رەسەي قازاقستانعا جاسالاتىن ينۆەستيسيا كولەمىن ۇلعايتىپ جانتالاسىپ جاتسا، ال اقش، كەرىسىنشە ونى قىسقارتۋدا. سوڭعى بەس جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، ەلىمىزدىڭ باستى ينۆەستيسيا كوزى نيدەرلاندى (30،3 ملرد دولار)، ودان كەيىن رەسەي (11،7 ملرد دولار)، ال ءۇشىنشى ورىندا كەيىنگى كەزدەرى ينۆەستيسيالىق بەلسەندىلىگى كۇرت باسەڭدەگەن اقش (10،3 ملرد دوللار) تۇر، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
"اقش-تىڭ بەلسەندىلىك كورسەتكىشى تومەندەدى. 2023 جىلى اقش-تاعى تشي شامامەن 80%-عا تومەندەسە، ال 2024 جىلى تازا اكەتىلگەن قاراجات 870 ملن اقش دوللارىن قۇرادى. كەرىسىنشە، رەسەي بەلسەندىلىگىن كۇشەيتۋدە: 2023 جىلى ونىڭ ينۆەستيسياسى 2022 جىلمەن سالىستىرعاندا ەكى ەسەگە ءوستى"، - دەيدى Freedom Finance Global كومپانياسىنىڭ تالداۋشىسى اڭسار ابۋيەۆ.
كەن ءوندىرۋ سەكتورى ەڭ ءىرى تشي الۋشى بولىپ قالسا دا (2024 جىلى 6،4 ملرد اقش دوللارى)، سوڭعى جىلدارداعى سەرپىن قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ ءارتاراپتاندىرىلعانىن كورسەتەدى. 2024 جىلى 17 ملرد اقش دوللارىنان استام شەتەلدىك ينۆەستيسيا ءار ءتۇرلى سەكتورعا ءبولىندى.
"شيكىزات ەمەس سالالارعا كوپتەپ نازار اۋدارىلۋدا: ساۋدا جانە اۆتوكولىك جوندەۋ (5،3 ملرد اقش دوللارى)، وڭدەۋ ونەركاسىبى، تەلەكوممۋنيكاسيا جانە قارجىلىق كورسەتىلەتىن قىزمەتتەر. بولشەك جانە كوتەرمە ساۋدا ەرەكشە كوزگە تۇسەدى، بۇل جاعداي ىشكى نارىقتىڭ جاندانعانىن جانە حالىقارالىق ريتەيلەردىڭ مۇددەسىن بىلدىرەدى"، - دەيدى ابۋيەۆ.
2024 جىلى ينۆەستيسيالاردىڭ ەڭ ءىرى كولەمى الماتى قالاسىنا تيەسىلى، ول 5،8 ملرد اقش دوللارىن قۇرايدى. مۇنداي كورسەتكىش قالانىڭ قارجىلىق جانە ىسكەرلىك ينفراقۇرىلىمىنىڭ دامۋىمەن، ونىڭ ساۋدا، قارجى جانە قىزمەت كورسەتۋ سالاسىندا جۇمىس جاسايتىن كومپانيالار ءۇشىن تارتىمدىلىعىمەن تۇسىندىرىلەدى.
باتىس قازاقستان وبلىسىنا ءوزىنىڭ مۇناي گاز جوبالارىمەن 1،9 ملرد اقش دوللارى تارتىلدى. اتىراۋ وبلىسىنا ءبىر جىل ىشىندەگى كولەمنىڭ تەربەلىسىنە قاراماستان 1،86 ملرد اقش دوللارى تارتىلدى. ماڭعىستاۋ وبلىسىنا مۇناي گاز مامانداندىرۋدىڭ ارقاسىندا 1،15 ملرد اقش دوللارى تارتىلدى. ال ورتالىق جانە وڭتۇستىك وڭىرلەردەگى ينۆەستيسيالىق بەلسەندىلىك تومەن دەڭگەيدە قالىپ وتىر.
سونداي-اق ساراپشى ورتالىق ازيا مەن قازاقستاندى سالىستىرا كەتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، ەگەر سولتۇستىك جانە ورتالىق ازيا ءوڭىرى جايىندا ايتساق، وندا قازاقستانعا بارلىق ينۆەستيسيانىڭ 70%-عا جۋىعى تيەسىلى بولعاندىقتان، ول الدىڭعى قاتاردا ورنالاسقان.
