ماقالا شارۋاشىلىق قۇرۋ ءۇشىن جەر تەلىمدەرىن سۇراپ ءوتىنىش حات جازعان قانداستارىمىزعا اقمولا وبلىستىق جەر قاتىناستارى باسقارماسىنىڭ باسشىسى الماگۇل قادىرالينانىڭ «جەر كودەكسى» مەن «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭ جوباسىنداعى نورمالاردى بۇرمالاپ تۇسىندىرگەن جاۋابىنا بايلانىستى ەدى.
جەر سۇراعان قانداستارىمىزعا ءدال سول قادىرالينانشا جاۋاپ بەرگەن اقمولا وبلىسى، ەرەيمەنتاۋ اۋدانىنىڭ اكىمى ەرمەك نۇعىمانوۆ تۋرالى 13 ناۋرىز كۇنى اتالمىش سايتتا «ەرمەك نۇعىمانوۆ ەلباسىنىڭ زاڭىنا قارسى ما؟» (http://abai.kz/post/view؟id=13002 ) دەگەن مەنىڭ دە ماقالام جارىق كورگەن.
اتالعان ەكى ماقالانىڭ الدىڭعىسى ق ر پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى، ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى اسقار مىرزاحمەتوۆتىڭ اتىنا جازىلىپتى.
10 ناۋرىز كۇنى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ءبىرىنشى ۆيسە-مينيسترى قايرات ايتۋعانوۆ «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ رەسپۋبليكالىق قوعامدىق قابىلداۋ بولمەسىندە ازاماتتارمەن قابىلداۋ وتكىزگەن كەزدە ورالمان اعايىندار كەلىپ، وسى جەر ماسەلەسىنە بايلانىستى وتىنىشتەرىن ايتتى. پاريانىڭ رەسپۋبليكالىق قوعامدىق قابىلداۋ بولمەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى جۇماجان جۇكەنوۆ تە اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ وسى تۇيىنگە نازار اۋدارۋىن ءوتىندى.ءبىرىنشى ۆيسە-مينيسترى ق.ايتۋعانوۆ كومەكشىسى ارقىلىقر اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيسە-مينيسترى ەرلان نىسانبايەۆقا تاپسىرما بەرىپ، قانداسترىمىزدىڭ زاڭ بويىنشا جەر الۋ ماسەلەسىندەگى كەدەرگىنى شەشۋدى بۇيىرعان ەدى.
بۇگىن اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىندە ەرلان نۇرالى ۇلىنىڭ توراعالىعىمەن سول جەر تۋرالى جينالىس ءوتتى.
جينالىسقا ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيسە-مينيسترىنىڭ كەڭەسشىسى تۇرعانباي تاجماعامبەت، ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيسە-مينيسترىنىڭ جەر رەسۋرستارىن باسقارۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى ەرمەك كارەنتايەۆ، ونىڭ ورىنباسارى گۇلجاحان بيمەندينا، قۇقىقتىق قامتاماسىز ەتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى الماس توقسانبايەۆ جانە جەر قاتىناستارىن دامىتۋ جانە جەرگە ورنالاستىرۋدى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باس ساراپشىسى اسەل قىرىقبايەۆا قاتىستى.
تەلەكوپىر ارقىلى بايلانىسقا شىققان اقمولا وبلىستىق جەر قاتىناستارى باسقارماسىنىڭ باسشىسى الماگۇل قادىرالينانىڭ قايتاتىن ءتورى جوق، ءالى قاسارىسىپ وتىر. بىردە «جەر زاڭناماسىنىڭ كەيبىر نورمالارىن قولدانۋعا موراتوريي ەنگىزۋ تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ 2016 جىلعى 6 مامىرداعى №248 جارلىعىن»، بىردە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعى تۋرالى زاڭدى كولدەنەڭ تارتىپ، ءبىراز كوسىلدى. سونداعىايتپاعى: «ورالمان» - شەتەلدىك، ازاماتتىعى جوق ادام نەمەسە شەتەلدىك زاڭدى تۇلعاعا جاتاتىن كورىنەدى. سوندىقتان ولارعا جەر بەرۋگە بولمايدى-مىس! ال، ءوزى «ورالمان – تاريحي وتانىندا تۇراقتى تۇرۋ ماقساتىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا كەلگەن جانە وسى زاڭدا بەلگىلەنگەن تارتىپپەن ءتيىستى مارتەبە العان، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەگەمەندىك العان كەزدە ونىڭ شەگىنەن تىس جەردە تۇراقتى تۇرعان ەتنيكالىق قازاق جانە ونىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەگەمەندىك العاننان كەيىن ونىڭ شەگىنەن تىس جەردە تۋىلعان جانە تۇراقتى تۇرعان ۇلتى قازاق بالالارى؛» دەپ، ورالماندارعا زاڭدا بەرىلگەن انىقتامانى زۋلاتىپ وتىر.
