قازاقستانداعى ءپاتريوتيزمنىڭ ءوسۋىنىڭ وڭ ديناميكاسىن قالىپتاستىرۋ، جاستاردىڭ قوعامدىق-ەڭبەك بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ، ولاردىڭ قوعام، مەملەكەت ءومىرى مەن قىزمەتىنىڭ نەگىزگى سالالارىن دامىتۋعا قوساتىن ۇلەسىن جەتىلدىرۋ – قازىرگى كۇننىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىنىڭ قاتارىنان تۇسپەك ەمەس. سونىمەن بىرگە، رۋحانياتتى جاڭعىرتۋ، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جانە ساياسي تۇراقتىلىقتى نىعايتۋ، ەلدىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگى قامتاماسىز ەتۋ سىندى شارۋالار ۇزدىكسىز جۇمىستى قاجەت ەتەدى. بۇگىنگى جاعدايدا ورتالىق مەملەكەتتىك جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار، قوعامدىق بىرلەستىكتەر جاستارعا اسكەري-پاتريوتتىق تاربيە بەرۋ ارقىلى ولاردىڭ بويىندا جوعارى پاتريوتتىق سانانى، وتانعا دەگەن ادالدىق سەزىمىن، ازاماتتىق بورىشىن ورىنداۋعا ازىرلىكتەرىن دامىتۋعا كۇش سالۋدا. وسى باعىتتاعى جان-جاقتى، جۇيەلى، ماقساتتى جانە ۇيلەستىرىلگەن قىزمەتتەر ەل مۇددەسىن قورعاۋداعى اسا ماڭىزدى كونستيتۋسيالىق مىندەتتەردىڭ ورىندالۋىن، ونى قارۋلى تۇردە قورعاي ءبىلۋدى، اسكەري تاريحتان حاباردار ەتۋدى، اسكەري قىزمەتتى وتكەرۋدى، اسكەري داستۇرلەردى ساقتاۋدى جانە جەتىلدىرۋدى قامتاماسىز ەتەدى.
سوندىقتان، ەڭ الدىمەن، بارلىق دەڭگەيدەگى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، عىلىمي جانە ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ، ارداگەرلەردىڭ، جاستاردىڭ جانە باسقا دا قوعامدىق ۇيىمداردىڭ قىزمەتىن بىرىكتىرە ءتۇسۋ قاجەت. باستالىپ ۇلگەرگەن بۇل ۇدەرىسكە ودان ءارى سەرپىن بەرۋ ءۇشىن وسى سالاداعى ماسەلەلەردىڭ كەڭ اۋقىمىن شەشۋگە قوعامنىڭ ءبىر كىسىدەي اتسالىسقانى ماڭىزدى. بۇل ورايدا، بىرىنشىدەن، جاستاردى اسكەري-پاتريوتتىق تاربيەلەۋ جۇيەسىن عىلىمي-ادىستەمەلىك قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋ كەرەك.
اتاپ ايتقاندا، وسى سالاداعى ادىستەمەلىك ازىرلەمەلەردىڭ سانىن كوبەيتۋ، ونى ءىس جۇزىندە پايدالانۋ ماقساتىندا بار تاجىريبەنى ازىرلەۋ جانە جالپىلاۋ جوسپارلانعانى ءجون. سونىمەن قاتار، ماماندار مەن تالىمگەرلەر قاۋىمىن، سونداي-اق وسى سالانىڭ جاعدايىنا جانە اسكەري-پاتريوتتىق جوبالارعا كاسىبي باعالاۋ جۇرگىزەتىن ساراپشىلار قاۋىمداستىعىن قالىپتاستىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋى ءتيىس.
ەكىنشىدەن، ۆەدومستۆوارالىق ءوزارا ءىس-قيمىل جانە مەملەكەتتىك-مەملەكەتتىك ارىپتەستىك جۇيەسىن نىعايتۋ بويىنشا ءىس-شارالار جۇيەلى جۇرگىزىلۋى قاجەت. مۇنداي ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ ماقساتى – جاستاردىڭ قازاقستان تاريحىن، ونىڭ ىشىندە اسكەري تاريحتى وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن بەلسەندىرۋ جانە ارتتىرۋ.
