2025 جىلدىڭ 3 قاڭتارىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ "انا ءتىلى" باسىلىمىنا "ماقساتىم - ەكونوميكانى جانە ەگەمەندىكتى نىعايتۋ" اتتى ماقالاسى جارىق كوردى. ءوز ماقالاسىندا پرەزيدەنت ەكونوميست باسشىلاردىڭ قازىرگى جۇمىسىن ورتاشا دەپ باعالايتىنىن ايتادى. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ وعان قاتىستى ءماجىلىس دەپۋتاتى، ەكونوميكالىق رەفورمالار جانە وڭىرلەردى دامىتۋ كوميتەتىنىڭ مۇشەسى نيكيتا شاتالوۆتىڭ پىكىرىن ۇسىنامىز، دەپ جازادى Dalanews.kz.
"ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزدا ءبىرقاتار پروبلەمالار بار. ادەتتە، ءبىز ءوسىمدى بيۋدجەتتىك شىعىستارمەن/جەڭىلدىكتەرمەن قامتاماسىز ەتەمىز ءارى ول ارتىنان ۇلتتىق قور وتەۋى ءتيىس بولاتىن تاپشىلىقتى تۋدىرىپ جاتادى. بيۋدجەت اقشاسى، مىسالى، ينفراقۇرىلىمدارعا تىكەلەي ترانش رەتىندە نەمەسە نەسيە مولشەرلەمەسىن سۋبسيديالاۋ رەتىندە جۇمسالادى. وندا دا بۇل رەتتە كاسىپكەرلەردىڭ شەكتەۋلى توبى قولداۋعا يە بولادى. بۇل ساياسات ءبىر جاعىنان تۇسىنىكتى. بۇل ارادا ماسەلە سىبايلاس جەمقورلىقتا دا ەمەس، قايتا ساقتاندىرۋ جايىندا. ياعني، اقشانى جاعدايى بەلگىلى، سەنىمنەن شىعا بىلگەن ادامعا بەرۋ وڭايىراق، ءتىپتى ەگەر ول ءوندىرىس ەمەس، مەيرامحانالار ۇستاسا نەمەسە قانداي دا ءبىر قىزمەت كورسەتۋ سالاسىندا بولسا دا. مىنە، وسى جاعداي جاقىن كۇندەرى وزگەرەدى"، - دەپ جازادى ول Telegram-داعى ارناسىندا.
دەپۋتاتتىڭ پىكىرىنشە، ەكىنشى جاعىنان، ەكونوميكانىڭ بارلىق قالعان سەكتورى "نارىق زاڭدىلىعىمەن" ءومىر سۇرەدى، ياعني ۇلتتىق بانك بەلگىلەگەن سىياقى مولشەرلەمەسى بويىنشا نەسيەلەر الادى.
"ال، شىنىن ايتار بولساق، ءىس جۇزىندە ونى دا الىپ جاتقان جوق، سەبەبى كورپوراتيۆتىك نەسيەلەۋدىڭ توقىراۋعا ۇشىراپ جاتقانىنا ءبىر جىلعا جۋىق ۋاقىت بولدى، ونىڭ ىشىندە ينفلياسيا مەن ۇلتتىق بانك تومەندەتۋدى قاراستىرمايتىن بازالىق مولشەرلەمەنىڭ جوعارى بولۋىنا بايلانىستى، ويتكەنى رەتتەۋشى ورگاننىڭ اقشا-نەسيە ساياساتىنا ىقپال ەتۋشى باسقا قۇرالى جوق. بۇل جاعدايدا ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەر (ەدب) تۇتىنۋشىلىق نەسيەلەندىرۋدىڭ ارقاسىندا اقشا تابۋدا، ويتكەنى اتالعان باعىتتا سۇرانىس ءالى دە جوعارى جانە ءىشىنارا سۋبسيديالانعان نەسيەلەر سىياقىسى ەسەبىنەن پايدا تابادى، ويتكەنى ولاردىڭ ۇستىنە 2% قويادى"، - دەيدى ول.
