بيىل قۇرىلعانىنا 90 جىل تولعان ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى – عىلىمي-تەحنولوگيالىق جانە يننوۆاسيالىق الەۋەتى بويىنشا قازاقستان ۋنيۆەرسيتەتتەرى اراسىندا كوشباسشى جوعارى وقۋ ورنى.
قازۇۋ – QS حالىقارالىق رەيتينگىندە توپ-230-دىققا كىرگەن، QS Asia University Rankings بويىنشا ازياداعى ۇزدىك 30 جوعارى وقۋ ورنىنىڭ قاتارىنا قوسىلعان ەلىمىزدەگى جالعىز ۋنيۆەرسيتەت. 2022 جىلى ءبىلىم ورداسىنا زەرتتەۋ مارتەبەسى بەرىلدى. بۇل ۋنيۆەرسيتەتتەگى عىلىمدى جاڭا باعىتتا دامىتۋعا جول اشتى.
سوڭعى جىلدارى ۋنيۆەرسيتەت حالىقارالىق بايلانىس اياسىن كەڭەيتىپ، تۇركيانىڭ ىستامبۇل، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ بىشكەك قالالارىندا ءوز فيليالدارىن اشتى.
2022 جىلى ۋنيۆەرسيتەت بازاسىندا رەسەيدىڭ ميفي ۇلتتىق يادرولىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيليالى ىسكە قوسىلدى.
2023 جىلى قازۇۋ-دا قىتايدىڭ سولتۇستىك-باتىس پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيليالى اشىلدى. اتالعان فيليال قىزمەتى تۋرالى ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ فيزيكا-تەحنيكالىق فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى، فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسور نۇرزادا بەيسەنمەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك.
- نۇرزادا حانىم، قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندەسولتۇستىك-باتىس پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى فيليالىنىڭ اشىلعانىنا كوپ ۋاقىت بولعان جوق. فيليالدىڭ اشىلۋىنا نە سەبەپ بولدى جانە بۇگىنگى كۇندە قانداي ماقساتتار مەن مىندەتتەر تۇر؟
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنا 2023 جىلدىڭ مامىر ايىندا جاساعان مەملەكەتتىك ساپارى اياسىندا سولتۇستىك-باتىس پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيليالىن ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندەاشۋ جونىندە كەلىسىم جاسالعان ەدى. ەكى ەل پرەزيدەنتتەرىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن كەزدەسۋدە ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى – رەكتورى تۇيمەبايەۆ جانسەيىت قانسەيىت ۇلى مەن جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى چجان سياو ىنتىماقتاستىق ورناتۋ جانە فيليال اشۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويعان بولاتىن. سودان كەيىن وسى ساپار بارىسىندا رەكتور جانسەيىت قانسەيىت ۇلى سولتۇستىك-باتىس پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى سۋن باوۆەيمەن كەزدەسىپ، ىنتىماقتاستىقتى ارتتىرۋ جانە قازۇۋ بازاسىندا سولتۇستىك-باتىس پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيليالىن اشۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويدى.
وسىلايشا اتالعان كەلىسىمدەر نەگىزىندە 2023 جىلدىڭ 12 قازانىندا ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دا قحر سولتۇستىك-باتىس پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيليالى اشىلدى. ال2024 جىلدىڭ 16 قاڭتارىندا سولتۇستىك-باتىس پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيليالىن قۇرۋ تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ بۇيرىعى شىقتى. فيليال اشۋداعى نەگىزگى ماقسات – ستۋدەنتتەر جانە وقىتۋشىلار الماسۋ، عىلىمي باعىتتا بىرلەسىپ زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ، ورتاق زەرتحانالار اشۋ جانە ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن جۇزەگە اسىرۋ، تەحنيكالىق باعىتتا بىلىكتى ماماندار دايارلاۋ.