"وڭ ىقپالعا قاراماستان، شيكىزات سالاعا شەتەلدىك ينۆەستيسيانىڭ شامادان تىس تاۋەلدىلىگى كۇتپەگەن سىرتقى ەكونوميكالىق وزگەرىستەردىڭ الدىندا وسالدىق تۋدىرادى. 2023 جىلى مۇنايدىڭ الەمدىك باعاسىنىڭ تومەندەۋى جانە شەتەلدىك اكسيونەرلەردىڭ تابىستى بەلسەندى رەپاترياسيالاۋى اياسىندا تشي جالپى اعىنى 16،9%-عا قىسقارىپ، 2022 جىلعى 28،2 ملرد اقش دوللارىنا قاراعاندا 23،4 ملرد اقش دوللارىن قۇرادى. بۇل رەتتە كاپيتالدىڭ تازا اكەلىنۋى 6،5 اقش دوللارىنان 3،2 ملرد اقش دوللارىنا دەيىن شامامەن ەكى ەسەگە تومەندى. بۇل وزگەرىستەر وڭدەۋ ونەركاسىبى، سيفرلاندىرۋ، كولىك دالىزدەرى سياقتى شيكىزات ەمەس سەكتورلارىنا ۇزاق مەرزىمدى كاپيتالدى تارتۋعا ينۆەستيسيالىق ستراتەگيانى قايتا قاراۋ مەن كۇش-جىگەردى شوعىرلاندىرۋ قاجەتتىلىگىن اتاپ وتەدى"، - دەيدى ابۋيەۆ.
ول قازاقستان ينۆەستيسيالىق كليماتتى جاقسارتۋدا مىناداي امالدار قولدانۋدا: رەتتەۋشى راسىمدەر وڭايلاتىلۋدا، ينۆەستورلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ تەتىكتەرى كۇشەيۋدە. شەتەلدىك كاپيتالدىڭ قىسقا مەرزىمدى وسۋگە ىقپال ەتىپ قانا قويماي، سونداي-اق ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ، ونىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋ جانە يننوۆاسيالاردى ەنگىزۋ نەگىزىندە ورنىقتى دامۋدى قامتاماسىز ەتۋى ءۇشىن جاعداي جاساۋ باستى باعدار.
ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستانعا تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيسيالار ەنەرگەتيكا، وڭدەۋ ونەركاسىبى، كولىك جانە تەلەكوممۋنيكاسيا سياقتى بولاشاعى نەعۇرلىم زور سالالارعا ءداستۇرلى تۇردە باعىتتالۋدا.
"ينۆەستيسيانىڭ ءوسۋى وسى سەكتورلاردىڭ دامۋىنا جانە وندا جۇمىس جاسايتىن كومپانيالاردىڭ ورىندارىن نىعايتۋعا ىقپال ەتەدى. ونىڭ ۇستىنە مۇنداي سالىمنىڭ مۋلتيپليكاتيۆتى اسەرى بولادى، ول ءوز كەزەگىندە سەكتورداعى اكسيالاردىڭ قۇنىنا دا اسەر ەتەدى. ينۆەستيسيالىق پورتفەلگە شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ ۇلكەن نازارىن اۋدارىپ جاتقان سالالاردىڭ وكىلدەرىن قوسۋ ارقىلى جەكە ينۆەستورلار اكتيۆتەردىڭ ودان ءارى ءوسىپ، ۇزاق مەرزىمدى ورنىقتىلىعىنا نازار اۋدارادى"، - دەيدى ول.
پورتفەلدىك ينۆەستيسيالار وسۋدە: شەتەلدىك ينۆەستورلار مەملەكەتتىك وبليگاسيالار مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ نوتالارىنا سالىمدى 1،08 ترلن تەڭگەگە دەيىن ۇلعايتتى، ال ولاردىڭ قىسقا مەرزىمدى نوتالارداعى ۇلەسى 14%-عا جەتتى.
"اكسيالار نارىعىندا ولاردىڭ اينالىمداعى ۇلەسى 29%-دان اسىپ كەتتى، بۇل جاعداي قازاقستاندىق قور اكتيۆتەرىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتىڭ ءوسىپ جاتقانىن بىلدىرەدى. بۇل رەتتە شيكىزات سالالارعا تاۋەلدىلىك جانە سىرتقى سۇرانىستىڭ تۇراقسىزدىعى تاۋەكەلى ساقتالۋدا. ورنىقتى دا، تەڭدەستىرىلگەن ءوسۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن، قازاقستان وڭدەۋ ونەركاسىبىنە، يننوۆاسيالارعا، لوگيستيكاعا، "جاسىل" جوبالارعا جانە سيفرلىق ەكونوميكاعا ينۆەستيسيالار تارتۋ ءۇشىن جۇمىستى كۇشەيتۋى كەرەك"، - دەدى ول.
سونداي-اق ساراپشى 6-12 اي دەڭگەيىندە وسۋگە مۇمكىندىگى بار، قىزمەتى مىناداي تىكەلەي ينۆەستيسيالاردىڭ ارقاسىندا بەلسەندى تۇردە دامىپ جاتقان سەكتورلارمەن بايلانىستى قازاقستاندىق كومپانيالار بارىن مىسالعا كەلتىردى: قازاتومونەركاسىپ، قازاقستان حالىق بانكى ، Kaspi.kz ، قازمۇنايگاز، قازترانسويل، قازاقتەلەكوم، Air Astana.
بۇعان دەيىن "KEGOC" اق 2024 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا تازا پايدانىڭ 75،6%-ىن ديۆيدەندكە بولگەلى وتىرعانىن جازعانبىز.
