2022 جىلى قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن قاسىم-جومارت توقايەۆ ەلىمىز "جاڭا قازاقستانعا" اياق باسقانىن مالىمدەدى. بۇل ۇران ءوز كەزەگىندە "ەسكى قازاقستان" ۇعىمىنىڭ تۋۋىنا سەبەپشى بولدى.

"ەسكى قازاقستان" ۇعىمى ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ پەن ونىڭ بيلىككە باس سۇققان تۋىستارىنىڭ ەسىمىمەن تىعىز بايلانىستى. ەندەشە ەكس-مەملەكەت باسشىسىنىڭ قاي تۋىستارى كوپتىڭ كوزىنە ءتۇسىپ، باسى داۋعا قالدى؟ بۇگىن وسى توڭىرەكتە اڭگىمە قوزعايمىز.

گۇلميرا ساتىبالدى

ءقازىر الماتىدا قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ جيەنى قايرات ساتىبالدى ۇلىنىڭ بۇرىنعى ايەلى گۇلميرا ساتىبالدىعا قاتىستى سوت پروسەسى ءجۇرىپ جاتىر. وعان ادام ۇرالاۋعا قاتىستى جانە وزبىرلىق جاسادى دەگەن ايىپ تاعىلدى. ناقتىراق ايتساق، ول تۋىسى ءارى كاسىپكەر سەرىكتەسى اباي ءجۇنىسوۆتى 165 تاۋلىككە قاماپ، قورقىتىپ، ءتۇرلى كومپانياداعى اكسيالارىن سەنىمدى ادامدارىنا بەرگەن. كەلتىرىلگەن شىعىن 2،2 ميلليون دوللارعا (1،4 ميلليارد تەڭگە) باعالاندى.

ەسكە سالايىق، 2023 جىلى 4 مامىردا گۇلميرا ساتىبالدى بىرەۋدىڭ مۇلكىن يەمدەنۋ جانە جىمقىرۋ قىلمىستىق ءىسى بويىنشا 7 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى. سونداي-اق سوت وعان 10 جىل بويى كوممەرسيالىق ۇيىمداردا باسشىلىق لاۋازىمداردى اتقارۋعا تىيىم سالدى.

ساتىبالدىعا مىنا باپتار بويىنشا قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىقتار جاساعانى ءۇشىن ايىپ تاعىلدى:

قازاقستان رەسپۋبليكاسى قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 126-بابىنىڭ 3-تارماعى 3-تارماعى ("زاڭسىز باس بوستاندىعىنان ايىرۋ")؛
قازاقستان رەسپۋبليكاسى قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 194-بابىنىڭ 4-بولىگى 2-تارماعى ("بوپسالاۋ")؛
قازاقستان رەسپۋبليكاسى قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 389-بابىنىڭ 4-بولىگى ("وزەكسىزدىك").

قايرات ساتىبالدى ۇلى

نازاربايەۆتار اۋلەتىنەن شىققان تاعى ءبىر بەلگىلى تۇلعا – قايرات ساتىبالدى ۇلى.

قايرات ساتىبالدى ۇلى - 1981 جىلى جول اپاتىنان قايتىس بولعان نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ءىنىسى ساتىبالدىنىڭ ۇلى. Forbes Kazakhstan مالىمەتى بويىنشا، نازاربايەۆتىڭ بيلىگى كەزىندە قايراتتىڭ بايلىعى 163 ميلليون دوللارعا باعالانىپ، ەلدەگى ەڭ ىقپالدى ىسكەر ادامدار تىزىمىندە توبە كورسەتكەن.

