«تەڭىزشيەۆرويل» كومپانياسى كەلەشەك كەڭەيۋ جوباسىنىڭ نەگىزگى يدەياسى نەدە؟ بۇل جوبا قازاقستان ەكونوميكاسىنا قانشالىقتى پايدا اكەلۋى مۇمكىن؟ ونىڭ قورشاعان ورتاعا اسەرى قانداي بولماق؟ «قالا مەن دالا» گازەتىنىڭ وسى جانە وزگە دە ساۋالدارىنا «تەڭىزشيەۆرويل» جشس-ى كەلەشەك كەڭەيۋ جوباسى-ۇڭعى ەرنەۋىندەگى قىسىمدى باسقارۋ جوباسىنىڭ ديرەكتورى ميك كرەيلي جاۋاپ بەردى.

– تشو-نىڭ كەلەشەك كەڭەيۋ جوباسىنىڭ جالپى يدەياسى نەدە؟ ادامدار وسىنى تۇسىنبەي جۇرگەن ءتارىزدى...

– ككج-ۇەقبج (كەلەشەك كەڭەيۋ جوباسى-ۇڭعى ەرنەۋىندەگى قىسىمدى باسقارۋ جوباسى) - “تەڭىزشيەۆرويل” ءوندىرىسىنىڭ كەزەكتى اۋقىمدى كەڭەيۋى. ككج-ۇەقبج ءوندىرىس كولەمىن ارتتىرۋ جانە تەڭىز كەن ورنىنداعى قولدانىستاعى زاۋىتتاردىڭ تولىق قۋاتتا جۇمىس ىستەۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ءبىر مەزگىلدە جۇزەگە اسىرىلاتىن بىرىككەن جوبا بولىپ تابىلادى.

 بۇگىندە الەمدىك ەنەرگەتيكا سالاسىندا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان ەڭ ءىرى كۇردەلى جوبالاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىن ككج-ۇەقبج جوباسى تەڭىز كەنىشىنىڭ جىلدىق مۇناي ءوندىرىسى كولەمىن شامامەن 12 ملن تونناعا ارتتىرىپ، جالپى مۇناي ءوندىرىسى كولەمىن 39 ملن تونناعا دەيىن جەتكىزەدى دەپ كۇتىلۋدە.

ككج زاۋىتتارىندا كۇكىرت وندىرىلمەيدى. قۇرامىندا كۇكىرتتى سۋتەگى بار تابيعي گاز قويناۋقاتتاعى قىسىمدى ساقتاپ تۇرۋ ماقساتىندا قويناۋقاتقا كەرى ايدالاتىن بولادى. اتموسفەرالىق شىعارىندىلاردىقىسقارتۋ ماقساتىندا اتالعان كەڭەيۋ جوباسىنىڭ نىساندارىن جوبالاۋ جانە ولاردى سالۋ بارىسىندا ەڭ سوڭعى زاماناۋي تەحنولوگيالاردى قولدانىلۋدا.

ككج-ۇەقبج اياسىندا جاڭا نىسانداردىڭ قۇرىلىسى مەن مونتاجى قاراستىرىلعان، اتاپ ايتساق:

• 
  

  جاڭا شيكى مۇناي ءوندىرۋ ۇڭعىلارى جانە مۇناي مەن كەيبىر گازداردى وڭدەۋگە ارنالعان جيناۋ جۇيەسى قوندىرعىسى؛

  
  


• 
  

  قۇرامىندا كۇكىرتتى سۋتەگى بار تابيعي گازدى قويناۋقاتقا قايتا ايداۋعا ارنالعان شگا ءۇب (جۋرناليست نازارىنا: شيكى گاز ءايداۋ-ۇشىنشى بۋىن) قوندىرعىسى؛

  
  


• 
  

  اتقىلاۋشى ۇڭعىمالاردىڭ ەرنەۋلەرىندەگى قىسىمدى ازايتۋ جانە قولدانىستاعى التى تەحنولوگيالىق جەلىدە قىسىمدى ارتتىرۋ ارقىلى تەڭىزدەگى زاۋىتتاردىڭ تولىق جۇكتەمەسىن قامتاماسىز ەتۋگە ارنالعان نىساندار؛

  
  


• 
  

  جوبانىڭ قۇرامداس بولىكتەرىن جەتكىزۋگە ارنالعان نىساندار مەن قىزمەتتەر.

