بۇل نە ءۇشىن قاجەت؟
پورتال فەرمەرلەردىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارمەن، مەكەمە-ۇيىمدارمەن، قارجىلىق ينستيتۋتتارمەن، عىلىمي ورتامەن، نارىقپەن (بيزنەس سەكتور، تۇتىنۋشىلار) بايلانىسىن جەڭىلدەتەتىن جاڭا قۇرال. ەندى قوجالىقتاردى قىستىڭ سۋىعى مەن جازدىڭ ىستىعىندا تاۋلى-تاستى، جولدى-جولسىز، الىس-جاقىننان ىزدەمەي، كەڭسەدە وتىرىپ-اق وڭاي تاباتىن بولاcىز.
پورتال قالاي جۇمىس ىستەيدى؟
انىقتامالىقتا بارلىق فەرمەرلىك شارۋاشىلىقتىڭ اتاۋى، قوجالىق يەسىنىڭ ءاتى-جونى، شارۋاشىلىقتىڭ باعىتى، ءونىمى، جەر ۋچاسكەسىنىڭ كولەمى، مەكەن-جايى مەن ورنالاسقان جەرى، فاكس/تەلەفون، ە-mail جانە ەڭ باستىسى موبيلدىك تەلەفون ءنومىرى جازىلادى.
موبيلدىك ءنومىرى نە ءۇشىن قاجەت؟
شارۋا قوجالىقتارىنىڭ دەنى ينتەرنەت بايلانىسى جوق، ەلدىمەكەننەن الىس جەرلەردە ورنالاسقان. الايدا ولاردىڭ بارىندە ۇيالى بايلانىس بار. ەندى فەرمەر دە اقپارات ىزدەمەيدى، اقپارات فەرمەردى ءوزى ىزدەپ تابادى. سەبەبى پورتالدا SMS-حابارلاما تاراتاتىن سەرۆيستىك قىزمەت بار. ول كولىك شىعىنىن جويادى، ۋاقىت پەن ەڭبەك شىعىنىن قىسقارتادى، تەلەكوممۋنيكاسيالىق شىعىندى 90%-عا ۇنەمدەيدى. مىسالى:
اكىمشىلىكتەر جينالىس تۋرالى، سۋبسيدياعا، گەربيسيدكە ءوتىنىش قابىلداۋ مەرزىمى ت.ب. كەز كەلگەن شۇعىل شارالار جايلى ءوز قاراماعىنداعى بارلىق فەرمەرلەرگە ساناۋلى مينۋتتا، جاپپاي SMS-حابارلاما تاراتا الادى.
باسقا دا ءتيىستى ورگاندار توسىن سۋ تاسقىنى، ءورت، زيانكەستەر شابۋىلى مەن قاتەرلى كارانتيندىك اۋرۋلاردىڭ تارالۋ ءقاۋپى، سالىق تولەۋ مەرزىمدەرى سياقتى ءتۇرلى حابارلاردى تاراتۋىنا بولادى. بۇل قىزمەتتى سايتتان «ۆەب-كابينەت» اشقان كەز كەلگەن تۇلعا پايدالانادى. وسى سەرۆيس ارقىلى فەرمەرلەردىڭ ءوز ونىمدەرىن نارىققا جارنامالاۋعا مۇمكىندىگى بولادى. موبيلدىك تەلەفون نومىرلەرى جىلىنا 1-2 رەت تەكسەرىلىپ، جاڭارتىلىپ وتىرادى. سايتقا ەنگىزىلەتىن ءار قوجالىق تۋرالى اقپاراتتى فەرمەرلەرگە الدىن الا حابارلاپ، رۇقساتىن الامىز. جانە اركىم تىكەلەي ءوزى تۋرالى تەلەفون ءنومىرى جانە باسقا دا اقپاراتتى تولىعىمەن سايتتان وزگەرە نەمەسە وشىرە الادى.