قازاقستاندىق باق-تىڭ حابارلاۋىنشا، قازاقستاننىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتىنىڭ جيەنى قازاقستاندىق "قازاقتەلەكوم" تەلەكوممۋنيكاسيالىق كومپانياسىنىڭ 24 پايىزدان استام اكسياسىنا يەلىك ەتەتىن Skyline Investment Company S.A. وففشورلىق فيرماسىنىڭ جالعىز قۇرىلتايشىسى رەتىندە تىركەلگەن. سونىمەن قاتار ول مەملەكەتتىك قىزمەتتە، ونىڭ ىشىندە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىندە جۇمىس ىستەۋمەن قاتار، استانا قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولدى، ۇلتتىق كومپانيالاردا باسشىلىق قىزمەتتەردى اتقاردى.

2022 جىلدىڭ ناۋرىزىندا "قازاقتەلەكوم" اق مەن "كولىككە قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى" اق-نىڭ بيلىگىن اسىرا پايدالانىپ، ءىرى كولەمدە قارجى جىمقىردى دەگەن كۇدىكپەن ۇستالعان ساتىبالدى ۇلى سوتقا دەيىن قاماۋدا بولدى.

سوتتا ساتىبالدى ۇلى زارداپ شەككەن تاراپتارمەن مەدياسيالىق كەلىسىمگە كەلىپ، 40 ميلليارد تەڭگە (89،5 ميلليون دوللار) شىعىندى وتەپ بەردى. سونىمەن قاتار پروسەسسۋالدىق پروسەستىك كەلىسىم جاساستى.

2022 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە ول التى جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى. سوت ونىڭ مۇلكىن تاركىلەپ، ون جىلعا مەملەكەتتىك قىزمەتتە جۇمىس ىستەۋگە تىيىم سالدى. ساتىبالدىۇلىن "قازاقستان ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ورگاندارىنىڭ گەنەرال-مايورى" اتاعىنان، سونداي-اق "قۇرمەت" جانە "پاراسات" مەملەكەتتىك وردەندەرىنەن ايىرۋ تۋرالى قازاقستان پرەزيدەنتىنە ۇسىنىس جاسالدى.

ق ر سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتى ساتىبالدىۇلىنا قاتىستى سالىق پەن كەدەن تولەۋدەن جالتارۋ، قىلمىستىق كىرىستى زاڭداستىرۋعا قاتىستى قىلمىستىق ىستەردى تەرگەپ جاتىر دەگەن اقپاراتقا قاراماستان، ولاردىڭ ەشقايسىسى سوتقا جولدانعان جوق.

سامات ءابىش

كەلەسى شەنەۋنىك ساتىبالدى نازاربايەۆتىڭ كەنجە ۇلى، نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ جيەنى – سامات ءابىش. قازاق شەنەۋنىكتەرىنىڭ اراسىندا رۋلىق بايلانىس مانساپ قۇرۋ جولىندا ايتارلىقتاي ارتىقشىلىق بەرەدى. وسىنداي وڭتايلى ءساتتى ءوز ۋاقىتىندا ۋىسىنا ءتۇسىرىپ ۇلگەرگەن سامات ءابىشتى دە ەرەكشە اتاپ وتۋگە بولادى.

45 جاستاعى سامات ءابىش ەڭبەك جولىن 2000 جىلى ق ر ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ (ۇقك) قاتارىندا باستادى. قىلمىستىق سوت جۇيەسىندە ءتورت جىل قىزمەت ەتكەننەن كەيىن ول ۇقك ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى جانە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك گەنەرال-لەيتەنانتى بولىپ جالعاستىردى.

2022 جىلى قاڭتاردا قازاقستانداعى جاپپاي نارازىلىقتاردان كەيىن ونىڭ نازاربايەۆتىڭ تۋىسى رەتىندە ۇستالعانى تۋرالى اقپارات تارادى. كەيىنىرەك بۇل اقپارات راستالمادى، ءبىراق 2022 جىلدىڭ 17 قاڭتارىندا مەملەكەت باسشىسىنىڭ وكىمىمەن سامات ءابىش قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى لاۋازىمىنان بوساتىلدى.