  
  

2016 جىلى تشو سەرىكتەستەرى تەڭىز كەن ورنىنىڭ وندىرىستىك قۋاتتىلىعىن ارتتىرۋدىڭ كەلەسى كەزەڭى بولىپ تابىلاتىن ككج-ۇەقبج جوباسىن قارجىلاندىرۋعا قاتىستى سوڭعى شەشىمنىڭ قابىلدانعانى تۋرالى حابارلادى.

ككج-ۇەقبج جابدىقتارىنىڭ نەگىزگى بولىگى قازاقستاندا، وڭتۇستىك كورەيادا جانە يتاليادا جاسالىپ، الدىن الا قۇراستىرىلعان مودۋلدەر رەتىندە تەڭىزگە تۇپكىلىكتى ورناتۋ ءۇشىن جىبەرىلەدى.

– ايتالىق، وسى جوبا ىسكە قوسىلعاننان كەيىن الداعى 5-6 جىلدا تشو-نىڭ مۇناي ءوندىرۋ كولەمى قانشالىقتى وسەدى؟ الدە قانداي دا ءبىر بولجام ايتۋعا ءالى ەرتە مە؟

– ككج-ۇەقبج مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن جىلىنا شامامەن 12 ميلليون تونناعا ارتتىرا وتىرىپ، تشو-نىڭ جالپى مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن جىلىنا 39 ميلليون تونناعا جۋىقتاتادى دەپ كۇتىلۋدە.

– كەلەشەك كەڭەيۋ جوباسىندا قازىرگى تاڭدا قانشا مەردىگەر جۇمىس ىستەيدى؟ مۇنداعى قازاقستاندىق كومپانيالاردىڭ ۇلەسى قانشا؟ وسى جوبا باستالاردىڭ الدىندا وتاندىق مەردىگەرلەر بارلىق كولەمدى جۇمىس باتىس ەۋروپا زاۋىتتارىنا بەرىلىپ، مۇنىڭ سوڭى جوبانىڭ قىمباتتاۋىنا اكەپ سوقتىرادى دەگەن پىكىر بىلدىرگەن ەدى... جالپى تشو ءۇشىن قايسىسى تيىمدىرەك: ءونىمدى وتاندىق كاسىپكەردەن ساتىپ العان جەڭىل مە، الدە شەتەلدەن ساتىپ العان ءتيىمدى مە؟

– تشو قازاقستاندىق قامتۋ (قق) ماسەلەسىنە ءجىتى كوڭىل بولەدى جانە بۇل – كاسىپورىننىڭ ستراتەگيالىق باعىتتارىنىڭ ءبىرى. تشو-نىڭ ماقساتى – قازاقستانداعى جەرگىلىكتى تاۋارمەن جانە قىزمەتپەن قامتۋشىلار نارىعىن دامىتىپ، ولاردىڭ ساپاسىن حالىقارالىق ستاندارتتارعا بەيىمدەۋ.

تشو جوبا قاجەتتىلىكتەرىنە بايلانىستى جەرگىلىكتى قامتۋدى بارىنشا ارتتىرۋ باعىتىندا تىنىمسىز جۇمىس ىستەيدى. قازاقستاندىق قامتۋ بويىنشا ءبىزدىڭ ماقساتىمىز – جوباعا جۇمسالعان جالپى قارجى ۇلەسىنىڭ 32 پايىزىن قازاقستاندىق تاۋارلار مەن قىزمەتتەر جابدىقتاۋشىلارىنا تيەسىلى ەتۋ.

