مۇنداي ستاندارت پەن تالاپتاردى بۇگىندەرى اتوم ەنەرگياسى جونىندەگى حالىقارالىق اگەنتتىك (اەحا نەمەسە ماگاتە) العا تارتادى.
سوندىقتان Dalanews.kz وسى قۇزىرلى ۇيىم مەن قازاقستان اراسىنداعى بايلانىستار، ءوزارا ىنتىماقتاستىق جايىنا مامانداردى تارتا وتىرىپ، كەڭىنەن توقتالۋدى ءجون كورىپ وتىر.
الەمدىك ەكونوميكا PHD دوكتورانتى، زەرتتەۋشى امالبەك ءومىرتاي قازاقستاننىڭ حالىقارالىق قاۋىمداستىق الدىندا اۋاعا شىعاراتىن كومىرقىشقىل گازىن 2-3 ەسەگە ازايتۋ تۋرالى مىندەتتەمەسى بارىن ەسكە سالادى.
- اەس بىزگە وسى تۇرعىدان-اق كەرەك. ءبىر ەمەس، بىرنەشەۋى. ال اتومدىق ەنەرگەتيكانى دامىتۋ حالىقارالىق ارىپتەستىك پەن ءتۇرلى حالىقارالىق ۇيىمدارمەن ىنتىماقتاستىق ناتيجەسىندە عانا جۇزەگە اسادى. بۇل رەتتە اتوم ەنەرگياسى جونىندەگى حالىقارالىق اگەنتتىكتىڭ ءرولى زور. جالپى، يادرولىق سىناق پوليگونىن جابۋ، جوعارى بايىتىلعان ۋران ءوندىرىسىن جويۋ، وسىلايشا يادرولىق قارۋسىز ەل رەتىندە ءوزىن تانىتقان قازاقستاننىڭ وسى اتقارعان جۇمىستارىنىڭ بارلىعى اتالعان اگەنتتىك تاراپىنان جوعارى قولداۋعا يە. قازاقستان بۇل ۇيىمعا 1993 جىلدان بەرى مۇشە بولىپ تابىلادى. جالپى، اەحا ۋرانعا يە مەملەكەتتەردەن بۇل قازبا بايلىقتى بەيبىت تەحنولوگيالىق ۇدەرىستەرگە قولدانىلۋىن قاداعالاپ، تالاپ ەتەدى، - دەيدى ول.
امالبەك ءومىرتاي مىنا وزگەرمەلى الەمدە ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىكتى ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىمەن قاتار قويۋعا بولاتىنىن ايتادى.
- ەنەرگيانى الۋ كوزدەرىن ءتيىمدى ستراتەگيالاۋ، كومبيناسيالاۋ اتومدىق ەنەرگەتيكامەن تىعىز بايلانىستى. ءبىز ءقازىر ساياسي جانە ەنەرگەتيكالىق تاۋەلسىزدىك ءبىر ۇعىمعا اينالعان الەمدە ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز، - دەيدى ول.
ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان بۇگىندەرى اتالعان اگەنتتىكپەن بايلانىس ورناتىپ قانا قويماي، ىقتىماقتاسا جۇمىس ىستەيدى.
[perfectpullquote align="full" bordertop="false" cite="" link="" color="" class="" size=""]"قازاقستان رەسەيمەن وندىرىستىك سيكلدى ينتەگراسيالاۋ، سونداي-اق ءۇلبى مەتاللۋرگيالىق زاۋىتىندا يادرولىق وتىن ءوندىرۋدى ۇيىمداستىرۋ بويىنشا ءبىرشاما ناتيجەلى باستامالار جاسادى.
سونىمەن قاتار، ەلىمىزدە 2017 جىلى اەحا-نىڭ تىكەلەي باقىلاۋىمەن جۇمىس ىستەيتىن از بايىتىلعان ۋران بانكى اشىلعان بولاتىن. بۇل - اتوم ونەركاسىبىندەگى عالامدىق ۇدەرىستەردەن قازاقستاننىڭ شەتكەرى ەمەستىگىنىڭ، اجىراماستىعىنىڭ ۇلكەن نىشانى. ەندى اەس قۇرىلىسىن قولعا الۋ جوسپارى اياسىندا دا اەحا-مەن اراداعى ارىپتەستىك ودان ارى قاراي ارتا تۇسەرى انىق" [/perfectpullquote]
"قازاقستان اتوم ەلەكتر ستانسيالارى" جشس-نىڭ جوبا باسقارۋ جونىندەگى باس مەنەدجەرى اسەت ماحامبەتوۆ ەلىمىزدە اەس قۇرىلىسى جوباسىنىڭ تالقىلاۋى باستالعان ساتتەن باستاپ تۋرا وسى ماسەلەدە قازاقستاننىڭ اەحا-مەن تىعىز ارىپتەستىك قارىم-قاتىناسى بىردەن قولعا الىنعانىن ايتادى.
- قازاقستاندا بالقاش كولى ماڭىندا اەس سالۋ ماسەلەسى 1997 جىلى قارالعان بولاتىن. وسى جوبانى قاراۋ كەزىندە اەس-تىڭ ورنالاسۋى بويىنشا اۋدان پارامەترلەرىنىڭ قولايلىلىعىن اەحا-نىڭ ارنايى ميسسياسى قاراپ، راستاعان. ودان كەيىن 2016 جىلى قازاقستاندىق تاراپتىڭ شاقىرۋى بويىنشا اەحا-نىڭ ەلىمىزدىڭ يادرولىق ينفراقۇرىلىمىنا كەشەندى شولۋ جونىندەگى ميسسياسى وتكىزىلدى (اعىلشىنشا INIR – integrated nuclear infrastructure review). ميسسيا جۇمىسى بارىسىندا اەس قۇرىلىسىنىڭ قاۋىپسىزدىك جۇيەسى جانە ونى قارجىلاندىرۋعا، زاڭنامالىق-قۇقىقتىق بازانى دامىتۋعا، قورشاعان ورتانى قورعاۋعا، ەلەكتر جەلىلەرىنىڭ دايىندىعىنا، بىلىكتى كادرلاردى دايارلاۋ جاعىنا قاتىستى ماسەلەلەر تالقىلاندى. INIR ميسسياسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، اەحا ارنايى ەسەپ دايىندادى. ول اەحا باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ميحايل چۋداكوۆتىڭ قاتىسۋىمەن رەسمي تۇردە 2017 جىلى قازاقستاندىق تاراپقا تابىستالدى، - دەيدى ول.
بۇگىندەرى قازاقستاننىڭ يادرولىق ينفراقۇرىلىمىنا كەشەندى شولۋ جونىندەگى (INIR) ميسسيانىڭ بۇل ەسەبى اەحا-نىڭ رەسمي سايتىندا جاريالانىپ تۇر.
ال بۇل ەسەپ، اسەت ماحامبەتوۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاننىڭ يادرولىق ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىمىن كۇشەيتۋ جونىندەگى ىس-ارەكەتتەر جوسپارىن ازىرلەۋ كەزىندە ماڭىزدى بولىپ تابىلادى.
قورىتا ايتقاندا، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بولاشاقتاعى اتومدىق ەنەرگەتيكالىق باعدارلاماسىن دامىتۋدا اەحا-نىڭ بارلىق ۇستانىمدارىن ەسكەرىپ وتىرادى. سوندىقتان قازاقستان ءۇشىن احەا-مەن اراداعى قارىم-قاتىناس ماڭىزدى ءارى ۇلكەن رولگە يە.
