سوڭعى جاڭالىقتارعا ۇڭىلەتىن بولساق، جۇكتىلىك كەزىندە پاراسەتامول قابىلداۋدىڭ قاۋىپتەرى جونىندەگى دونالد ترامپتىڭ مالىمدەمەسىنە بايلانىستى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى رەسمي مالىمدەمە جاسادى. ۇيىم وكىلدەرى قازىرگى تاڭدا مۇنداي بايلانىستى دالەلدەيتىن ناقتى عىلىمي دەرەكتەر جوق ەكەنىن اتاپ ءوتتى. وسىعان بايلانىستى ءبىز استانا قالاسىنىڭ №12 قالالىق ەمحانانىڭ پەدياتر دارىگەرى پيرمانوۆا گۇلميرا ماحمۋددينقىزىنان سۇحبات الۋدى ءجون كوردىك، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
اۋتيزم سپەكترىنىڭ بۇزىلىستارى الەم بويىنشا شامامەن 62 ميلليون ادامدا كەزدەسەدى. دەگەنمەن، ولاردىڭ ناقتى سەبەپتەرى ءالى انىقتالماعان جانە مامانداردىڭ پىكىرىنشە، بۇل بۇزىلىستاردىڭ پايدا بولۋى ءبىر ەمەس، بىرنەشە فاكتوردىڭ ىقپالىنا بايلانىستى بولۋى مۇمكىن.
سوڭعى جىلدارى جۇرگىزىلگەن، ونىڭ ىشىندە اۋقىمدى زەرتتەۋلەر، جۇكتىلىك كەزىندە اسەتامينوفەن (پاراسەتومول) قابىلداۋ مەن ءاۋتيزمنىڭ اراسىندا تىكەلەي بايلانىس بار ەكەنىن راستامادى. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى (ددسۇ) جۇكتى ايەلدەرگە دارىگەرلەردىڭ نۇسقاۋلارىن قاتاڭ ساقتاپ، كەز كەلگەن دارى-دارمەكتى تەك ماماننىڭ كەڭەسىنەن كەيىن عانا قابىلداۋعا كەڭەس بەرەدى.
«سونداي- اق، بالالاردى ۆاكسيناسيالاۋ مەن ءاۋتيزمنىڭ اراسىندا بايلانىس جوق ەكەنىن دالەلدەيتىن ناقتى جانە مول عىلىمي دەرەكتەر بار. بۇل جونىندە ءارتۇرلى ەلدەردە جۇرگىزىلگەن اۋقىمدى ءارى ساپالى زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەسىندە ءبىرجاقتى قورىتىندى جاسالعان. 1999 جىلدان بەرى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنا (ددسۇ) كەڭەس بەرەتىن تاۋەلسىز ساراپشىلار ۆاكسينالاردىڭ، سونىڭ ىشىندە تيومەرسال نەمەسە اليۋمينيي قۇرامىنداعى ەكپەلەردىڭ اۋتيزمگە نەمەسە دامۋداعى باسقا دا اۋىتقۋلارعا سەبەپ بولمايتىنىن بىرنەشە رەت راستاعان»،- دەلىنگەن حابارلامادا.
قازىرگى تاڭدا ءار ءۇيدىڭ وزدىك مەديسينالىق قوبديشاسىندا بار پاراسەتومول- ەڭ كەڭ تارالعان قىزۋ تۇسىرگىش جانە اۋىرسىنۋ باساتىن دارىلەردىڭ ءبىرى. سۋىق تيۋ، تۇماۋ، باس نەمەسە ءتىس اۋرۋى كەزىندە كوپشىلىك ءدال وسى پرەپاراتتى قولدانۋدى ءجون كورەدى. الايدا، ونىڭ قاۋىپسىزدىگىنە قاتىستى قوعامدا ءتۇرلى سۇراقتار تۋىنداپ ءجۇر. وسىعان بايلانىستى ءبىز استانا قالاسىنىڭ №12 قالالىق ەمحانانىڭ پەدياتر دارىگەرى پيرمانوۆا گۇلميرا ماحمۋددينقىزىنان پىكىر الدىق.