تشو ككج-ۇەقبج شەڭبەرىندەگى جوبالاۋ، ساتىپ الۋ، قۇراستىرۋ جۇمىستارىنا قازاقستاندىق كومپانيالاردى جۇمىلدىردى جانە وسى كۇنگە دەيىن 1800-دەن استام قازاقستاندىق كومپانيانى الدىن الا ىرىكتەۋدەن وتكىزدى.

جەرگىلىكتى قامتۋ مۇمكىندىكتەرىن ارتتىرۋ ماقساتىندا تشو ءبىرقاتار فورۋمدار وتكىزدى. تەك وسى جىلدىڭ وزىندە، تشو جانە ق ر ۇكىمەتى جەرگىلىكتى مەردىگەرلەردى تارتۋعا باعىتتالعان ءۇش فورۋمعا دەمەۋشىلىك ەتتى. 2017 جىلدىڭ قاڭتار ايىندا وتكىزىلگەن فورۋمدا جىل اياعىنا دەيىن تاعايىندالۋى كوزدەلگەن ءتورت نەگىزگى قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ كەلىسىمشارتىنا شولۋ جاسالدى.

فورۋمعا 180-نەن استام جەرگىلىكتى مەردىگەرلەر قاتىسىپ، كونسورسيۋم قۇرۋ، سەرىكتەستىك ورناتۋ جانە قوسالقى مەردىگەرلىك جاساۋ مۇمكىندىكتەرىن شەتەلدىك مەردىگەرلەرمەن تالقىلادى. 2017 جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا وتكىزىلگەن فورۋمدا تشو-نىڭ بيىل مەردىگەرلەرگە ۇلەستىرەتىن شاعىنداۋ كەلىسىمشارتتارى ءسوز بولدى. ولاردىڭ كوبىنە مەردىگەرلەر تىكەلەي قاتىسا الادى. ال 2017 جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا وتكىزىلگەن فورۋم جەرگىلىكتى كومپانيالار ءۇشىن قىزمەتكەرلەردى وقىتۋ-دايارلاۋ مۇمكىندىكتەرىنە ارنالدى. مۇندا جۇمىسشىلاردى كاسىبي دايارلاۋ بويىنشا 60-تان استام مەردىگەر قاتىسىپ، جەرگىلىكتى جۇمىس كۇشىن ككج جوباسىنا تارتۋ ءۇشىن ولاردى دايارلاۋ جانە جاتتىقتىرۋ بويىنشا تشو جانە باستى مەردىگەرلەردىڭ جوسپارلارىمەن تانىستى.

– ءالەمدەگى مۇناي باعاسىنىڭ كۇن سايىن قۇبىلىپ تۇرعانىن ەسكەرسەك، كەلەشەك كەڭەيۋ جوباسى قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسىنا قىسقا جانە ۇزاق مەرزىمدە قانداي پايدا اكەلۋى مۇمكىن؟

– ككج-ۇەقبج – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بولاشاق ۇرپاقتارىنا دا يگىلىگىن اكەلەر الەمگە بەلگىلى مۇناي كەن ورنىنىڭ الەۋەتىن يگەرۋگە باعىتتالعان بىرەگەي جوبا.

ككج-ۇەقب جوباسى جەرگىلىكتى تاۋارلار مەن قىزمەتتەردى پايدالانۋ، قازاقستاندىق مامانداردى جۇمىسقا تارتۋ، جۇمىسشىلاردى وقىتۋ باعدارلامالارىن ىسكە اسىرۋ، ەل ىشىندە مۇناي ءوندىرۋدىڭ جاڭا تەحنولوگياسىن قولدانىسقا ەنگىزۋ جانە قازاقستاندىق كاسىپورىنداردىڭ الەۋەتى مەن قۋاتتىلىقتارىن دامىتۋ ارقىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەكونوميكاسىنا ءتيىمدى تۇردە ەلەۋلى پايدا اكەلەدى دەپ كۇتىلۋدە.

