جيىننىڭ شىمىلدىعىن تۇرعان ساياساتتانۋشى ەدۋارد پولەتايەۆ قازىرگى كۇنگى جاھاندىق جاعداي ەۋرازيالىق وداقتىڭ كەڭىستىگىندەگى ەلدەردىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرىپ وتىرعانىن ايتتى. «قارا التىن» باعاسىنىڭ ارزانداۋى سونشالىقتى حاوستىق جاعداي ەمەس ەدى. كوپتەگەن مەملەكەت مۇنداي جاعدايدا بەيىمدەلە الدى. ونىڭ ىشىندە مۇنايعا تاۋەلدى ەمەس مەملەكەتتەردىڭ كوپشىلىگى «قارا التىن» باعاسىنىڭ قۇبىلۋىنان امان-ەسەن ءوتتى. ەسەسىنە، شيكىزاتتى سىرتقا تاسىمالدايتىن ەكسپورتەر ەلدەر بىردەن-اق دابىراعا بوي الدىرىپ الدى. ماسەلە نەدە؟ مۇنايعا تاۋەلدى مەملەكەتتەر ءالى دە بولسا وسى تاۋەلدىلىكتەن قۇتىلۋدىڭ جولىن تاپقان جوق. جاسالماق جوبالار ءالى دە جۇزەگە اسقان جوق. دەمەك، بەيىمدەلۋ پروسەسى دە جۇرگىزىلمەي جاتىر دەگەن ءسوز» دەدى ول.
ەكونوميست ايدارحان قۇسايىنوۆتىڭ ايتۋىنشا مۇناي، ۆاليۋتا باعامى تۋرالى بولجام جاساعاندا قازاقستان مەن رەسەيدى سالىستىرعان دۇرىس ەمەس. «ءيا، قوس مەملەكەت تە مۇناي ەكسپورتتاۋشى ەلگە جاتادى، الايدا ءىس جۇزىندە ەكى مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاسى ەكى بولەك. مىسالعا، قازاقستاندا مۇنايدىڭ ىشكى تۇتىنۋى نارىعى 10 پايىزدى قۇرايدى، ال وزگەسىن ءبىز سىرتقا، ياعني، ەكسپورتقا شىعارامىز. رەسەيدە كەرىسىنشە، 80 پايىز ىشكى تۇتىنۋ، تەك 20 پايىزى عانا ەكسپورتقا شىعارىلادى. ەندەشە باعامداي بەرىڭىز، مۇناي باعاسىنىڭ قاي مەملەكەتتە قاتتى اسەر ەتىپ وتىرعانىن...» دەدى قۇسايىنوۆ.
ءوز كەزەگىندە ەكونوميست سەرگەي سميرنوۆ دوللار باعامىنا بايلانىستى ەلىمىزدە مۇناي وڭدەۋ كولەمى دە كەمىپ وتىرعانىن تىلگە تيەك ەتتى.
«بيىلعى جىلعى بولجام مىناداي: مۇناي باررەلى 40 دوللاردى قۇراعان جاعدايدا 77 ملن توننا قارا التىن وندىرەمىز. ال باررەل باعاسى 30 دوللاردىڭ توڭىرەگىندە بولعاندا 73 ملن تونن مۇناي وندىرەتىن بولامىز» دەدى ول.
ال وتىرىستى تۇيىندەگەن اسكەري-ستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر ورتالىعىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى اندرەي حان: «ءدال ءقازىر جوعارى جاقتاعىلار ايتىپ جۇرگەن، «بۇل داعدارىس وتپەلى، ءسال كۇتە تۇرساق، شىداپ كەتسەك ءبارى دە جاقسى بولادى» دەگەن پىكىردىڭ قيسىنى جوق سياقتى. ءبىز كۇتە المايمىز...سەبەبى، ءقازىردىڭ وزىندە بۇگىنگى جاعدايعا ۇلكەن الاڭداۋشىلىق بار. ءبىز، ءبىزدىڭ مەملەكەت مۇناي باعاسىنىڭ قۇبىلۋى سەبەپتى بيۋدجەتتىڭ ءوزىن بەكىتە الماي وتىر» دەگەن پىكىر ءبىلدىردى.