پاراسەتومول قانشالىقتى ءقاۋىپسىز؟
«پاراسەتامولدى ەرەسەكتەر مەن بالالارعا قولدانۋعا بولادى، ءبىراق ەڭ باستىسى- دوزاسىن ساقتاۋ. پاراسەتامولدىڭ تاۋلىكتىك دوزاسى- ءار كەلىگە 10-15 ميلليگرامم. تاۋلىگىنە ەڭ كوپ دەگەندە 4 رەت بەرۋگە رۇقسات ەتىلەدى. قابىلداۋ ۇزاقتىعى 3 كۇننەن اسپاۋى ءتيىس. ەگەر بۇل ۋاقىتتان سوزىلىپ كەتسە، باۋىردىڭ زامقىنداۋى اكەلۋى مۇمكىن. قىزۋ تۇسىرەتىن دارىلەردىڭ ىشىندە ەڭ ءقاۋىپسىزى- پاراسەتومول. ونى جۇكتى ايەلدەرگە دە قولدانۋعا بولادى. سوڭعى تەوريالارعا دا سۇيەنەتىن بولساق، پاراسەتومولدىڭ اۋتيزمگە ەشقانداي قاتىسى جوق دەپ ويلايمىن»،- دەيدى مامان.
جۇكتىلىك كەزىندەگى قولدانۋ تۋرالى نە دەيدى؟
كەيىنگى جىلدارى پاراسەتامولدىڭ جۇكتىلىك كەزىندەگى قولدانىلۋى جايىندا كوپتەگەن پىكىرلەر ايتىلىپ ءجۇر. الايدا پەدياتر دارىگەر گۇلميرا حانىم بۇل جونىندە بىلاي دەيدى:
«قازىرگى تاڭدا پاراسەتامول مەن اۋتيزم نەمەسە ۇرىق دامۋىنا كەرى اسەر تۋرالى ناقتى دالەلدەنگەن عىلىمي دەرەكتەر جوق. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، جۇكتى ايەلدەرگە پاراسەتامولدى تەك دارىگەردىڭ كەڭەسىمەن جانە قىسقا مەرزىمگە قولدانۋعا بولادى»،- دەپ تۇسىندىرەدى مامان.
كەرى اسەرلەرى بار ما؟
دارىگەردىڭ ايتۋى بويىنشا، پاراسەتامولدىڭ كەرى اسەرلەرى سيرەك كەزدەسەدى، الايدا تولىعىمەن جوق دەۋگە بولمايدى.
«كەيبىر ادامداردا اللەرگيالىق رەاكسيالار، تەرى بورتپەلەرى، ءىشتىڭ ديسكومفورت سەزىمى بايقالۋى مۇمكىن. ال ەڭ ءقاۋىپتى جاعداي- بۇل ءدارىنىڭ باۋىر جاسۋشالارىن زاقىمداۋى. اسىرەسە ۇسىنىلعان دوزادان اسىرىپ قابىلداعان جاعدايدا ادام ومىرىنە ءقاۋىپ ءتونۋى ىقتيمال. سيرەك، ءبىراق وتە اۋىر اسقىنۋلار: ستيۆەن-دجونسون سيندرومى، توكسيكالىق ەپيدەرمالدى نەكروليز. بۇل جاعدايلار تەرىنىڭ ىرىڭدەپ، تۇسۋىنە، دەنە قىزۋى مەن جالپى السىزدىككە الىپ كەلۋى مۇمكىن.
رەي سيندرومى- سيرەك كەزدەسەتىن، ءبىراق ومىرگە ءقاۋىپتى جاعداي. اسىرەسە ۆيرۋستىق ينفەكسيامەن اۋىرعان بالالارعا پاراسەتامولدى نەمەسە باسقا دارىلەردى شامادان تىس بەرۋ كەزىندە دامۋى مۇمكىن. بۇل كەزدە ىشەك پەن باۋىردىڭ زاقىمدانۋى بايقالادى.
ءقاۋىپتى جاعدايلار:
دوزادان ارتىق قابىلداۋ
الكوگولمەن قاتار قولدانۋ
بىرنەشە پاراسەتامول قۇرامدى ءدارىنى قاتار ءىشۋ
دارىگەر كەڭەسىنسىز ۇزاق ۋاقىت پايدالانۋ»،- دەيدى مامان.
پاراسەتامول- قولجەتىمدى ءارى ءتيىمدى ءدارى، اۋىرسىنۋدى جەڭىلدەتىپ، قىزۋدى تۇسىرۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارادى.دەگەنمەن ونى قولدانۋدا ساق بولۋ قاجەت. دوزانى اسىرىپالۋ، الكوگولمەن بىرگە قابىلداۋ، ۇزاق ۋاقىت پايدالانۋ باۋىرعا زيان كەلتىرۋى مۇمكىن. سوندىقتان پاراسەتامولدى تەك نۇسقاۋلىققا ساي جانە دارىگەردىڭ كەڭەسى بويىنشا پايدالانۋ – دەنساۋلىقتىڭ كەپىلى.
