قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى
ن.ءا. نازاربايەۆقا
كوشىرمەسى: ق ر پرەمەر-مينيسترى ك.ق. ماسىموۆكە،
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
باس پروكۋراتۋراسى،
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
مەملەكەتتىك قىزمەت جانە سىبايلاس
جەمقورلىققا قارسى ءىس اگەنتتىگى
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
ەسەپ كوميتەتى
ۇكىمەت، 2003 جىلدان بەرى جەر كودەكسىندە قارالعان ەلگە ءتيىستى جەرلەرىن بەرمەي، ونىڭ ورنىنا شەت ەلگە (قىتايعا) 1،7 ملن گا جەردى 25 جىلعا جالعا بەرۋگە جوعارىداعى زاڭعا ەنگىزگەن وزگەرىس قوعامدا داۋ تۋدىرىپ، الەۋمەتتىك-ساياسي داعدارىسقا ۇلاستى. ەلدەگى شەرۋلەر مەن اكىمشىلىكتەردىڭ الدىن قاپتاعان جەر كەزەگىندەگىلەر وسىنىڭ ايعاعى.
سونىمەن قاتار، ۇلتتىق كومپانيالار (قمگ قارىزى $18 ملرد، قتج- $7 ملرد…) مەن پاركتەردى جاساندى بانكروتقا ۇشىراتىپ جانە كەنورىندارىن ون-جۇزدەگەن ەسە ارزانعا ساتىپ وتىرعان ۇكىمەت ەل سەنىمىنەن ايىرىلۋدا. مىسالى، 49 كەنورىنىن (التىن، مىس ت.ب.) 1،5 ملرد تەڭگەگە ياعني ءارقايسىسىن $89 مىڭ — ءبىر اۆتوكولىكتىڭ قۇنىنا ساتتى.
جوعارىداعى جاعدايلاردى ەسكەرىپ جانە ەلدەگى بىرلىك، ەكونوميكالىق جانە ساياسي تۇراقتىلىقتى ساقتاۋ ماقساتىندا ۇكىمەتتەن كەلەسى ماسەلەلەردى جاقىن ارادا شەشۋدى تالاپ ەتەمىز:
ءى. جەردى حالىققا بەرۋ:
- جەر كودەكسىندەگى (2003ج.) قالا تۇرعىندارىنا 10، اۋىلدىقتارعا 25، باۋ-باقشاعا جانە ساياجايعا 12 سوتكادان جەر بەرۋدى (ورالماندار سونىڭ ىشىندە) ۇكىمەت پەن اكىمدەر ماۋسىمنىڭ 14 كۇنىنەن باستاپ جىلدىڭ اياعىنا دەيىن ءبىتىرسىن؛
جەر الۋعا ءتيىستى ازاماتتار ءوز تالاپتارىن اياعىنا دەيىن جەتكىزەدى دەپ سەنەمىز.
بۇل ماسەلە موراتورييعا تىكەلەي قاتىسى جوق، ۇكىمەتتىڭ ۋاقىتىلى ورىنداماعان ىستەرى. ول، جەر كوميسسياسىنىڭ جۇمىسىنا كەدەرگى كەلتىرمەۋ ءۇشىن جانە جەر ماسەلەسىن ۋشىقتىرماۋ ماقساتىندا، وسى حاتتا بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا اتقارىلۋى ءتيىس!