سونىمەن قاتار، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك مەرەكەلەرىنىڭ نەگىزىنە اينالعان وقيعالار تۋرالى تەرەڭ ءبىلىمى بار ازاماتتاردىڭ سانىن كوبەيتۋ، سونداي-اق اسكەري-پاتريوتتىق تاربيە بويىنشا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى جۇمىسىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ مىندەتى تۇر. مۇنىڭ اياسىندا ستۋدەنتتەرگە كاسىبي باعدار بەرۋ جانە ولاردى اسكەري قىزمەتكە، ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى جۇمىسقا، عىلىمعا، مادەنيەتكە جانە سپورتقا تارتۋ جۇمىستارى كىرەدى. وسىنىڭ بارلىعى وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ بويىندا مەملەكەت رامىزدەرى مەن ونىڭ تاريحي ەسكەرتكىشتەرىنە دەگەن ماقتانىش، قۇرمەت پەن قاستەرلەۋ سەزىمىن قالىپتاستىرادى.
«بۇگىندە بارلىق مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگانداردى تارتا وتىرىپ، وقۋ ورىندارىندا اسكەري-پاتريوتتىق تاربيە بەرۋدىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ قاجەت. وكىنىشكە قاراي، بۇل مەكەمەلەر مادەنيەت مەكەمەلەرى سياقتى ادىستەمەلىك قامتاماسىز ەتۋدە، اسىرەسە وسى سالاداعى مامانداردى دايارلاۋ جانە قايتا دايارلاۋدا قيىندىقتاردى باستان كەشىرۋدە. وسىعان بايلانىستى اسكەري-پاتريوتتىق تاربيەنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن جاڭعىرتۋ، ۇيىمداستىرۋشىلىق-ادىستەمەلىك قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيىن، ۇيىمداستىرۋشىلار مەن مامانداردىڭ كاسىبي دايارلىعىن ارتتىرۋ قاجەت دەپ سانايمىز. سونداي-اق وسى باعىتتا كەشەندى جانە جۇيەلى كوزقاراستى تالاپ ەتەتىن وسى سالاداعى ماسەلەلەردى شەشۋگە باق-تى كەڭىنەن جانە بەلسەندى تارتۋ ماڭىزدى»، دەيدى سالا ماماندارى.
سوڭعى جىلدارى بايقاپ جۇرگەنىمىزدەي، «جاس سارباز» بالالار-جاسوسپىرىمدەر اسكەري-پاتريوتتىق قوزعالىسى» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگى تەرەڭدەتىپ، بەلسەندى تۇردە ناسيحاتتالۋدا. ونىڭ فيليالدارى ءقازىردىڭ وزىندە ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماقتارىندا، سونداي-اق استانا، الماتى جانە شىمكەنت قالالارىندا قۇرىلعان. جاستاردى اسكەري-پاتريوتتىق تاربيەلەۋ جۇمىسىن ودان ءارى دامىتۋ ماقساتىندا قوزعالىس رەسپۋبليكالىق جانە حالىقارالىق دەڭگەيدە ءوزارا ءىس-قيمىل جانە ىنتىماقتاستىق تۋرالى ءبىرقاتار مەموراندۋمدارعا قول قويدى، ونىڭ ىشىندە قورعانىس مينيسترلىگى مەن بارلىق وبلىستاردىڭ، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ اكىمدىكتەرى، سونداي-اق رەسەي فەدەراسياسىنىڭ «يۋنارميا» اسكەري-پاتريوتتىق قوزعالىسى بار.
جالپى، قورعانىس مينيسترلىگى اتاپ وتكەندەي، جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان جوبالار مەن جەرگىلىكتى شارالاردى ارالىق تالداۋ اسكەري-پاتريوتتىق تاربيەنىڭ مازمۇندىق بايلىعى مەن ماڭىزدىلىعىن كورسەتەدى. جاستار اراسىندا ءپاتريوتيزمدى الەۋمەتتىك قانا ەمەس، سونىمەن بىرگە رۋحاني-ادامگەرشىلىك، مادەني، تاريحي جانە باسقا دا قۇرامداستاردى بىرىكتىرەتىن ەڭ ماڭىزدى قۇندىلىق رەتىندە قاراستىرۋ بارعان سايىن كەڭ تارالۋدا.