سامات ءابىشتىڭ 8 جىلعا شارتتى جازامەن سوتتالعانى جايلى اقپاراتتى ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرمۇرات ءباپي الەۋمەتتىك جەلىدە تاراتتى.

سوت سامات ءابىشتى قىلمىستىق كودەكستەگى "قىزمەتىن اسىرا پايدالانۋ" بابىمەن (362-باپتىڭ 4-تارماعى) ايىپتى دەپ تاۋىپ، 10 جىلعا لاۋازىمدى قىزمەت اتقارۋ قۇقىعىنان ايىرىپ، 8 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرعان. ال قىلمىستىق كودەكستىڭ 63-بابىمەن ("شارتتى تۇردە سوتتاۋ") شارتتى جازاعا

بولات نازاربايەۆ

ۇزاققا سوزىلعان دەرتتەن 70 جاسىندا كوز جۇمعان قازاقستانىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ءىنىسى بولات ءابىش ۇلىنىڭ باسى ۇلكەن داۋدان امان قالدى.

الايدا 2022 جىلدىڭ 20 تامىزىندا ونىڭ جانە بۇرىنعى ايەلى مايرا قۇرمانعالييەۆانىڭ ۇستىنەن رەيدەرلىك ارەكەتكە قاتىستى قىلمىستىق ءىس قوزعالعانى بەلگىلى بولدى. مالىمەتتەرگە سايكەس، سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ 17 ماۋسىمدا باستالعان.

ايتا كەتەيىك، سول جىلدىڭ 14 شىلدەسىندە الماتىدا بەلگىلى بيزنەس قۇرىلىمدارىن باسىپ الۋعا ارەكەتتەنگەن رەيدتىك توپتىڭ جولى كەسىلدى. قارجى مونيتورينگى اگەنتتىگىنىڭ (AFM) حابارلاۋىنشا، "شابۋىلداۋشىلار زورلىق-زومبىلىق، قوقان-لوققى جانە بوپسالاۋ ارقىلى ەلدەگى تانىمال كاسىپكەرلەردى مۇلكىن تەگىن بەرۋگە ماجبۇرلەگەن.

21 شىلدەدە ۇستالعانداردىڭ سۋرەتتەرى مەن دەرەكتەرى جاريالانىپ، وسى ىسكە قاتىستى قوسپايەۆ ەلدوس ايدىنعاليۇلىنا ىزدەۋ جاريالاندى.

ۇستالعاندار مەن ەلدوس قوسپايەۆ بولات نازاربايەۆپەن بايلانىسى بار، ەلدوس «بولات نازاربايەۆتىڭ رەيدەرلىك ءىسىنىڭ مامانى" ەكەنى انىقتالدى.

وسى تۇستا بولاتتىڭ ۇلى ەربول نازاربايەۆتى دا اتاپ وتكەن ءجون. وسى جىلدىڭ اقپان ايىندا ءماجىلىس دەپۋتاتى ابزال قۇسپان نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ تۋىستارى مەن باسقا دا ىقپالدى ادامدار تاراپىنان ساياسي جانە وزگە دە نەگىزدەر بويىنشا زاڭسىز قولدان جاسالعان قىلمىستىق ىستەردى قاراۋ جونىندەگى كوميسسيا قۇرۋدى ۇسىنىپ، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتتىڭ جوعارى لاۋازىمدى قىزمەتكەرى ەربول نازاربايەۆتى مىسالعا كەلتىردى.

ەربول نازاربايەۆ قازاقستاننىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنە 2015 جىلى كەلگەن. قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن التى اي وتكەن سوڭ، انتيكوردىڭ ءوزى مالىمدەگەندەي، ول وتستاۆكاعا كەتتى.