ءىى. ۇلتتىق كومپانيالار مەن پاركتەردىڭ جانە ستراتەگيالىق وبەكتىلەردىڭ اكسيالارىن حالىققا بەرۋ، ءتيىمدى ساتۋ جانە مەملەكەت مەنشىگىندە قالدىرۋ. ۇكىمەت پەن قوعامدىق ۇيىمدار (ءتىزىمدى وزدەرى ۇسىنادى) ياعني 30ح70 قۇرىلعان بىرىككەن كوميسسيا (بك):
- «100 قادامدا» جوسپارلانعان ۇلتتىق كومپانيالار مەن پاركتەردى ساتۋدى توقتاتىپ، ولاردىڭ 40% اكسياسىن حالىققا تەگىن تەڭ ءبولىپ، 20% ساتۋ نە ليزينگكە بەرۋ، قالعان 40% اكسياسىن مەملەكەت مەنشىگىندە قالدىرۋدى شەشۋ (ماۋسىم-قاراشا، 2016)؛
- بارلىق كەنورىندارىن ق ر ازاماتتارىنا ساتۋ نە ليزينگكە بەرۋ جانە ولاردىڭ 51% استام ۇلەسى بار (ول ۇلەس 50 جىلعا ساقتالادى) كومپانيالارعا ساتۋ (ماۋسىم- جەلتوقسان، 2016)؛
- ستراتەگيالىق وبەكتىلەردى انىقتاپ، ولاردىڭ اكسيالارىن ءىى.1. باپتاعى پاريتەت بويىنشا شەشۋ (قازان-جەلتوقسان، 2016)؛
- قر-داي دامۋشى ەل — قحر-دان اكەلەتىن 52 كاسىپورىن ەكولوگيالىق جانە جوعارعى تەحنولوگيالىق ستاندارتتارىنا ساي ەمەس جانە سول ەلدىڭ 30% جەرىنىڭ ۋلانىپ (رەسەي، تاجىكستاندا دا قحر كومپانيالارى پايدالانعان جەر سونداي)، پايدالاۋدان شىعۋى، ولار قولدانعان جەردى ءولى ايماققا اينالدىراتىنىن كورسەتەدى.
حالىقارالىق ادام ينستيتۋتى، ونىڭ ورنىنا ا/ش، يننوۆاسيا، يندۋستريانى دامىتۋعا سوڭعى 50 جىلدا عىلىم، تەحنولوگيا، ەكونوميكاداعى جاڭالىقتاردىڭ 70%-ىن اشقان الەمدىك يننوۆاسيالىق قور جانە الەمنىڭ توپ-50 تەحنولوگيالىق كومپانيالارمەن بىرىككەن كاسىپورىندار اشۋدى ۇسىنادى.
- ەل ەكونوميكاسىنداعى يننوۆاسيانىڭ ۇلەسى 1%-دان كەم (شۆەيساريادا 62%) بولىپ، ەكونوميكانىڭ ديۆەرسيفيكاسيالانباۋى، 15 جىلدا يندۋستريالدىق-يننوۆاسيالىق باعدارلاماعا (ييب) ق ر يندۋستريا جانە دامۋ مينيسترلىگى ارقىلى بولىنگەن جۇزدەگەن ملرد قارجىنىڭ ءتيىمسىز پايدالانىلعانى نە ۇرلانعانىن كورسەتەدى. قۇقىق جانە فيسكالدىق ورگانداردان، بك-مەن بىرگە ييب مەن 49 كەنورىن ساتۋدى جان-جاقتى فينانستىق تەكسەرىپ، باعدارلامانىڭ وسى كۇيىندەگى قاجەتتىلىگى، اشىلعان كاسىپورىنداردىڭ تيىمدىلىگى، جاڭا تەحنولوگياعا ساي ەكەندىگى ت.ب. سارالاپ وتپەلى ەسەپتى قىركۇيەكتە، قورىتىندىنى جەلتوقساندا بەرۋىن تالاپ ەتەمىز. پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنەن ەسەپ كوميتەتىنە، وسى جوبالاردى كەزەكتەن تىس تەكسەرۋگە لۇقسات بەرەدى دەپ سەنەمىز.
جوعارىداعى (ءى. 1-2، ءىى. 1-4) جۇمىستار ۋاقىتىلى (14.06.16) باستالىپ، اتقارىلماعان جاعدايدا قوعامدىق ۇيىمدار ۇكىمەتكە سەنىمسىزدىك تانىتىپ ماۋسىمنىڭ 20-سىنان باستاپ وبسە، بۇۇ ت.ب. حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ قاتىسۋىمەن بۇكىلحالىقتىق رەفەرەندۋم جاريالايدى.