«سەرپىندى دامىپ كەلە جاتقان قازاق قوعامىنا ۇتقىرلىعىمەن، سىندارلىعىمەن جانە ەل تاعدىرى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك سەزىمى دامىعان جوعارى ءبىلىمدى ادامدار قاجەت، - دەيدى ساراپشىلار. – سوندىقتان ازاماتتىق پەن وتانسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ – ورتالىق مەملەكەتتىك جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار قىزمەتىنىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ قاتارىندا.
ويتكەنى، رۋحاني-ادامگەرشىلىك جانە الەۋمەتتىك قۇندىلىقتار رەتىندە جاستاردىڭ بويىندا ازاماتتىق پەن ءپاتريوتيزمدى دامىتۋ، وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ كاسىبي ماڭىزدى قاسيەتتەرىن جەتىلدىرۋ، داعدىلاردى جانە ولاردىڭ ءارتۇرلى سالالاردا بەلسەندى كورىنىس تابۋىنا دايىندىقتى قالىپتاستىرۋ ۋاقىت تالابىنان تۇسپەك ەمەس. اسىرەسە، اسكەري قىزمەت كەزىندە، كونستيتۋسيالىق جانە اسكەري بورىشقا ادالدىق، جوعارى جاۋاپكەرشىلىك پەن ءتارتىپتى قاجەت ەتەدى».
وسىنداي ىزگى شارالاردى بىرىكتىرەتىن جانە جۇزەگە اسىرىلا باستاعان «ءبىرتۇتاس ۇلت – ءبىرتۇتاس اسكەر» باعدارلاما اياسىندا اسكەري-پاتريوتتىق جۇمىستاردى جۇزەگە اسىرۋعا جاستاردىڭ 70 پايىزعا دەيىنگى بولىگى قاتىسادى دەپ كۇتىلۋدە. ەلىمىزدەگى وقۋ ورىندارىندا، تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ، ورتا بىلىمنەن كەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا 100 پايىز اسكەري-پاتريوتتىق كلۋبتار، سىنىپتار مەن ۇيىرمەلەر جۇمىس ىستەيتىن بولادى. جالپى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنداعى اسكەري-پاتريوتتىق كلۋبتار مەن «جاس سارباز» سىنىپتارىنىڭ وقۋشىلارى 20 پايىزعا دەيىن جەتەدى. جالپى، ازاماتتاردىڭ 70 پايىزى باعدارلاما تۋرالى حاباردار بولادى. ونى قارجىلاندىرۋ جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەردەن، سونداي-اق بيۋدجەتتەن تىس قورلاردان جۇزەگە اسىرىلادى.
وندا كوزدەلگەن شارالار مىنالارعا باعىتتالعان:
- جاستاردى مەملەكەتىمىزدىڭ قاھارماندىققا تولى تاريحى تۋرالى، قازاق حالقىنىڭ ءتۇرلى كەزەڭدەگى اۋىر اسكەري سىناقتارداعى ەرلىكتەرى جانە قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ قالىپتاسۋى، اسكەري جانە جاۋىنگەرلىك داستۇرلەرى، قارۋلى كۇشتەردىڭ، باسقا دا اسكەرلەردىڭ رامىزدەرى تۋرالى جان-جاقتى اسكەري-پاتريوتتىق تاربيەلەۋ.
- قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ، باسقا دا اسكەرلەرى مەن اسكەري قۇرالىمدارىنىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارمەن، ۇيىمدارمەن جانە بارلىق ۇلگىدەگى وقۋ ورىندارىمەن جاستاردى اسكەري-پاتريوتتىق تاربيەلەۋ ماسەلەلەرى بويىنشا تىعىز بايلانىس ورناتۋ؛
- جاستاردى اسكەري-پاتريوتتىق تاربيەلەۋ بويىنشا پاتروناجدىق جۇمىسقا بارلىق ساناتتاعى اسكەري قىزمەتشىلەردى، ىزدەستىرۋ جاساقتارى قۇرامىندا جۇمىسقا تارتا وتىرىپ، وزەكتى ماسەلەلەر بويىنشا ءارتۇرلى ءىس-شارالاردى (دوڭگەلەك ۇستەلدەر، سەمينارلار، كونفەرەنسيالار جانە باسقا دا عىلىمي فورۋمدار) وتكىزۋ؛
- جاستاردى اسكەري شەرۋلەرگە، اسكەري ءبولىمنىڭ جىل سايىنعى مەرەكەلەرىنە قاتىسۋعا تارتۋ، ەسكەرتكىشتەرگە، وبەليسكتەرگە، ەسكەرتكىشتەرگە گۇل شوقتارىن قويۋ، ۇلى وتان سوعىسى ارداگەرلەرى مەن ينتەرناسيوناليست-جاۋىنگەرلەرگە قۇرمەت كورسەتۋ، اسكەري انت قابىلداۋ، اسكەري قىزمەتكەرلەرگە اسكەري ناگرادالار تاپسىرۋ، ارنايى ءىس-شارالاردى وتكىزۋ كەزىندە اسكەري ءبولىمنىڭ جاۋىنگەرلىك تۋىن الىپ شىعۋ؛
- جاستار اراسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ، باسقا دا اسكەرلەرى مەن اسكەري قۇرالىمدارىنىڭ تاريحي ماقساتىن، ولاردىڭ دامۋ، قىزمەت ەتۋ ەرەكشەلىكتەرىن جانە جۇكتەلگەن مىندەتتەردى ورىنداۋداعى ورنىن تەرەڭ ءتۇسىنۋدىڭ بارلىق نىساندارى مەن ادىستەرىمەن تاربيەلەۋ؛
- رەسپۋبليكاداعى ءاربىر مەكتەپ پەن كوللەدجدە اسكەري-پاتريوتتىق كلۋبتاردى، «جاس سارباز» سىنىپتارىن، ۇيىرمە جۇمىستارىن قۇرۋ تاجىريبەسىن جالعاستىرۋ جانە ولارعا اسكەري بولىمدەر تاراپىنان باسشىلىق ەتۋ؛
- تاريحي ورىندارعا ەكسكۋرسيالار ۇيىمداستىرۋ، ءتۇرلى كورمەلەردى ارالاۋ، جاستاردى وتان قورعاۋشىلاردىڭ ەرلىكتەرى تۋرالى باياندايتىن كوركەم ادەبيەت، تاريحي جانە اسكەري ەستەلىكتەردى وقۋعا باۋلۋ.
ءوز كەزەگىندە، جاستارعا اسكەري-پاتريوتتىق تاربيە بەرۋدى ۇيىمداستىرۋ مەن جۇرگىزۋدىڭ ءبىرىڭعاي تاسىلدەرىن ازىرلەۋ مىنالاردى قامتيدى: تۇجىرىمدامالىق جانە باعدارلامالىق قۇجاتتار اياسىندا جاستارعا اسكەري-پاتريوتتىق تاربيە بەرۋدى ۇيىمداستىرۋ جانە وتكىزۋ؛ رەسپۋبليكالىق جانە وبلىستىق دەڭگەيدە تىكەلەي ءوزارا ءىس-قيمىلدى قامتاماسىز ەتۋ جانە اسكەري-پاتريوتتىق تاربيە ماسەلەلەرىمەن اينالىساتىن بارلىق وبلىستىق جانە اۋداندىق قۇرىلىمداردىڭ ىس-ارەكەتتەرىن ۇيلەستىرۋ؛ اۋداندىق، قالالىق جانە وبلىستىق اسكەري-پاتريوتتىق جيىنداردى وتكىزۋ؛ رەسپۋبليكالىق اسكەري-پاتريوتتىق جيىندارعا قاتىسۋ ءۇشىن ۇزدىك اسكەري-پاتريوتتىق كلۋبتاردى ىرىكتەۋ؛ ورتالىق مەملەكەتتىك ورگاندارمەن، قوعامدىق ۇيىمدارمەن، سونداي-اق شەت مەملەكەتتەردىڭ جاستار ۇيىمدارىمەن ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمدار جاساسۋ؛ «جاس سارباز» رەسپۋبليكالىق شتابىنىڭ ورتالىق مەملەكەتتىك جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارمەن جانە قوعامدىق ۇيىمدارمەن تىعىز بايلانىسىن دامىتۋ؛ ءارتۇرلى فورمالار مەن ادىستەردى پايدالانا وتىرىپ، مەملەكەتتىك جانە قوعامدىق مەكەمەلەردى، اۋداندىق جانە وبلىستىق قۇرىلىمداردى تەڭ دارەجەدە تارتۋ قاجەتتىگىنەن تۋىندايتىن قىزمەت تەپە-تەڭدىگى؛ جالپى حالىقتىڭ مۇددەلەرىن ەسكەرە وتىرىپ جانە بارلىق الەۋمەتتىك جانە كاسىبي توپتاردى، ەڭ الدىمەن جاستاردى تارتۋ ارقىلى وقيعالاردىڭ اسەرىن ماقساتتى ەتۋ.