ءبىراق، الماگۇل امانجول قىزى وسى انىقتاماداعى «وسى زاڭدا بەلگىلەنگەن تارتىپپەن ءتيىستى مارتەبە العان»دەگەن ءتۇيىندى ءتۇسىنىپ تۇرعان جوق. سونداي-اق، انىقتامادا«ورالمانداردى» «شەتەلدىك»، «ازاماتتىعى جوق ادام» نەمەسە «شەتەلدىك زاڭدى تۇلعا»دەمەي، «ەتنيكالىق قازاق» جانە «ونىڭ ۇلتى قازاق بالالارى»دەپ تايعا باسقان تاڭباداي ەتىپ اتاپ كورسەتكەنىن دە اڭعاراتىن ءتۇرى كورىنبەيدى. «جەر كودەكسىنىڭ» 46-بابىندا، «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭىنىڭ 23-بابىندا ورالماندارعا جەر تەلىمى بەرىلەدى دەپ نە ءۇشىن كورسەتىلگەنى الماگۇل قادىرالينانىڭ قاپەرىنە كىرىپ شىعاتىن ەمەس. ءتىپتى، «جەرi ءبولiسۋگە جاتپايتىن مەملەكەتتiك اۋىل شارۋاشىلىعى ۇيىمدارىنىڭ قۇرامىنان شىققان جانە شارتتى جەر ۇلەسi قۇقىعى بۇرىن بەرiلمەگەن وسى اۋماقتا تۇراتىن ازاماتتاردىڭ، سونداي-اق ورالمانداردىڭ شارۋا نەمەسە فەرمەر قوجالىعىن نەمەسە اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندiرiسiنە بايلانىستى وزگە دە قىزمەتتi جۇرگiزۋi ءۇشiن ارنايى جەر قورىنىڭ جەرiنەن بiرiنشi كەزەكتە جەر ۋچاسكەسiن الۋعا قۇقىعى بار»دەگەن«جەر كودەكسىنىڭ» 100-بابىن وقىماعان كورىنەدى...
قازاق كوشى باستالعالى 25 جىل بولدى. كوشى-قون ساياساتى جولعا قويىلعالى دا شەرىك عاسىردان اسىپ بارادى. ال، جەر كودەسىنىڭ سوڭعى رەت وزدەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلگەنىنە دە كوپ بولا قويعان جوق. ونىڭ بۇگىنگى سوزدەرىن تىڭداپ، شەتتەن ورالعان قانداستارىمىزعا دەگەن كوزقاراسىنىڭ قاي دەڭگەيدە ەكەنىن بىردەن انىق اڭعاردىق. الماگۇل قادىرالينانىڭ بۇكىل مارتەبەسى مەن قۇقىقعى زاڭمەن ەرەكشە بەكىتىلگەن ءوز قانداستارىن وزگە كەلىمسەكتەردىڭ قاتارىنا قويۋى نەمەسە قويۋعا تىرىسۋى – ۇيات! ماسقارا!! ءوزى زاڭعا شورقاق بولسا، زاڭگەرلەرى مەن ماماندارى نە ءبىتىرىپ وتىر؟!ورالماندارعا جەر تەلىمدەرىن بەرۋگە كەلگەندە ۇلت كوشباسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ءوزى قول قويعان زاڭدارعا سەنبەي، بۇيرەكتەن سىيراق شىعارعانى جىنىڭدى ۇستاتادى ەكەن!
نەگىزى، زاڭ بويىنشا، قاردىرالينالار ورالماندارعا جەردى جەردەن شۇقىسا دا تاۋىپ بەرۋگە مىندەتتى!!!
ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيسە-مينيسترى ەرلان نىسانبايەۆتان باستاپ، جينالىسقا قاتىسقان زاڭگەر – ماماندار «جەر زاڭناماسىنىڭ كەيبىر نورمالارىن قولدانۋعا موراتوريي ەنگىزۋ تۋرالى» پرەزيدەنتىنىڭ №248 جارلىعىننىڭ ورالماندارعا قاتىسى جوق ەكەنىن، «ورالمان» دەگەننىڭ ءوز الدىنا بولەك مارتەبە ەكەنىن ايتىپ ەدى، ا.قادىرالينانىڭ ءجۇنى جىعىلعانداي بولدى!
الداعى جەردە جەرگە بايلانىستى زاڭداردى نەگىزگە الا وتىرىپ، ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى اقمولا وبلىسىنىڭ جەر قاتىناستارى باسقارماسىنا ارنايى تۇسىنىكتەمە حات تۇسىرەتىن بولىپ كەلىستى.
ا. قادىرالينا سول حاتتىڭ شەشىمىنە قاراي جۇمىس جۇرگىزەدى.
ءبىز ماسەلەنىڭ وڭ شەشىلەتىنىنە بەك سەنىمدىمىز!
اۋىت مۇقيبەك
24.03.2017
استانا