پورتالدا «ىزدەۋ» فۋنكسياسى فەرمەرلەردى اتاۋى بويىنشا، گەورگرافيالىق ورنالاسقان جەرى نەمەسە جەرىنىڭ كولەمى (ماسشتاب) بويىنشا، شارۋاشىلىق باعىتى بويىنشا سۇرىپتايدى:
«شارۋاشىلىق باعىتى» – مىسالى، سىزگە تەك قانا «قوي شارۋاشىلىعى» نەمەسە «جەمىس وسىرۋشىلەر» نەمەسە «مال ازىعىن دايىنداۋشىلار» كەرەك بولسا، سول باعىتپەن اينالىساتىن فەرمەرلەردىڭ ءتىزىمىن تاباسىز.
«جەر كولەمى» – مىسالى، ءبىر كومپانيالار ۇلكەن تەحنيكالار ساتادى، ءبىر فيرمالار شاعىن عانا تامشىلاتىپ سۋارۋ تەحنولوگياسىن ورناتادى، باسقا ءبىر فيرمالار وسىمدىك، جەمىس، داقىل تۇقىمدارىن نە اگروحيميكاتتار ساتادى. الدەبىر ينۆەستورعا مىڭداعان باس مال جاياتىن كەڭ القاپ كەرەك. سول كەزدە فەرمەرلەردى «جەر كولەمىنە قاراي» ىزدەيسىز.
«ورنالاسقان جەرىن كارتادا كورسەتۋ» – بىرىنشىدەن، وزىڭىزگە قاجەت، ايماقتىڭ عانا (اۋدان، اۋىلدىق وكرۋگ) فەرمەرلەرىمەن جۇمىس جۇرگىزۋگە قاجەت. ەكىنشىدەن، پورتالدا «قاشىقتىقتى ەسەپتەۋ» دەگەن فۋنكسيا بار. ەگەر ءسىز فەرمەرلىك تازا ءونىم (ءسۇت، جۇمىرتقا، قوي، سيىر ت.ب) ساتىپ العىڭىز كەلسە، پورتالدى اشىپ وزىڭىزگە ەڭ جاقىن جەردە ورنالاسقان فەرمەرلەردى كورە الاسىز. جانە ول فۋنكسيا ءسىز تۇرعان جەر مەن قوجالىقتىڭ اراسىنداعى جول شاقىرىمىن، كولىكپەن قانشا ۋاقىتتا جەتۋگە بولاتىنىن، قانشا جانارماي كەتەتىنىن الدىن الا جوبامەن ەسەپتەپ بەرەدى.
كاسىپورىندار كاتالوگى – كاتالوگتا وتاندىق جانە شەتەلدىك كوممەرسيالىق كاسىپورىندار، مەملەكەتتىك مەكەمە-ۇيىمدار، كومپانيالار مەن جەكە كاسىپكەرلەر تۋرالى تولىق اقپارات بار. فەرمەرلەر وزىنە قاجەتتى كاسىپورىندى وسى پورتالدان تابادى. تاسىمالداۋشى («پوستاۆششيك» فيرمالار، كومپانيالار) فەرمەرلەرگە قاجەتتى تاۋار تۇرلەرى مەن كورسەتەتىن قىزمەتتەرى تۋرالى تىكەلەي مالىمەت بەرىپ، ىسكەرلىك بايلانىس ورناتا الادى. ساتىپ الۋشى («زاكۋپششيك» مەكەمەلەر، ساۋدا ورتالىقتارى، مەيرامحانالار ت.ب.) فەرمەرلەرگە تاپسىرىس بەرىپ، ونىمدەرىن تىكەلەي ساتىپ الادى. ناتيجەسىندە فەرمەر ءوز ءونىمىن قىمباتقا ساتادى، ال تۇتىنۋشى ارزانعا الادى. ويتكەنى الىپساتار، دەلدالداردىڭ جولى كەسىلەدى.