قۇرمەتپەن،
«نۇر وتان»، «اق جول»، «ازات»، جسدپ پارتيالارى، «سامۇرىق-قازىنا» ءۇاق» اق، «قازەنەرجي» قاۋىمداستىعى، «اتامەكەن» ۇقپ، قازاقستان حالىقتارى اسسامبلەياسى، ق ر ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسى، جازۋشىلار وداعى، ق ر قارجىگەرلەر، تاۋەلسىز كىسىپكەرلەر، رەكتورلار قاۋىمداستىعى، حالىقارالىق ادام ينستيتۋتى (ينستيتۋت)، «الاش» عزو، قازاقستان عالىمدار قاۋىمداستىعى ت.ب. قوعامدىق ۇيىمدار قۇرعان مەملەكەتتىك ەمەس ۇيىم ۇيىمداستىرۋ القاسى اتىنان:
اكىم جانۇزاق – حالىقارالىق ادام ينستيتۋتىنىڭ پرەزيدەنتى، ق ر ۇلتتىق
جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى اكادەمياسىنىڭ كورر.-مۇشەسى، ەۋروپا جاراتىلىستانۋ
عىلىمدارى اكادەمياسىنىڭ مۇشەسى، قازاق ۇلتتىق كەڭەسى ءتوراعاسىنىڭ ءى-شى ورىنباسارى؛
سابدەن ورازالى – قازاقستان عالىمدار وداعىنىڭ ءتوراعاسى، ق ر مەملەكەتتىك
سىيلىعىنىڭ يەگەرى، ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ق ر ۇلتتىق ينجەنەرلىك اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى؛
اۋەزوۆ مۇرات – م.و.اۋەزوۆ اتىنداعى قوردىڭ ءتوراعاسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى، عالىم؛
ەلەۋسىزوۆ مەلس – قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق وداعى مەن كاسىپورىندارى
«تابيعات» قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى؛
تۇياقباي جارماحان – جسدپ ءتوراعاسى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى؛
توقاشبايەۆ مارات — «پرەزيدەنت جانە حالىق» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، ق ر پعا اكادەميگى، پروفەسسور؛
باتتالوۆا زاۋرەش – «قازاقستاندا پارلامەنتاريزمدى دامىتۋ» قوعامدىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى؛
قالىباي جارىلقاپ — «جۇلدىزدار وتباسى-اڭىز ادام» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى؛
جاكەيەۆ عابيدەن – ع.مۇسىرەپوۆ اتىنداعى قوردىڭ ءتوراعاسى؛
جۇمالى راسۋل – ساياساتتانۋشى، ديپلومات؛ قازاق ۇلتتىق كەڭەسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى؛
اباعان مۇقتارحان – كەنەسارى حان قوعامدىق قورىنىڭ ءتوراعاسى؛
ءرابىل ۇلى جيىنبەك – زاڭگەر، اقىن، قوعام قايراتكەرى.
«الاش جولى» قوزعالىسى اتىنان:
نۇرىپبايەۆ ماقسات، سۇلەيمەن جانىبەك، قايساروۆ ءۋاليحان، وماروۆ تالعات، داۋلەتبەك ۇلى اماندىق، مارات ۋاتقان، قىستاۋباي گەرويحان – بارلىعى ءۇش مىڭنان استام قول.
قازاقستان زيالىلارى مەن قوعامدىق ۇيىمدارى اتىنان:
اۋعان سوعىسى ارداگەرلەر قاۋىمداستىعى؛
قازاقستان سۋرەتشىلەر وداعى؛
قازاقستان كومپوزيتورلار وداعى ت.ب.، 12 رەسپۋبليكالىق قاۋىمداستىقتار مەن وداقتار قولدادى.
