قازاقستانداعى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 2024 جىلدىڭ ءتورتىنشى توقسانىندا 4،6%-دى قۇراپ، تاريحتاعى ەڭ تومەنگى كورسەتكىشكە جەتتى. بۇل تۋرالى Halyk Finance ساراپشىلارىنىڭ تالداۋىندا ايتىلعان، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
Halyk Finance ساراپشىلارىنىڭ پىكىرىنشە، ەلدەگى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى جىلدار بويى رەسمي تۇردە 5% شاماسىندا تۇراقتى تومەن دەڭگەيدە ساقتالىپ كەلگەن.
"الايدا قازاقستاندا ناقتى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى رەسمي دەرەكتەردەن جوعارى بولۋى مۇمكىن"، - دەيدى ساراپشىلار.
جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى حالىقارالىق ەڭبەك ۇيىمىنىڭ ادىستەمەسى بويىنشا ەسەپتەلەدى. وسى انىقتاماعا سايكەس، جۇمىسسىز – بۇل جۇمىس ىزدەپ جۇرگەن جانە ەڭبەك ەتۋگە دايىن جەكە تۇلعا. جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى جۇمىسسىزداردىڭ جالپى جۇمىس كۇشىندەگى ۇلەسى رەتىندە ولشەنەدى. بۇل مالىمەتتەر حالىق اراسىندا جۇرگىزىلەتىن ىرىكتەمەلى زەرتتەۋلەر ارقىلى جينالادى.
ەسەپتىك كەزەڭدە ەرلەر اراسىنداعى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 4،2%-دى، ايەلدەر اراسىندا 5،1%-دى قۇرادى. اۋىلدىق جەرلەردە جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى (4،7%) قالالارعا قاراعاندا (4،6%) ءسال جوعارى بولدى. سونىمەن قاتار اۋىلدىق جەرلەردە ايەلدەردىڭ جۇمىسپەن قامتىلۋ كورسەتكىشى تومەن بولعاندىقتان، ولاردىڭ جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 5،3%-عا جەتتى، ال ەرلەر اراسىندا بۇل كورسەتكىش 4،2% بولدى.
"مۇنىڭ سەبەبى – جۇمىس ورىندارىنىڭ تاپشىلىعى مەن اۋىلدىق جەرلەردەگى وتباسى رولدەرىنىڭ ناقتىراق بولىنۋىندە بولۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار جۇمىسسىزداردىڭ ەڭ ۇلكەن ۇلەسى (36%) 35-44 جاس ارالىعىنداعى ازاماتتارعا تيەسىلى"، – دەپ سانايدى ساراپشىلار.
جاستار اراسىنداعى (15-24 جاس) جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 3،3%-دى قۇراپ، جالپى كورسەتكىشتەن ايتارلىقتاي تومەن بولدى. دەگەنمەن بۇل دەرەكتەر NEET (ءبىلىم الماعان، جۇمىس ىستەمەگەن جانە وقىماعان جاستار) ساناتىن قامتىمايدى. بۇل توپقا جاتاتىن جاستار سانى ەلدە 356 مىڭ ادامعا جەتىپ، ءبىر توقساندا 10 مىڭ ادامعا ارتقان.
ۇزاق مەرزىمدى جۇمىسسىزدىق (12 اي جانە ودان كوپ ۋاقىت جۇمىسسىز جۇرگەندەر) دەڭگەيى 2024 جىلدىڭ ءتورتىنشى توقسانىندا 0،6%-دى قۇرادى. بۇل 2023 جىلى 1،3%-بەن سالىستىرعاندا ەكى ەسەگە تومەن. ايەلدەر اراسىندا بۇل كورسەتكىش 0،6%-دى، ەرلەر اراسىندا 0،5%-دى قۇرادى.
