اقش-تىڭ قازاقستانداعى ەلشىلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، ارنايى وكىل قازاقستاننىڭ جوعارى لاۋازىمدى تۇلعالارىمەن «اۋعانستانداعى جاعدايدى بەيبىت رەتتەۋ، اقش اسكەرىن اۋعانستاننان اكەتۋ جانە ايماقتاعى قارىم-قاتىناس، ساۋدا جانە ىنتىماقتاستىقتىڭ بولاشاعى ماسەلەلەرىن» تالقىلايدى.
– قازاقستانمەن قارىم-قاتىناستى باعالايمىز. قاۋىپسىزدىك سالاسىندا تىعىز قارىم-قاتىناس جاساپ كەلەمىز. ەكى ەل دە وسى ماسەلەگە الاڭدايدى. ءبىز سونىمەن بىرگە ساياسي دەڭگەيدە، ادام قۇقىعى سالاسىندا دا تىعىز ارىپتەستىك ورناتتىق. پرەزيدەنتتىڭ ادام قۇقىعى تۋرالى مالىمدەمەسىن جىلى قابىلدادىق جانە پرەزيدەنت تاپسىرماسىنىڭ ورىندالعانىن كورگىمىز كەلەدى. ءبىز سونىمەن بىرگە تىعىز ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناس تا ورناتتىق. ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى كومپانيالارىمىز قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنا بەلسەندى تۇردە ۇلەس قوسىپ جاتىر، – دەدى زالماي حاليلزاد.
ەلشىنىڭ سوزىنە قاراعاندا، «اقش ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ەگەمەندىگىن جانە تاۋەلسىزدىگىن نىعايتۋعا تالپىنادى، ولاردىڭ تەرريتورياسىنىڭ تۇتاستىعىن قولدايدى جانە اۋعانستاندا بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم ورناتۋ ماسەلەسى بويىنشا سەنىمدى ءارى مىقتى ارىپتەس بولعىسى كەلەدى». ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل ماسەلەنى بىرلەسە وتىرىپ شەشۋگە بولادى.
– ايماق قاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىمەن قازاقستان مەن اقش بىرلەسىپ اينالىسقانى ماڭىزدى. اۋعان حالقىنىڭ 40 جىل بويعى سوعىس ازابىن ەسكەرسەك، بەيبىتشىلىككە قول جەتكىزۋ بويىنشا جۇمىس ىستەگەن ءلازىم. قازاقستاننىڭ بىتىمگەر ەل رەتىندە بەدەلى بار، – دەدى حاليلزاد.
قازاقستاننىڭ اۋعانستانداعى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدى ورناتۋعا قوسقان ۇلەسىنە توقتالعان ەلشى «قازاقستان اۋعانستاندا ادام قۇقىعى، ايەل قۇقىعىنىڭ ساقتالۋىنا مۇددەلى ەكەنىن تانىتىپ وتىر» دەدى.
– قازاقستان اۋعانستان ازاماتتارىنىڭ ءبىلىم العانىن قالايدى جانە اۋعان ستۋدەنتتەرىنىڭ ءبىلىم الۋى ءۇشىن ەداۋىر گرانت بولگەن (قازاقستان جىل سايىن اۋعان ستۋدەنتتەرىنىڭ وقۋى ءۇشىن ونداعان ميلليون دوللار قاراجات بولەدى، 2019 جىلدان باستاپ قازاقستاندا اۋعان ايەلدەرىنىڭ ءبىلىم الۋى باعدارلاماسى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر – رەد.). قازاقستان سونىمەن بىرگە ەلدىڭ دامۋىنا دا كومەك بەردى، اتاپ ايتقاندا اۋعانستانداعى تەمىر جولدىڭ ءبىر بولىگىن سالىپ بەرۋگە ءازىر ەكەنىن ءبىلدىردى، ازىق-تۇلىك رەتىندە گۋمانيتارلىق كومەكپەن قامتاماسىز ەتتى. بۇعان قوسا، ارينە، تەرروريزممەن كۇرەس ماسەلەسى دە بار. مەنىڭ ويىمشا، وسى سالالاردىڭ بارلىعىندا اسىرەسە، دامۋ، ايماقتاعى ىنتىماقتاستىق جانە تەرروريزممەن كۇرەس بويىنشا بىرگە كوپ شارۋا اتقارا الامىز دەپ سانايمىز، – دەدى حاليلزاد.