نۇرپەيسوۆ ءابدىجامىل – قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى، قسرو مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى؛
شاحانوۆ مۇحتار – اقىن، ق ر توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى، قازاق ۇلتتىق كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى؛
قيرابايەۆ سەرىك – فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، ق ر ۇعا اكادەميگى؛
قايداروۆ ءابۋعالي — فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، ق ر ۇعا اكادەميگى؛
ايتبايەۆ ءومىرزاق — فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، ق ر ۇعا
اكادەميگى، حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ ءتوراعاسى؛
مىرزاحمەتوۆ مەكەمتاس – ق ر ۇعا اكادەميگى، ق ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى؛
وتەلبايەۆ مۇحتارباي — فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور،
قۇا اكادەميگى، ق ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى؛
عابباسوۆ سوۆەت-حان — مەديسينا جانە پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى،
ق ر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، ماحامبەت سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى،
حالىقارالىق م.نوسترادامۋس اتىنداعى اكادەميانىڭ اكادەميگى؛
قابىش ۇلى عابباس — جازۋشى، حالىقارالىق «الاش» ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى،
قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى ءجۋرناليسى؛
راقىشيەۆ بايان – ق ر عالىمدار وداعىنىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى، ق ر ۇعااكادەميگى،
قازۇتۋ كافەدرا مەڭگەرۋشىسى؛
ءجۇمادىلوۆ قابدەش – قازاقستان حالىق جازۋشىسى، ق ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى؛
يسابەكوۆ دۋلات — «مادەنيەت» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى، جازۋشى-دراماتۋرگ،
ق ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى؛
سماتايەۆ سوفى — جازۋشى، حالىقارالىق «الاش» ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى؛
مەدەتبەك تەمىرحان – اقىن، ق ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى؛
ەسداۋلەت ۇلىقبەك – اقىن، ق ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى،
«جۇلدىز» جورنالىنىڭ باس رەداكتورى؛
ارالباي نۇعمان – بيول. عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، «جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى جانە ينوۆاسيالىق تەحنولوگيالار» عزي ديرەكتورى؛
كاپەكوۆا گۋلنار – قازاقستان عالىمدار وداعىنىڭ الماتى وبلىسى بويىنشا فيليالا ديرەكتورى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور؛
نەسيپبايەۆا كاليا – تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور؛
بۋربايەۆا گاليا – عالىم، قوعام قايراتكەرى؛
قۇلكەنوۆ مەرەكە – جازۋشى، قوعام قايراتكەرى؛
قويشىبايەۆ بەيبىت— تاريح عىلىمىنىڭ كانديداتى، «ادىلەت» تاريحي- اعارتۋ
قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى؛
قوجا احمەت حاسەن – كومپوزيتور، تاريحشى، قوعام قايراتكەرى؛
سارسەنباي رىسبەك — «جاس الاش» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، قوعام قايراتكەرى؛
باپي ەرمۇرات — «دات» جوباسىنىڭ جەتەكشىسى، قوعام قايراتكەرى؛
ايعالي ۇلى ە. — «قازاقستان-زامان» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى؛
يسا قازىبەك — «قازاق ءۇنى» گازەتى پرەزيدەنتى، اقىن، حالىقارالىق الاش سىيلىعى لاۋرەاتى،
حالىقارالىق سەرگەي ەسەنين اتىنداعى سىيلىق — «التىن كۇز» وردەنى يەگەرى.