شاتالوۆ بۇل رەتتە شوب 30%-بەن نەسيە الۋعا ءماجبۇر، ال ءىرى بيزنەس ءوز قاراجاتى مەن سۋبسيديالارىنا عانا ەمەس، سونداي-اق كومپانيا باسشىلىعىنىڭ قارجى حولدينگتەرىمەن ۇلەستەس بولۋىنا بايلانىستى "ەرەكشە" شارتتارعا ىلىنەمىز" دەپ ەدب-لارعا ارقا سۇيەيدى. بۇل ارادا اينالىمداعى قاراجاتىن تولىقتىرۋ جايىن عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ونەركاسىپ پەن قۇرىلىستاعى ءىرى جوبالار تۋرالى دا ءسوز بولىپ وتىر.
"نەگىزى، بۇل جاعدايدىڭ ءوزى جامان ەمەس، ءبىراق ول باسەكەلەستىكتى شەكتەيدى جانە مەملەكەت شوب-قا قاراي باعىت-باعدار الۋى ءتيىس، ويتكەنى جۇمىسپەن قامتۋ جانە كىرىس وسىمدەرى بار ول ارادا. سۋبسيديالار وسى سەكتورعا دا باعىتتالۋى كەرەك، ءبىراق تاۋەكەلى، ارينە جوعارى. سوندا عانا ورتاشا كومپانيالاردىڭ سانىن ارتتىرۋعا بولادى. ءبىزدىڭ جاعدايىمىزدا سۋبسيديالاۋدى تولىعىمەن تىيىپ تاستاۋ مۇمكىن ەمەس ەكەنى بەلگىلى. ونداي جاعدايدا ونەركاسىپ پەن ەنەرگەتيكا سەكتورىن جاڭعىرتۋ پروسەستەرى توقىرايدى، اۋىل شارۋاشىلىعى دا حالىقارالىق نارىقتاردا باسەكەگە تۇسە الماي قالادى، ءجىو قۇرىلىمىندا شوب ۇلەسى ماردىمسىز كۇيدە بولادى. ءبىراق ينفلياسياعا اسەرىن ماردىمسىز ەتۋ ءۇشىن ونى كەرەكتى ادامىنا، كەرەكتى سالاسىنا تۋرا جەتەتىندەي ەتۋ كەرەك. سوندا ءوسىم جاقسى بولادى، ونى قولداۋ ءۇشىن بيۋدجەتتەن شىعاتىن شىعىستار دا كوپ بولمايدى. وسى ۋاقىتقا دەيىن بۇل ستاتۋس-كۆو وزگەرگەن ەمەس، ولار ەكونوميكا قۇرىلىمىنىڭ وزگەرۋى تۇرىندەگى جاڭا ناتيجەگە سۇيەنە وتىرىپ، ەسكى ەرەجەلەرگە سايكەس جۇمىس ىستەگەندى ءجون كورىپ كەلدى. وسى ماسەلە شەشىمىندە جاڭا تاسىلدەردىڭ جوقتىعى، مەنىڭ ويىمشا، مەملەكەت باسشىسى ءوز سۇقباتىندا اتاپ ءوتتى"، - دەيدى ول.
رەفورمالار ءارقاشان ويىن ەرەجەلەرىن وزگەرتۋ بولىپ تابىلادى. سوندىقتان، ونىڭ ايتۋىنشا، ەكونوميكادا دا كوپ نارسە ىستەۋ كەرەك: ۇكىمەت پەن ۇلتتىق بانكتىڭ قارىم-قاتىناسىن قالىپقا كەلتىرۋ، فۋنكسيالاردى وڭتايلاندىرۋ ارقىلى كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردىڭ قاتىسۋىن ازايتۋ، كوپتەگەن سالاعا نارىقتىق تاريفتەردى قايتارۋ، قوعامنىڭ زارداپ شەككەن توپتارىنا شىعىندى اتاۋلى قولداۋ ارقىلى وتەۋ، رەسۋرستارعا، ونىڭ ىشىندە شيكىزاتتارعا قولجەتىمدىلىكتى ارتتىرۋ جانە ونى اشىق ەتۋ.
"بۇل بيزنەسكە اكىمشىلىك قىسىمدى تومەندەتۋگە، بيۋدجەت شىعىستارىن وڭتايلاندىرۋعا جانە سىبايلاس جەمقورلىق اياسىن تارتىلۋعا مۇمكىندىك بەرەدى"، دەپ تۇيىندەيدى ءوز ءسوزىن دەپۋتات.