«اگرارلىق عالىمدار انىقتامالىعى» – اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنا تىكەلەي نەمەسە جاناما قاتىسى بار 600-دەن اسا وتاندىق عالىمدار، عىلىمي قىزمەتكەرلەر تۋرالى ەڭ تولىق بازا. مۇندا ولاردىڭ ءاتى-جونى، بايلانىس كوورديناتتارى، عىلىمي جۇمىسىنىڭ تاقىرىبى مەن باعىتى، جۇمىس ورىنى، كورسەتەتىن قىزمەتتەرى بار. بۇل – ءبىلىم مەن عىلىم جانە ءوندىرىستىڭ ينتەگراسياسى ءۇشىن قاجەت. فەرمەرلەر ءوزىنىڭ شارۋاشىلىق باعىتىنا قاجەتتى عالىمدار مەن عىلىمي كەڭەستەردى وسى جەردەن تابادى
«اۋىلدىق وكرۋگتەر انىقتامالىعى» – ەلىمىزدەگى اۋىلدىق وكرۋگتەر تۋرالى ناقتى مالىمەتتەر انىقتامالىعى. پورتالدا ءار اۋىلدىڭ «ۆەب-كابينەتى» بولادى. مۇندا وبلىس/اۋدان/اۋىلدىق وكرۋگ، ونىڭ تەرريتورياسى، اكىمشىلىك كوورديناتتارى، اكىمنىڭ ءاتى-جونى بەرىلەدى. سونىمەن قاتار تۇرعىلىقتى حالىق سانى مەن اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىنىڭ (مال، قۇس) سانى كورسەتىلەدى. بۇل مالىمەتتەر كوپتەگەن ينۆەستورلاردى قىزىقتىرادى. مىسالى، كەيبىر اۋىلداردا مال كوپ بولسا سول جەردەن مال ونىمدەرىن وڭدەيتىن، مال ازىعىن دايىندايتىن زاۋىت اشۋعا الدە وسىمدىك ونىمدەرىن وڭدەيتىن كاسىپورىن اشۋعا، ينۆەستيسيا سالۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.
«تەگىن جارناما حابارلامالار» - سايتتا كەز كەلگەن ادام ءوز تاۋارلارى مەن قىزمەتتەرىن تەگىن جارنامالاۋعا بولادى. سونىمەن قاتار كەز كەلگەن فەرمەر پورتالدىڭ بەتىنەن جەكە سايت-پاراقشالارىن اشۋعا مۇمكىندىك بار (تەكست، فوتو، ۆيدەو، اۋديو، رەكۆيزيتتەر ەنگىزۋ). سونىمەن قاتار، سايتتا جۇزدەگەن دايىن اگرارلىق دايىن بيزنەس جوسپارلار، بيزنەس يدەيالار، اگرارلىق رەزيۋمەلەر مەن ۆاكانسيالار، كۇندەلىكتى اۋىل شارۋاشىلىعى جاڭالىقتارى، وتەتىن شارالار، پايدالى كەڭەستەر، ەلەكتروندىق كىتاپتار جاريالانىپ تۇرادى. ودان بولەك اۋىل شارۋاشىلىعىنا قاتىستى زاڭنامالار، باعدارلامالار، سالىق رەجيمدەرى، مەملەكەتتىك قارجىلىق قولداۋدىڭ (سۋبسيديا، دوتاسيا، گرانت، نەسيە) ەرەجە-تالاپتارى بەرىلەدى.
سەمينارلار مەن كەڭەستەر - قازىرگى كەزدە فەرمەرلەردىڭ ينتەرنەتپەن جۇمىس ىستەۋ ساۋاتتىلىعى ويداعىداي ەمەس، دەسەك تە ماسەلەگە بۇگىنگى كوزقاراسپەن قاراۋعا بولمايدى. بولاشاقتا ينتەرنەت تە، ۇيالى بايلانىس قىزمەتى دە دامي بەرەدى. پورتال جاساۋشىلار كەيبىر اۋىل-اۋدانداردا ارنايى سەمينار ساباقتار وتكىزۋدى جوسپارلاۋدا. وعان قوسىمشا پورتالدا «سايتپەن قالاي جۇمىس ىستەۋ كەرەك؟» دەگەن روليكتەر، ينسترۋكسيالار، بارلىق سۇراقتاردىڭ جاۋاپتارى بار.
بۇل پورتال يۋسايد قورى جانە مەملەكەتتىڭ قولداۋىمەن جۇزەگە اسىپ وتىر.
ايدوس امانباي، جوبا جەتەكشىسى
