ىنتىماقتاسادى، سونىمەن قاتار اقىلى وندىرىستىك تاجىريبەلەر ۇيىمداستىرىپ، قۇرال-جابدىقتار ساتىپ الۋدا.
مىسالى، جەرگىلىكتى اۆتوموبيل كولىگى كوللەدجىندە قۇزىرەتتىلىك ورتالىعى سالىندى. وندا ستۋدەنتتەر ديپلومدى العاننان كەيىن ولاردىڭ جۇمىسىندا پايدالانىلاتىن جابدىقتا تاجىريبە الىپ، ىس-ارەكەتتەردى ۇيرەنەدى. بۇرىن-سوڭدى ەلدە مۇندايدى ەشكىم جاساعان ەمەس.
ينۆەستورلار
ءوزىنىڭ 145 جىلدىق مەرەيتويىندا قوستاناي بارلىق قالالار ارماندايتىن، ءبىراق كەز كەلگەننىڭ قولىنان كەلە بەرمەيتىن نارسەنى جاسادى – بۇل ينۆەستورلاردىڭ ۇلكەن قىزىعۋشىلىعىن تۋدىردى. جانە بۇل بوس ءسوز ەمەس، ويتكەنى Kia تاريحتا العاش رەت كورەيا رەسپۋبليكاسىنان تىس جەردە بىرلەسكەن كاسىپورىن قۇرۋعا جانە زاۋىت سالۋعا تىكەلەيينۆەستيسيا قۇيدى.
جالاقىسى جوعارى 1500 جۇمىس ورنىن قۇرۋ جوسپارلانىپ وتىرعان جاڭا زاۋىتتىڭ وندىرىستىك قۋاتى جىلىنا 70 مىڭ اۆتوكولىكتى قۇرايدى. ال قىزمەتكەرلەر ءقازىردىڭ وزىندە قۇندى ۇسىنىستار ارقىلى ىزدەستىرىلۋدە جانە تارتىلۋدا.
قوستانايلىقتاردىڭ وزدەرى ماشينا جاساۋدا ءبىر جۇمىس ورنىنىڭ اشىلۋى ساباقتاس سالالاردا تاعى بىرنەشە جۇمىس ورنىن اشۋعا اكەلەتىنىن ايتادى. قوستانايلىقتاردىڭ العا ۇمتىلعانى سونشا، ولار ءقازىردىڭ وزىندە اۆتوكولىك بولشەكتەرىن شىعاراتىن وقشاۋلاۋ ورتالىعىنىڭ قۇرىلىسىنىڭ اياقتالۋىن كۇتىپ وتىر.
"ءبىز ورىندىقتاردى، گاز شىعارۋ جۇيەسىن، ەلەكتر سىمدارىن لوكاليزاسيالاۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز، توسەنىشتەر دە بار، مۇنداي ەلەمەنتتەر كىشكەنتاي بولعانىمەن، لوگيستيكانى ۇنەمدەۋ تۇرعىسىنان العاندا، بۇل زاتتاردى 2-3 مىڭ شاقىرىمعا تاسىمالداماعانشا، ولاردى كونۆەيەرگە جاقىن ەتىپ شىعارعان دۇرىس"، - دەيدى Allur زاۋىتىن وقشاۋلاۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى سەرگەي موگيلاتوۆ.
حاب
تاعى دا، ساباقتاس سالالار جونىندە. ءوندىرىستىڭ كوپ بولعانى سونشا، قالا بولاشاقتا جۇك كولىكتەرىنىڭ كەپتەلىسى بولادى دەپ قاۋىپتەنەدى. كاسىپورىندار ەندى ءوز ونىمدەرىن ەل نارىعىنا جانە ەكسپورتقا جونەلتۋگە ۇلگەرە الماي قالادى. بۇل ماسەلەنىڭ شەشىمى 2022 جىلى العاش رەت ءسوز بولعان قۇرعاق پورتتىڭ قۇرىلىسى بولماق. لوگيستيكالىق ورتالىقتى سول ءىرى كاسىپورىنداردىڭ جانىندا ورنالاستىرۋ جوسپارلانۋدا.
"لوگيستيكالىق ورتالىق جۇك تاسىمالداۋ ماسەلەلەرىن شەشىپ قانا قويماي، سونىمەن قاتار 500 جاڭا جۇمىس ورنىن اشادى. كولىك اپاتىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن، قۇرىلىسىن وسى جىلدىڭ اياعىندا نەمەسە كەلەسى جىلدىڭ باسىندا باستاۋ جوسپارلانۋدا"، - دەيدى وبلىس اكىمى قۇمار اقساقالوۆ.
تۋعان كۇنىڭمەن!
وسىلايشا قوستاناي ءوزىنىڭ 145 جىلدىعىن قازاقستاننىڭ يندۋستريالىق استاناسى رەتىندە بەيرەسمي مارتەبەسىمەن اتاپ وتۋدە. قالا تۇرعىندارى وزدەرىنىڭ داستۇرلەرىن ساقتاپ، استىقتى ولكە اتاعىن قورعاي الدى، بولاشاقتى تا ويلاپ، شاعىن وتانىن ماشينا جاساۋ قالاسىنا اينالدىردى.
قوستانايلىقتاردىڭ وزدەرى قالانىڭ باستى قۇندىلىعى – حالقى ەكەنىن ايتادى. مەيىرىمدى، بىر-بىرىنە كومەكتەسۋگە جانە ءاردايىم قولداۋعا دايىن. قوستاناي وبلىسىنا دا جەتكەن سۋ تاسقىنى مۇنى تاعى ءبىر دالەلدەدى. استىقشىلار مەن ماشينا جاساۋشىلار ءوڭىرىنىڭ تۇرعىندارى ءوز مەرەكەلەرىن ماقتانىشپەن، بولاشاققا ۇلكەن جوسپارلارمەن قارسى الادى.