15 ساۋىردە امەريكالىق New York Times باسىلىمى اقش-تىڭ رەسمي تۇلعالارى قازاقستان، وزبەكستان جانە تاجىكستان بيلىگىمەن بايلانىسقا شىعىپ، ايماقتا بازا اشۋ ماسەلەسىن تالقىلادى دەپ جازعان. ورتالىق ازيادا اسكەري بازا ورناتۋ ماسەلەسى تۋرالى سۇراعان ازاتتىق ءتىلشىسىنىڭ سۇراعىنا سپيكەر «اقش اۋعانستاننان اسكەرىن الىپ كەتكەننەن كەيىن ول جاقتاعى بەيبىتشىلىكتىڭ ساقتالۋىنا ۇلەس قوسۋ ءۇشىن ايماقتاعى جانە ودان تىس وزگە ەلدەرمەن وسى باعىتتا بىرىگىپ جۇمىس ىستەۋ ستراتەگياسىن تالقىلاپ جاتىر» دەدى.
– ءقازىر تالقىلاۋ ءجۇرىپ جاتىر. تالقىلاۋ وڭ، ءۇمىت بەرەرلىك سيپاتتا بولدى دەپ ايتا الامىن. ءبىراق بۇل جەرگە مەن ناقتى ءبىر ەلدەرمەن ناقتى ءبىر اسكەري قادام تۋرالى كەلىسىمگە كەلدىك دەپ ايتۋ ءۇشىن كەلگەن جوقپىن. ءبىراق اۋقىمدى تۇردە تالقىلاۋ ءجۇرىپ جاتىر، – دەدى ول.
اقش اۋعانستاننان اسكەرىن اكەتكەننەن كەيىنگى جاعدايعا توقتالعان حاليلزاد «اقش اسكەرى كەتكەنمەن امەريكا كەتپەيدى» دەپ مالىمدەدى. ونىڭ پىكىرىنشە، اۋعانستانداعى جاعدايدى تۇراقتاندىرۋدىڭ ەڭ قولايلى ءتاسىلى – قاقتىعىستى اسكەري جولمەن ەمەس، ساياسي جولمەن رەتتەۋ.
– دايش (ءوزىن "يسلام مەملەكەتى" دەپ اتايتىن ەكسترەميست توپتىڭ ارابشا قىسقارعان اتاۋى، قازاقستاندا تىيىس سالىنعان ۇيىم – رەد.) ايماققا زور ءقاۋىپ ءتوندىرىپ وتىر. «تاليبان» قوزعالىسى دايش-پەن سوعىسادى، ولار ءوزارا قارسىلاس. دايش-پەن كۇرەسىپ جاتقان اۋعان ۇكىمەتى دايش-تى قاتەر دەپ بىلەدى. ەگەر «تاليبان» مەن اۋعان ۇكىمەتى دايش-پەن بىرىگىپ كۇرەسسە، اۋعانستان كۇشتىرەك بولار ەدى. قازىرگىدەي بۇلىڭعىر كەزەڭدە ىنتىماقتى ارتتىرۋعا، ونىڭ ىشىندە قازاقستانمەن دە ارىپتەستىكتى نىعايتۋعا كۇش سالامىز، – دەدى زالماي حاليلزاد. ول قازاقستان مەن ايماقتاعى وزگە ەلدەر «ەكسترەميزم مەن تەرروريزم ماسەلەلەرىن بىرگە شەشىپ، ونىڭ الدىن الۋعا دايىن بولۋى ءتيىس» دەدى.
ەلشى زالماي حاليلزاد 2018 جىلى 21 قىركۇيەكتە اقش-تىڭ اۋعانستانداعى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم بويىنشا ارنايى وكىلى بولىپ تاعايىندالعان. 2007-2009 جىلدارى – اقش-تىڭ بۇۇ-داعى تۇراقتى وكىلى، 2005-2007 جىلدارى اقش-تىڭ يراكتاعى ەلشىسى بولعان. 2003-2005 جىلدارى اقش-تىڭ اۋعانستانداعى ەلشىسى قىزمەتىن اتقارعان.