– فيليال اشىلعاندا وعان تۇسكەن ستۋدەنتتەر قانداي پاندەر بويىنشا ەمتيحان تاپسىردى جانە وقۋعا قابىلدانعان ستۋدەنتتەر دەڭگەيى قانداي؟ ولارعا قانداي پاندەر بويىنشا دارىستەر وقىتىلادى؟
– جالپى، قازىرگى تاڭدا اتالعان فيليالدا 8 ماگيسترانت كەلەسى ءۇش قوسديپلومدىق ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى بويىنشا ءبىلىم الىپ جاتىر: 7م07135 – ماتەريالتانۋ جانە ينجەنەريا (2 ماگيسترانت)؛ 7م06203 – ەلەكترونيكا جانە كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالار (3 ماگيسترانت)؛ 7م06116 – كومپيۋتەرلىك عىلىمدار جانە تەحنولوگيالار (3 ماگيسترانت). فيليالدىڭ العاشقى توپ ماگيسترانتتارى جەكە سۇحبات ناتيجەسىندە ىرىكتەلىپ الىندى. ءۇش ماماندىق بويىنشا سولتۇستىك-باتىس پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنەن ارنايى ءتورت ادامنان تۇراتىن كوميسسيا قۇرىلىپ، ءاربىر ماگيسترانتپەن جەكە-جەكە سۇحبات وتكىزىلگەن بولاتىن. سۇحبات نەگىزگى ەكى باعىتتا جۇرگىزىلدى: اعىلشىن ءتىلى دەڭگەيىن انىقتاۋ ءبولىمى جانە پروفيلدىك ءپاندى مەڭگەرۋ دەڭگەيى بويىنشا. سونىمەن قاتار ارنايى پسيحولوگيالىق سۇراقتار قويۋ ارقىلى، تالاپكەرلەردىڭ عىلىمعا قىزىعۋشىلىعى، ىنتاسى باعالاندى. سۇحبات ناتيجەسىندە بارلىق كريتەرييلەرگە ساي بولعان، ءبىلىم دەڭگەيى وتە جاقسى ماگيسترانتتار عانا فيليالدىڭ قوسديپلومدىق ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىندا وقۋعا قابىلداندى.
فيليال اشىلىپ، ماگيسترانتتار قابىلدانعاننان كەيىن، وقۋ پروسەسى بويىنشا جۇمىستار باستالدى. جالپى، جاسالعان كەلىسىم بويىنشا، ماگيسترانتتار العاشقى جىلى قازۇۋ-دا ءبىلىم السا، ەكىنشى جىلى قىتايدا سبپۋ-دە ماگيسترلىك ديسسەرتاسيا تاقىرىبىنا سايكەس عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىمەن اينالىساتىن بولادى. جالپى، ەكى جىلدا ماگيسترانتتار وقۋ جوسپارىنا سايكەس، 122 كرەديتتى مەڭگەرىپ شىعادى.
جوعارىدا فيليالدا ءۇش ماماندىق وقىتىلادى دەپ اتاپ وتتىك. سولاردىڭ اراسىنان، مىسالى، «ەلەكترونيكا جانە كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالار» ماماندىعى بويىنشا ءبىرىنشى سەمەستردە جەتى ءپان وقىتىلادى: عىلىم تاريحى مەن فيلوسوفياسى، شەتەل ءتىلى (جۇڭگو ءتىلى)، جوعارى مەكتەپتىڭ پەداگوگيكاسى، قىتايعا قىسقاشا كىرىسپە، تەلەكوممۋنيكاسياداعى ينفورماسيالىق-ەنتروپيالىق تالداۋ، وزىق ساندىق ەلەكترونيكا جانە ساندىق ينتەگرالدى ميكروسحەمالار پاندەرى.ەكىنشى سەمەستردە ماگيسترانتتار التى ءپان وقيدى جانە پەداگوگيكالىق پراكتيكادان وتەدى. التى ءپاننىڭ ەكەۋىن (ينتەرنەت زاتتارى جانە جەلىلىك تەحنولوگيالار، ەلەكتروندى جۇيەلەردەگى سينحروندالۋ) قازۇۋ، فيزيكا-تەحنيكالىق فاكۋلتەتىنىڭ وقىتۋشىلارى، ءتورت ءپاندى قىتايدىڭ سبپۋ پروفەسسورلارى بەرەدى (ولار: جەتىلدىرىلگەن سيفرلىق كوممۋنيكاسيالار، سىمسىز بايلانىس جەلىسىنىڭ تەحنولوگياسى، جاساندى ينتەللەكت، زاماناۋي سيفرلىق سيگنالدى وڭدەۋ). ءاربىر ماگيسترانتتىڭ ەكى تاراپتان عىلىمي جەتەكشىلەرى بولادى – قازۇۋ-دان جانە سبپۋ-دان. ەكىنشى جىلى سبپۋ كامپۋسىنا بارعان كەزدە وسى عىلىمي جەتەكشىلەردىڭ قاداعالاۋىمەن ءوز عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىن ورىندايدى. ءبىلىم بەرۋ ىسىندە جاڭا تەحنولوگيالارعا باسىمدىق بەرىلەدى.