ءانيپا نازاربايەۆا

قىركۇيەكتە تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ تۋعان قارىنداسى ءانيپا نازاربايەۆانىڭ ەسىمى ەل اۋزىندا ءجۇردى. 2023 جىلدىڭ مامىر ايىنىڭ سوڭىندا الماتى ىرگەسىندەگى نازاربايەۆتاردىڭ تۋعان جەرى شامالعانداعى ءۇشقوڭىر سۋ شارۋاشىلىعى كوللەدجىن مەملەكەت مەنشىگىنە قايتارۋ بويىنشا سوت وتىرىسى ءوتتى.

2022 جىلى قىركۇيەكتە الماتى وبلىسىنىڭ قارجى باسقارماسى "ءانيپا ءابىش قىزى نازاربايەۆاعا تيەسىلى" دەلىنگەن "ءانيپا" جەكە كاسىپكەرلىكتى سوتقا بەرگەن. اقپاراتقا قاراعاندا، كوللەدج وسى كومپانياعا ساتىپ الۋ قۇقىعىمەن بىرگە سەنىمدى باسقارۋعا بەرىلگەن.

وسى جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا الماتىدا وتكەن "ەسكى قازاقستاننىڭ قۇرباندارى" قوزعالىسى وكىلدەرىنىڭ بريفينگىندە ءانيپا نازاربايەۆانىڭ ەسىمى تاعى دا اتالدى. وعان الماتىداعى "كەنجەحان" بازارىن باسىپ الدى دەگەن ايىپ تاعىلدى. ءانيپا نازاربايەۆانىڭ قىزمەتىنەن شىعىنعا باتقان كاسىپكەرلەر بازاردى باسىپ الۋدىڭ ءمان-جايىن ەگجەي-تەگجەيلى تەكسەرۋدى تالاپ ەتتى.

ءاليا نازاربايەۆا

"ەسكى قازاقستان قۇرباندارى" نازاربايەۆتىڭ كەنجە قىزى ءاليانى رەيدەرلىك شابۋىل جاسادى دەپ ايىپتادى.

ءاليا نازاربايەۆا "وپەراتور روپ" ج ش س ۇستىنەن قوزعالعان قىلمىستىق ىستەن اينالىپ وتكەنى راس. دەگەنمەن ماجىلىسمەن ەرمۇرات باپي باستاعان قازاقستان جۇرتشىلىعى ونىڭ قىزمەتىن تەكسەرۋگە زاڭ تۇرعىسىنان ارەكەت ەتۋىن جالعاستىرا بەرمەك.

ولاردىڭ بۇل ارەكەتىنە باتىس ءباسپاسوزى دە دەم بەردى. 2022 جىلى بريتاندىق The Telegraph باسىلىمى ەكس-پرەزيدەنتتىڭ كەنجە قىزى ءاليا نازاربايەۆا قازاقستاننان 300 ميلليون دوللار شىعارىپ، 2006 جىلى لوندوننىڭ حايگەيت اۋدانىنان 8،75 ميلليون فۋنت ستەرلينگكە ءزاۋلىم ءۇي، دۋبايدان – 14 ميلليون دوللارعا باسپانا، 18 ميلليون فۋنت ستەرلينگكە Bomnardier Challenger ۇشاعىن جانە شۆەيسارياداعى CBH Bankء-تىڭ 51 پايىز ۇلەسىن 108 ميلليون دوللارعا ساتىپ العانىن جازعان بولاتىن.

قايرات بورانبايەۆ

نازاربايەۆ كلاندارىنىڭ اراسىندا اۋىردىڭ ۇستىمەن، جەڭىلدىڭ استىمەن ءجۇرىپ، جەڭىل جازاعا يە بولعاندار دا بار. سونىڭ ءبىرى – نازاربايەۆتىڭ بۇرىنعى قۇداسى كاسىپكەر قايرات بورانبايەۆ.

2022 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا ول "كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردا اسا ءىرى مولشەردە قارجى جىمقىردى" دەگەن كۇدىكپەن ۇستالدى. اتاپ ايتقاندا، QazaqGaz ۇلتتىق كومپانياسىنان سۇيىتىلعان مۇناي گازىن ساتىپ الۋ كەزىندە 14،5 ملرد تەڭگە ۇرلاعان.

