ۇلتىمىز بالا تاربيەسىن قاشاندا باسقادان بيىك قويعان. جاقسىدان ۇيرەنتىپ، جاماننان جيرەنتىپ وتىرعان قازاق، ۇرپاعىن «ۇيات بولادى»، «جامان بولادى»، «وبال بولادى» دەگەن ءۇش-اق سوزبەن تاربيەلەگەن.
وسى سوزدەرمەن-اق ءومىر بويىنا جەتەتىن ونەگەنى بويىنا سىڭىرۋگە تىرىسقان ەكەن. حالقىمىز بالاسىنىڭ، ونىڭ ىشىندە قىزدارىنىڭ «جۇگەنسىز» كەتپەۋىن قاداعالاپ قىرىق ۇيدەن تىيىم ايتقان دەسەدى.
سەبەبى، اتا-بابامىز نازىك جاندىلاردى قادىرلەپ، ولاردىڭ ارىنا كىر كەلتىرمەۋگە تىرىسقان. بۇل ويىمىزدى ەلباسىمىز ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ "شىعىس حالىقتارىنىڭ اراسىندا، جالپى مۇسىلمان ەلدەرىندە ايەل زاتىن بولەكشە باعالايتىن، قارىنداستى قاتتى قاستەرلەيتىن حالىقتىڭ ءبىرى دە، بىرەگەيى دە - ءبىزدىڭ قازاق"، - دەپ ايتقان سوزىمەن تولىقتىرساق بولادى.
بۇل ءۇردىس ءالى كۇنگە دەيىن ءوز ماڭىزىن جوعالتقان جوق، سول سەبەتتى ەلىمىزدە جىل سايىن قىزداردىڭ مۇڭسىز، ءقاۋىپسىز بولاشاعى ءۇشىن كوپتەگەن جوبالار جۇزەگە اسىرىلىپ كەلەدى.
وسىنداي جوبالاردىڭ ءبىرىن «قىزداردىڭ ونەگەلى تاربيەسىنە باعىتتالعان كەزدەسۋلەر وتكىزۋ» دەگەن اتپەن «استانا قالاسىنىڭ جاستار ساياساتى ماسەلەلەرى» باسقارماسىنىڭ تاپسىراسى بويىنشا، «ءالەم» ۆولونتەرلىك ورتالىعى وتكىزدى.
سەگىز ايعا سوزىلعان بۇل جوبا اياسىندا استاناداعى جوو مەن كوللەدجدەرىندە ءتالىم الىپ جۇرگەن قىزدارعا پسيحولوگتارمەن كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىرىلىپ، ماڭىزدى تاقىرىپتاپ تالقىلاندى.
ءاربىر قىز بالا بويجەتە باستاعان ۋاعىندا ءوزىنىڭ بويىنداعى وزگەرىستەرىن، سەزىمدەرىن تانىپ بىلە الۋى كەرەك. بۇرىندارى حالقىمىز قىزىن ءوز جۇرتىنا دايىنداۋ جۇمىسىن جەڭگەلەرىنە سەنىپ تاپسىرعان. قازىرگى جاھاندانۋ داۋىرىندە ولاردىڭ ورنىن پسيحولوگ ماماندار تولتىرىپ وتىر دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس.
سوندىقتان، وسى جوبا اياسىندا وتكىزىلگەن 29 كەزدەسۋگە تاجىريبەلى پسيحولوگتار مەن قوعام قايراتكەرلەرى قوناققا شاقىرىلدى. ولار قىزدارعا ۇلتتىق قۇندىلىقتارمەن قاتار، قازىرگى تەندەنسيالارعا دا ساي بولۋ كەرەكتىگىن نىقتاپ اتادى.
ءسوزىمىز دالەلدى بولۋ ءۇشىن «استانا قالاسىنىڭ جاستار ساياساتى ماسەلەلەرى» باسقارماسىنىڭ باسشىسى اسحات رازدىق ۇلىنىڭ:
«بۇل جوبانى ءبىز ەلباسىمىزدىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» ماقالا-باعدارلاماسىنىڭ نەگىزىندە ىسكە اسىرىپ وتىرمىز. رۋحاني جاڭعىرۋ دەگەن – ۇلتىمىزدىڭ عاسىرلار بويى ساقتالعان ءسالت-داستۇرىن، تالىم-تاربيەسىن، قۇندىلىعى مەن رۋحاني بايلىعىن قولعا الىپ، دارىپتەۋ دەگەن ءسوز. وسى جوبانىڭ اياسىندا ءبىز نازىكجاندىلارىمىزدىڭ يمانى جانە ارىن ساقتاۋمەن بىرگە، قوعامداعى ءرولى مەن بەدەلىن كوتەرۋ ءۇشىن جۇمىستار جۇرگىزدىك»، - دەگەن ءسوزىن تىلگە تيەك ەتۋىمىزگە بولادى.
«تاربيەلى قىز - جىرقىن بولاشاق كەپىلى» دەپ قاراستىرساق، بۇل جوبا سول ماقساتتا ىسكە اسىرىلىپ وتىر. ۇلاعاتتى ۇلتتى تاريەلەيتىن بولاشاق انالار ءومىردىڭ ءمانىن، وتباسىنىڭ قۇندىلىعىن، ەر ادامنىڭ بيىكتىگىن «قازاق تەحنولوگيا جانە بيزنەس»ۋنيۆەرسيتەتى، «كازگيۋۋ» جانە س. سەيفۋللين اتىنداعى قازاتۋ، «قارجى» اكادەمياسى مەن ەۋرازيا گۋمانيتارلىق ينستيتۋتىنىڭ كوللەدجى، ل.ن. گۋميليەۆ اتىنداعى ەۇۋ وقۋ عيماراتتارىندا وتكىزىلگەن كەزدەسۋلەر اياسىندا تەرەڭىرەك ۇعىندى. ءوز كەزەگىندە قىزدار دا ۇسىنىستارى مەن تىلەكتەرىن جەتكىزىپ جاتتى.
مىسالى ولاردىڭ كوپشىلىگى ءاربىر وق ورنىندا جەكە گينەكولوگوگتىڭ قابىلداۋى بولعانىن قالايدى. بۇل ولاردىڭ دەنساۋلىقتارى ءۇشىن اسا ماڭىزدى ەكەنىن بەلگىلى. كەلەشەكتە قىزداردىڭ پايداسىنا جارايتىن وسىنداي ماڭىزدى دۇنيەلەر ىسكە اسىپ جاتسا يگى.
ال «استانا قالاسىنىڭ جاستار ساياساتى ماسەلەلەرى» باسقارماسىنىڭ تاپسىرىمەن «ءالەم» ۆولونتەرلىك ورتالىعى ۇيىمداستىرعان «قىزداردىڭ ونەگەلى تاربيەسىنە باعىتتالعان كەزدەسۋلەر وتكىزۋ» جوباسى جاقسىلىقتىڭ باسى عانا.
قاراشاش ەسەنباي