– تشو-نىڭ كەلەشەك كەڭەيۋ جوباسىنىڭ قورشاعان ورتاعا اسەرى قانداي بولماق؟ بۇلاي دەۋىمىزدىڭ سەبەبى 2017 جىلدىڭ باسىندا ءبىرقاتار اقپارات قۇرالدارى: «سوڭعى 3 جىلدا قورشاعان ورتاعا قاتىستى تشو تاراپىنان 36 وقىس وقيعا تىركەلگەن» دەگەن حابار تاراتقان. بولاشاق كەڭەيۋ جوباسى شەڭبەرىندە مۇناي وڭدەۋ كولەمى ارتاتىنىن ەسكەرسەك، مۇنىڭ ارتى ەكولوگيالىق اپاتقا الىپ كەلۋى مۇمكىن بە؟ تشو مۇنىڭ الدىن-الۋدىڭ جولدارىن قاراستىردى ما؟ جوبانىڭ قورشاعان ورتاعا اسەرىن قالاي باعالايتىن بولاسىزدار؟

– تشو ككج-ۇەقبج جوباسىن جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىككە، قورشاعان ورتانى قورعاۋعا جانە الەۋمەتتىك دامۋعا ەرەكشە دەن قويادى. كومپانيا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭنامالىق تالاپتارى مەن نورمالارىن، سونىمەن قاتار ءوز ساياساتتارى مەن «شيەۆرون» كورپوراسياسىنىڭ ستاندارتتارىن ۇستانادى.

ولارعا "شيەۆرون" كومپانياسىنىڭ ەكولوگيا، ەڭبەكتى قورعاۋ، قاۋىپسىزدىك تەحنيكاسى، تەحنولوگيالىق قاۋىپسىزدىك، سەنىمدىلىك پەن تيىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ سەكىلدى باعىتتار بويىنشا وندىرىستەگى جەتەكشى كورسەتكىشتەردى قامتاماسىز ەتۋ جۇمىستارى كىرەدى.

2000 جىلدان بەرى تشو گازدى الاۋدا جاعۋدى 84%-عا قىسقارتتى، ال گازدى كادەگە جاراتۋدى 98%-عا ارتتىردى، بۇل جەتىستىككە سالامىزداعى قاۋىمداستىقتار جوعارعى باعا بەرىپ وتىر.

ككج جوباسى تشو-نىڭ ەكولوگيالىق كورسەتكىشتەردى جاقسارتۋ بويىنشا مويىندالعان تاجىريبەسىنىڭ نەگىزىندە ازىرلەنۋدە. ككج ەكولوگيالىق اسەر قاتەرىن ازايتۋ ءۇشىن زاۋىتقا جانە قۇرىلىس جۇمىستارىنا كىرىكتىرىلەتىن شارالاردى سيپاتتايتىن ءبىرقاتار قورشاعان ورتاعا تيگىزىلەتىن اسەر باعالاۋلارىن جۇرگىزدى.

تشو قولدانىستاعى ەكولوگيالىق باقىلاۋ باعدارلاماسىن جالعاستىرىپ، وعان جاڭا ككج نىساندارىن دا قوسادى. بۇل اۋا مەن توپىراق ساپاسىن جانە بيولوگيالىق تۇرلىلىكتى باقىلاۋدى قامتيدى. قازىرگى تاڭعا دەيىن تشو -نىڭ ەكولوگيالىق باقىلاۋ دەرەكتەرى كاسىپورىن قىزمەتىنىڭ قورشاعان ورتاعا تيگىزگەن ايتارلىقتاي اسەرىن انىقتاعان جوق. تشو قورشاعان ورتاعا شىعارىلاتىن ەميسسيالار تالاپتارىنا سايكەس، باقىلاۋ دەرەكتەرى بويىنشا ۇكىمەتكە ەسەپ بەرۋىن جالعاستىرادى.

تشو قورشاعان ورتاعا، ادام دەنساۋلىعىنا نەمەسە كاسىپورىن قىزمەتىنە زيان كەلتىرۋى ىقتيمال ءىرى اپاتتاردى بولدىرماۋ ءۇشىن بار كۇش-جىگەرىن سالۋدا.