ءبىر جىلدان كەيىن، 2023 جىلدىڭ ناۋرىزىندا پروكۋرور بورانبايەۆتى 8 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋدى سۇرادى، سونىمەن قاتار كاسىپكەردى بارلىق مەملەكەتتىك ناگراداسىنان ايىرۋدى، مۇلكى مەن قاراجاتىن بۇعاتتاۋدى تالاپ ەتتى. سوت پروكۋروردىڭ ءوتىنىشىن تولىق قاناعاتتاندىردى. ءبىراق بىرنەشە ايدان كەيىن، قىركۇيەكتە استانانىڭ اپەللياسيالىق سوتى جازاسىن جالپى رەجيمدەگى كولونيادا وتەۋ جازاسىن التى جىلعا دەيىن قىسقارتتى.

بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك، بورانبايەۆ مەملەكەتكە قوماقتى اكتيۆتەردى، سونىڭ ىشىندە استاناداعى قوناق ءۇي كەشەنىن، فيتنەس-ورتالىقتار جەلىسىن، مۇناي ءوندىرۋشى كومپانيانى جانە باتىس قازاقستانداعى مۇناي كەن ورنىن قايتارعان. سونىمەن قاتار، ونىڭ "ءبىلىم بەرۋ ينفراقۇرىلىمىن قولداۋعا مەملەكەتتىك قورىنا 30 ميلليارد تەڭگە اۋدارعانى" حابارلاندى.

بەرىك يماشيەۆ، قايرات شارىپبايەۆ، ديماش دوسانوۆ

جوعارىدا ەسىمدەرى اتالعان "ەسكى قازاقستاننىڭ" كورنەكتى وكىلدەرى باسقالارعا قاراعاندا اۋىر جازادان وڭاي سىتىلىپ شىقتى.

15 قاڭتاردا نازاربايەۆتىڭ ەكى كۇيەۋ بالاسى – "قازترانسويل" اق باسقارما ءتوراعاسى ديماش دوسانوۆ پەن "قازترانسگاز"ۇك" اق باسقارما ءتوراعاسى قايرات شارىپبايەۆ اتقارىپ وتىرعان قىزمەتتەرىنەن بوساتىلدى. دوسانوۆ – قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ كىشى قىزى ءاليا نازاربايەۆانىڭ، ال شارىپبايەۆ – اعا قىزى داريعا نازاربايەۆانىڭ كۇيەۋى. سونىمەن قاتار قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ جارلىعىمەن بەرىك يماشيەۆ ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ ءتوراعاسى قىزمەتىنەن بوساتىلدى

اسقار قۇلىبايەۆ

كەلەسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قۇداسى، ەكس-پرەزيدەنتتىڭ ورتانشى قىزى دينارا قۇلىبايەۆانىڭ قايىن اتاسى جانە ميللياردەر تيمۋر قۇلىبايەۆتىڭ اكەسى اسقار قۇلىبايەۆ تۋرالى بولماق.

جاقىندا الماتى پروكۋرورىنىڭ تالاپ ارىزى بويىنشا اسقار قۇلىبايەۆقا تيەسىلى مۇناي تەرمينالى مەملەكەتكە قايتارىلدى. باس پروكۋراتۋرانىڭ مالىمەتىنشە ءقازىر 87 جاستاعى اسقار قۇلىبايەۆ شەتەلدىك ينۆەستوردىڭ مۇلكىن 13 جىل بۇرىن زاڭسىز جولمەن الىپ قويعان. قۇنى - 66 ملن اقش دوللار. ال اۋماعى 134 گەكتار بولاتىن مۇناي تەرمينالى اقتاۋ حالىقارالىق تەڭىز ساۋدا پورتىنىڭ اكۆاتورياسىندا ورنالاسقان.