باعدارلامانىڭ ماتەريالدىق بازاسىن دامىتۋعا كەلەتىن بولساق، اسكەري-پاتريوتتىق قوزعالىسقا الەۋمەتتىك گرانتتار، ادىستەمەلىك جانە ماتەريالدىق-تەحنيكالىق قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قاجەتتى رەسۋرستار قۇرىلۋدا. ەلىمىزدىڭ ايماقتارىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ ۇلتتىق اسكەري-پاتريوتتىق ورتالىعىنىڭ فيليالدارى اشىلۋدا. مەكتەپتەر، كوللەدجدەر، جوعارى وقۋ ورىندارى كىتاپحانالارىنىڭ كىتاپ قورى تاريحي-پاتريوتتىق باعىتتاعى شىعارمالارمەن تولىعۋدا. اسكەري-پاتريوتتىق تاربيە بەرۋ بويىنشا ادىستەمەلىك ۇسىنىستار ازىرلەنىپ، جۇزەگە اسىرىلۋدا. اسكەري بولىمدەردە، وقۋ ورىندارىندا، كىتاپحانالاردا مەملەكەتتىك جانە وبلىستىق دەڭگەيدە پاتريوتتىق سيپاتتاعى اۋديو جانە بەينە كىتاپحانالار قۇرىلۋدا.
جاستارعا اسكەري-پاتريوتتىق تاربيە بەرۋ ۇدەرىسىنە باسشىلىق جاساۋ ءۇشىن رەسپۋبليكالىق جانە وڭىرلىك دەڭگەيدە اسكەري-پاتريوتتىق تاربيە جونىندەگى ۇيلەستىرۋ كەڭەسى قۇرىلدى، ونىڭ قۇرامىنا مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندار مەن قوعامدىق ۇيىمداردىڭ باسشىلارى كىردى. بۇل جۇمىسقا جاستارعا تالىمگەرلىك جانە قاداعالاۋ فۋنكسيالارىن جۇزەگە اسىراتىن مەملەكەتتىك جانە قوعامدىق ينستيتۋتتار قاتىسادى. اسكەري-پاتريوتتىق تاربيە سۋبەكتىلەرىنىڭ ءارتۇرلى ساناتتارى قىزمەتىنىڭ ناتيجەلەرى زەردەلەنىپ، انىقتالعان كەمشىلىكتەردى جويۋ جانە وڭ تاجىريبەنى بەكىتۋ ماقساتىندا وقۋ-تاربيە پروسەسىنە دەر كەزىندە قاجەتتى تۇزەتۋلەر ەنگىزىلىپ، باقىلاۋ جۇرگىزىلۋدە.
وسىنداي ىلكىمدى ىستەردىڭ تۇپكىلىكتى ناتيجەسى قازىرگى زامانعى مىندەتتەر مەن ەلىمىزدىڭ دامۋ ماقساتىنا جاۋاپ بەرەتىن جاستاردى اسكەري-پاتريوتتىق تاربيەلەۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرۋدى كوزدەيدى. اتاپ ايتقاندا، جاستاردىڭ قازاقستان تاريحى مەن مادەنيەتىنە قاتىستىلىق سەزىمىن نىعايتۋ، ۇرپاقتار ساباقتاستىعىن قامتاماسىز ەتۋ، بەلسەندى ومىرلىك ۇستانىمى بار ازاماتتى تاربيەلەۋ، قارۋلى كۇشتەردىڭ ءيميدجىن ارتتىرۋ جانە اسكەري قىزمەتتىڭ بەدەلىن نىعايتۋ سىندى شارالاردى ىلگەرىلەتەدى.
