Qazaqstandaǵy jumyssyzdyq deńgeıi 2024 jyldyń tórtinshi toqsanynda 4,6%-dy qurap, tarıhtaǵy eń tómengi kórsetkishke jetti. Bul týraly Halyk Finance sarapshylarynyń taldaýynda aıtylǵan, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Halyk Finance sarapshylarynyń pikirinshe, eldegi jumyssyzdyq deńgeıi jyldar boıy resmı túrde 5% shamasynda turaqty tómen deńgeıde saqtalyp kelgen.
"Alaıda Qazaqstanda naqty jumyssyzdyq deńgeıi resmı derekterden joǵary bolýy múmkin", - deıdi sarapshylar.
Jumyssyzdyq deńgeıi Halyqaralyq eńbek uıymynyń ádistemesi boıynsha esepteledi. Osy anyqtamaǵa sáıkes, jumyssyz – bul jumys izdep júrgen jáne eńbek etýge daıyn jeke tulǵa. Jumyssyzdyq deńgeıi jumyssyzdardyń jalpy jumys kúshindegi úlesi retinde ólshenedi. Bul málimetter halyq arasynda júrgiziletin iriktemeli zertteýler arqyly jınalady.
Eseptik kezeńde erler arasyndaǵy jumyssyzdyq deńgeıi 4,2%-dy, áıelder arasynda 5,1%-dy qurady. Aýyldyq jerlerde jumyssyzdyq deńgeıi (4,7%) qalalarǵa qaraǵanda (4,6%) sál joǵary boldy. Sonymen qatar aýyldyq jerlerde áıelderdiń jumyspen qamtylý kórsetkishi tómen bolǵandyqtan, olardyń jumyssyzdyq deńgeıi 5,3%-ǵa jetti, al erler arasynda bul kórsetkish 4,2% boldy.
"Munyń sebebi – jumys oryndarynyń tapshylyǵy men aýyldyq jerlerdegi otbasy rólderiniń naqtyraq bólinýinde bolýy múmkin. Sonymen qatar jumyssyzdardyń eń úlken úlesi (36%) 35-44 jas aralyǵyndaǵy azamattarǵa tıesili", – dep sanaıdy sarapshylar.
Jastar arasyndaǵy (15-24 jas) jumyssyzdyq deńgeıi 3,3%-dy qurap, jalpy kórsetkishten aıtarlyqtaı tómen boldy. Degenmen bul derekter NEET (bilim almaǵan, jumys istemegen jáne oqymaǵan jastar) sanatyn qamtymaıdy. Bul topqa jatatyn jastar sany elde 356 myń adamǵa jetip, bir toqsanda 10 myń adamǵa artqan.
Uzaq merzimdi jumyssyzdyq (12 aı jáne odan kóp ýaqyt jumyssyz júrgender) deńgeıi 2024 jyldyń tórtinshi toqsanynda 0,6%-dy qurady. Bul 2023 jyly 1,3%-ben salystyrǵanda eki esege tómen. Áıelder arasynda bul kórsetkish 0,6%-dy, erler arasynda 0,5%-dy qurady.
Óńirlik turǵydan alǵanda, eń joǵary jumyssyzdyq deńgeıi Mańǵystaý (4,9%), Atyraý (4,8%) jáne Batys Qazaqstan (4,8%) oblystarynda tirkeldi. Bul aımaqtarda munaı-gaz salasynda jumyspen qamtylǵandar kóp bolǵandyqtan, munaı óndirisiniń 2,7%-ǵa qysqarýy jumyssyzdyq deńgeıine áser etken bolýy múmkin.
Eń tómengi jumyssyzdyq kórsetkishteri Qaraǵandy (4,0%) jáne Ulytaý (4,1%) oblystarynda tirkeldi.
Respýblıkalyq mańyzy bar qalalar arasynda eń joǵary jumyssyzdyq deńgeıi Shymkentte (4,8%) baıqaldy. Odan keıin Almaty (4,6%) jáne Astana (4,4%) tur.
"Jalpy, Qazaqstandaǵy jumyssyzdyq deńgeıi óte tómen. Ol tipti keıbir damyǵan elderdegi kórsetkishterden de az. Mysaly, Ekonomıkalyq yntymaqtastyq jáne damý uıymyna (OESR) múshe elderde 2024 jyldyń tórtinshi toqsanynda jumyssyzdyq deńgeıi ortasha eseppen 4,9%-dy qurady. Keıbir eýropalyq elderde bul kórsetkish odan da joǵary", – deıdi Halyk Finance sarapshylary.
Sonymen qatar, jumyssyzdyq deńgeıi sońǵy bes jylda turaqty túrde 5%-dan tómen deńgeıde saqtalyp otyr.
Alaıda, sarapshylar bul kórsetkishterdiń tómen bolýyn esepteý ádistemesindegi qıyndyqtarmen, ózin-ózi jumyspen qamtyǵandardy jikteýdegi ereksheliktermen jáne "jasyryn jumyssyzdyqpen" baılanystyrýy múmkin ekenin aıtady.
"Ártúrli zertteýler Qazaqstandaǵy naqty jumyssyzdyq deńgeıi resmı kórsetkishterden joǵary bolýy múmkin ekenin kórsetedi. Mysaly, Ulttyq Bank júrgizgen zertteý nátıjesinde, eger ónimsiz jumys isteıtinder, ýaqytsha eńbekpen qamtylǵandar jáne ekonomıkalyq belsendi emes, biraq shyn máninde jumyssyz bolyp sanalatyn azamattar esepke alynatyn bolsa, Qazaqstandaǵy balamaly jumyssyzdyq deńgeıi 7,2%-dan 8,3%-ǵa deıin jetýi múmkin", – dep atap ótedi sarapshylar.
Sarapshylardyń pikirinshe, jumyssyzdyq deńgeıin obektıvti baǵalap, máseleni sheshý úshin esepteý ádisterin keńeıtý qajet. Damyǵan elderde, mysaly, AQSH pen Kanadada jumyssyzdyqtyń keńeıtilgen kórsetkishteri (6-dan 8-ge deıingi ındıkatorlar) paıdalanylady, bul eńbek naryǵyndaǵy ahýaldy jan-jaqty qamtýǵa múmkindik beredi. Sonymen qatar, eńbek naryǵyn taldaý ádisterin jetildirý jáne jumyspen qamtýdy arttyrýǵa baǵyttalǵan tıimdi baǵdarlamalardy júzege asyrý mańyzdy. Mundaı baǵdarlamalar óńirlik, jas ereksheligine jáne genderlik teńsizdikke baılanysty faktorlardy eskere otyryp qurylýy tıis.