– فيليالدا قوسديپلومدىق باعدارلاما بويىنشا وقۋدى تامامداعاندا ستۋدەنتتەر قانداي ماماندىق الىپ شىعادى جانە قانداي ديپلوم الادى؟ بۇل ديپلوممەن قانداي ەلدەردە جۇمىس ىستەي الادى؟
– فيليال ماگيسترانتتارىنا وقۋدى اياقتاعان كەزدە ولاردىڭ ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى بويىنشا تەحنيكالىق عىلىمدار ماگيسترى دەگەن دارەجە بەرىلەدى. قوسديپلومدىق باعدارلاما بولعاندىقتان، ماگيسترانتتار ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى مەن سولتۇستىك-باتىس پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ديپلومدارىن الىپ شىعادى. ەڭ الدىمەن، بۇل باعدارلاما بويىنشا ءبىلىم الىپ شىققان ماگيسترلەر قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىندا ءوز سالالارىندا بىلىكتى مامان رەتىندە سۇرانىسقا يە بولادى. جالپى، قازۇۋ مەن سبپۋ ديپلومدارى الەمدىك ستاندارتقا سايكەس كەلەدى، سوندىقتان فيليالدى ءبىتىرىپ شىققان ماگيسترانتتار الەمنىڭ كەز كەلگەن ەلىندە جۇمىس ىستەي الادى دەپ سەنىمدى تۇردە ايتۋعا بولادى.
– فيليالدىڭ عىلىمي باعىتتاعى جۇمىستارى تۋرالى ايتا كەتسەڭىز.
– قازىرگى تاڭدا فيليالدا جاساندى ينتەللەكت، ساندىق ەلەكترونيكا، ماتەريالتانۋ جانە جاسىل ەنەرگەتيكامەن بايلانىستى زاماناۋي عىلىمنىڭ باسىم باعىتتارى جۇزەگە اسىرىلۋدا. جاقىن ارادا فيزيكا-تەحنيكالىق فاكۋلتەتىنىڭ ماگيسترانتى مەن ونىڭ عىلىمي جەتەكشىسى سبپۋ-دە عىلىمي تاعىلىمدامادان ءوتۋدى جوسپارلاپ وتىر. سونىمەن قاتار سبپۋ عالىمدارى مەن فيزيكا-تەحنيكالىق فاكۋلتەتىنىڭ عالىمدارى ماتەريالتانۋ جانە عارىشتىق ينجەنەريا باعىتتارى بويىنشا بىرلەسىپ عىلىمي جوبا ورىنداۋ، سونداي-اق عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىن رەيتينگتىك جۋرنالدارعا جاريالاۋ ت.ب. جۇمىستاردى جۇزەگە اسىرا باستادى.
– فيليالدىڭ جۇمىسىن جانداندىرۋ جانە ونىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا قانداي جۇمىستار جاسالىپ جاتىر؟
– وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، جۋىردا عانا قازۇۋ-عا سبپۋ دەلەگاسياسى كەلىپ كەتكەن بولاتىن. دەلەگاسيا ساپارى بارىسىندا فيليال جۇمىسىن جانداندىرۋ ماقساتىندا بىرنەشە اسا ماڭىزدى ۇسىنىستار تالقىلاندى. اتاپ ايتار بولساق، قازۇۋ-دىڭ تەحنيكالىق ماماندىقتارىنىڭ باكالاۆر ستۋدەنتتەرىنە ارنالعان جازعى مەكتەپ پەن تاعىلىمداما ۇيىمداستىرۋ جوسپارلانىپ وتىر. سونىمەن قاتار وسى ساپار بارىسىندا قازۇۋ، سبپۋ جانە جۇڭگو اقپاراتتىق جانە كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالار اكادەمياسى اراسىندا ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلدى. اتالعان مەموراندۋمعا سايكەس، قازۇۋ، سبپۋ جانە قاكتا Big Data، جاساندى ينتەللەكت تەحنولوگيالارى جانە باسقا ساندىق تەحنولوگيالار بويىنشا بىرلەسىپ زەرتتەۋلەر جۇرگىزەدى.
- سبپۋ فيليالىنا بەرىلگەن عيمارات قاي جەردە ورنالاسقان جانە ول قالاي جابدىقتالعان؟ جالپى، وقۋ پروسەسى بارىسىندا لابوراتوريالىق زەرتتەۋلەر قوسىمشا جۇرگىزىلە مە جانە قانداي پاندەر بويىنشا؟
- سبپۋ فيليالى الماتى قالاسىندا ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اۋماعىندا ورنالاسقان. قازىرگى تاڭدا فيليالدا 6 اۋديتوريا، 1 كونفەرەنس-زال، وقىتۋشىلار بولمەسى بار. فيليال قاجەتتى قۇرالدارمەن جابدىقتالعان. جوعارىدا اتاپ وتكەندەي، ماگيسترانتتار ءبىرىنشى جىلى قازۇۋ-داعى فيليالدا بارلىق پاندەردى تەوريالىق مەڭگەرىپ، وسى العان بىلىمدەرىن ەكىنشى جىلى قىتايدا سبپۋ-دە عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىندا تاجىريبە جۇزىندە قولداناتىن بولادى.
- اڭگىمەڭىزگە راقمەت! فيليال جۇمىسىنا تابىس تىلەيمىن!
سۇحباتتاسقان: گۇل باياندينا