وڭىرلىك تۇرعىدان العاندا، ەڭ جوعارى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى ماڭعىستاۋ (4،9%)، اتىراۋ (4،8%) جانە باتىس قازاقستان (4،8%) وبلىستارىندا تىركەلدى. بۇل ايماقتاردا مۇناي-گاز سالاسىندا جۇمىسپەن قامتىلعاندار كوپ بولعاندىقتان، مۇناي ءوندىرىسىنىڭ 2،7%-عا قىسقارۋى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيىنە اسەر ەتكەن بولۋى مۇمكىن.
ەڭ تومەنگى جۇمىسسىزدىق كورسەتكىشتەرى قاراعاندى (4،0%) جانە ۇلىتاۋ (4،1%) وبلىستارىندا تىركەلدى.
رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالار اراسىندا ەڭ جوعارى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى شىمكەنتتە (4،8%) بايقالدى. ودان كەيىن الماتى (4،6%) جانە استانا (4،4%) تۇر.
"جالپى، قازاقستانداعى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى وتە تومەن. ول ءتىپتى كەيبىر دامىعان ەلدەردەگى كورسەتكىشتەردەن دە از. مىسالى، ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ ۇيىمىنا (وەسر) مۇشە ەلدەردە 2024 جىلدىڭ ءتورتىنشى توقسانىندا جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى ورتاشا ەسەپپەن 4،9%-دى قۇرادى. كەيبىر ەۋروپالىق ەلدەردە بۇل كورسەتكىش ودان دا جوعارى"، – دەيدى Halyk Finance ساراپشىلارى.
سونىمەن قاتار، جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى سوڭعى بەس جىلدا تۇراقتى تۇردە 5%-دان تومەن دەڭگەيدە ساقتالىپ وتىر.
الايدا، ساراپشىلار بۇل كورسەتكىشتەردىڭ تومەن بولۋىن ەسەپتەۋ ادىستەمەسىندەگى قيىندىقتارمەن، ءوزىن-وزى جۇمىسپەن قامتىعانداردى جىكتەۋدەگى ەرەكشەلىكتەرمەن جانە "جاسىرىن جۇمىسسىزدىقپەن" بايلانىستىرۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتادى.
"ءارتۇرلى زەرتتەۋلەر قازاقستانداعى ناقتى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى رەسمي كورسەتكىشتەردەن جوعارى بولۋى مۇمكىن ەكەنىن كورسەتەدى. مىسالى، ۇلتتىق بانك جۇرگىزگەن زەرتتەۋ ناتيجەسىندە، ەگەر ءونىمسىز جۇمىس ىستەيتىندەر، ۋاقىتشا ەڭبەكپەن قامتىلعاندار جانە ەكونوميكالىق بەلسەندى ەمەس، ءبىراق شىن مانىندە جۇمىسسىز بولىپ سانالاتىن ازاماتتار ەسەپكە الىناتىن بولسا، قازاقستانداعى بالامالى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 7،2%-دان 8،3%-عا دەيىن جەتۋى مۇمكىن"، – دەپ اتاپ وتەدى ساراپشىلار.
ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، جۇمىسسىزدىق دەڭگەيىن وبەكتيۆتى باعالاپ، ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن ەسەپتەۋ ادىستەرىن كەڭەيتۋ قاجەت. دامىعان ەلدەردە، مىسالى، اقش پەن كانادادا جۇمىسسىزدىقتىڭ كەڭەيتىلگەن كورسەتكىشتەرى (6-دان 8-گە دەيىنگى ينديكاتورلار) پايدالانىلادى، بۇل ەڭبەك نارىعىنداعى احۋالدى جان-جاقتى قامتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار، ەڭبەك نارىعىن تالداۋ ادىستەرىن جەتىلدىرۋ جانە جۇمىسپەن قامتۋدى ارتتىرۋعا باعىتتالعان ءتيىمدى باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرۋ ماڭىزدى. مۇنداي باعدارلامالار وڭىرلىك، جاس ەرەكشەلىگىنە جانە گەندەرلىك تەڭسىزدىككە بايلانىستى فاكتورلاردى ەسكەرە وتىرىپ قۇرىلۋى ءتيىس.