سارىم ايدوس — التىنبەك سارسەنباي ۇلى اتىنداعى قوردىڭ جەتەكشىسى، قازاق
ۇلتتىق كەڭەسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى؛
شىمشىقوۆ جانكەلدى — استانا قالالىق «تاۋەلسىزدىكتى قورعاۋ» حدق
ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى؛
جانداربەك زىكىريا — تاريح عىلىمىنىڭ كانديداتى، احمەت ياسساۋي اتىنداعى
حالىقارالىق تۇركىستان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى؛
زەينۋللين امانجول — اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمدارىنىڭ كانديداتى،
«دالا» ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى؛
قادىربايەۆا ايسۇلۋ – اقىن، قوعام قايراتكەرى؛
قۋانىشالين جاسارال – قوعام قايراتكەرى؛
عابدوللا قاجىمۇقان – «قازاق ەلى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى؛
قاناتبايەۆ سەرىك — ۆەتەريناريا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى؛
ايىپ ۇلى راحىم – جسدپ پرەزيديۋم مۇشەسى، قوعام قايراتكەرى؛
قالىباي ماقسوت — قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا ەرەكشە ەڭبەگى سىڭىرگەن زەينەتكەر؛
ساگيدۋللايەۆا ايمان – ۇستاز، قوعام قايراتكەرى؛
بابامۇرات داۋرەن — «بولاشاق» جاستار قوزعالىسىنىڭ ليدەرى؛
ەرعالييەۆا بارەتتا — قازاقستاننىڭ «دەموكراتيا جانە قۇقىق» حالىقارالىق تاريحي-قۇقىق
ورتالىعىنىڭ ءتورايىمى؛
ەرعالييەۆا گۇلجان – جۋرناليس، قوعام قايراتكەرى؛
كەنەباي جۇماش — اقىن، قوعام قايراتكەرى، حالىقارالىق يۋنەسكو سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى؛
قوسانوۆ ءامىرجان – قوعام قايراتكەرى، تاۋەلسىز ساياساتكەر؛
اليبايەۆ اليك — ەكونوميست، جسدپ پرەزيديۋم مۇشەسى؛
كەنجەباي مىرزان – اقىن، ق ر مادەنيەت قايراتكەرى
تورەحانوۆ ەرنست — جازۋشى، قوعام قايراتكەرى؛
مۇقانعالييەۆ ەرمەك – عالىم، قوعام قايراتكەرى؛
ماماي جانبولات — جۋرناليست، قوعام قايراتكەرى؛
قاپتاعاي ق. — «حالىق دابىلى» قوزعالىسىنىڭ ءتوراعاسى؛
ءسادۋ ۇلى بيسەنعازى — «جەلتوقسان اقيقاتى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ءتوراعاسى؛
ءازىمباي عالي — ساياساتتانۋشى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى؛
بەيسەباي تەگى رۋزا – قوعام قايراتكەرى (پاۆلودار)؛
مۇقتاي قۋانىش – اقىن؛
زايتوۆ رينات – ايتىس اقىنى؛
مۇقانوۆ داۋرەن — اۋدارماشى، ادەبيەتتانۋشى؛
كوشىم دوس -«ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسىنىڭ ءتوراعاسى؛
نۇر-احمەت دوس -«ۇلت پاتريوتتارى»قوزعالىسىنىڭ ءتوراعاسى؛
تايجان مۇقتار — بولاتحان تايجان اتىنداعى قوردىڭ پرەزيدەنتى؛
بوتەيەۆ مارات — «اللاجار-قولداۋ» قوعامدىق قورىنىڭ ءتوراعاسى؛
ءتالىم ۇلى ك. — تالعار اۋداندىق مەملەكەتتىك ءتىلدى وقىتۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى؛
اشۋ ۇلى ج. — قازاقستان ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعاندار قاۋىمداستىعىنىڭ ءتوراعاسى؛
مۇحتاربەك س. — جۋرناليست، قوعام قايراتكەرى؛
قانافيا نازاربەك — فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى؛
اقجىگىت ءومىرزاق— تاۋەلسىز جۋرناليست؛
كارىپجان امانعازى — اقىن؛
پوشتا ادرەسى: 050052، الماتى، دو ۆوسترەبوۆانيا-52. كۋشايەۆ ا.، تەل.: +7757262054، ەلەكتروندىق ادرەس: congres16kz@gmail.com.