– تشو-نىڭ كەڭەيۋ جوباسى اياسىندا جاڭادان قانشا مامان جۇمىسقا الىندى؟ جالپى جۇمىسقا الىنباق مامانداردىڭ سانى قانشا ادامدى قۇراعالى وتىر؟ مۇنداعى قازاقستاندىق جۇمىسشىلاردىڭ ۇلەسى قانداي؟ اتالعان جوبانى جۇزەگە اسىرۋدا «بولاشاق» تۇلەكتەرىنە سۇرانىس بار ما؟ جالپى جوبا اياسىندا جۇمىسقا قابىلداۋدا تشو ماماندارعا قانداي تالاپتار قويادى؟

– تشو تابىسىنىڭ باسىم بولىگى قازاقستاندىق قىزمەتكەرلەردى جۇمىسقا تارتۋ جانە ولاردى دامىتۋعا باعىتتالعان كۇش-جىگەرى سەبەبىنەن دەپ ايتسا بولادى. كومپانيا قىزمەتكەرلەرى مەن باسشىلارى اراسىندا قازاقستاندىق قىزمەتكەرلەر قاتارىن ارتتىرۋ ماقساتىندا كوپتەگەن باعدارلامالار ازىرلەندى. قازىرگى تاڭدا قازاقستان ازاماتتارى تشو قىزمەتكەرلەرىنىڭ 84 پايىزىن قۇراپ وتىر. بۇل كورسەتكىش 1993 جىلى 50 پايىزدى قۇراعان بولاتىن. جالپى باسشىلىق قىزمەتتەگى جوعارى جانە ورتا بۋىن باسشىلارىنىڭ 70%-ىن ق ر ازاماتتارى قۇراپ وتىر.

قازىردە 20 مىڭنان استام ق ر ازاماتتارى ككج-ۇەقبج جوباسىنىڭ ەل ىشىندە ورنالاسقان ءوندىرىس الاڭدارى مەن جۇمىس ورىندارىندا قىزمەت ەتىپ جاتىر، بۇل دەگەنىمىز – جوبانىڭ قازاقستانداعى جالپى جۇمىس كۇشىنىڭ 92 پايىزى.

كومپانيا ءوز قىزمەتكەرلەرىنە ينۆەستيسيا جاساۋدى جالعاستىرادى. قىزمەتكەرلەردىڭ جاۋاپكەرشىلىكتەرى اياسىن كەڭەيتۋمەن قاتار، ولاردىڭ لاۋازىمدارىن وسىرۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن وقىتۋ جانە دامىتۋ باعدارلامالارى جۇرگىزىلەدى.

تشو جوعارى باسشىلىق لاۋازىمدارعا لايىقتى مامانداردى ىزدەستىرۋدى جانە دايىنداۋدى جالعاستىرادى. قازاقستاندىق ازاماتتاردى شەتەلدەگى قىزمەتتەرگە تاعايىنداۋ اسا ماڭىزدى ءادىس، ويتكەنى قىزمەتكەرلەر حالىقارالىق تاجىريبەدەن ءوتۋ ارقىلى ءوز ماقساتتارىنا جەتۋگە مۇمكىندىك الادى.

جۇمىسىن جەتىك بىلەتىن كاسىپقوي ماماندارعا دەگەن سۇرانىس ءاردايىم بولادى. كاسىپورىن مۇناي جانە گاز سالاسىنا باعىتتالعاندىقتان، جۇمىسىمىزدا قۇرىلىس بولسىن، ىسكە قوسۋ جۇمىستارى بولسىن، كەز كەلگەن جەردە بەلگىلى قاتەرلەر بولادى. سوندىقتان دا، ءبىز ءۇشىن بىلىكتى جۇمىسشىلاردىڭ جاڭا نىسانداردى ءقاۋىپسىز، ءتيىمدى جانە ۋاقتىلى تۇردە قۇرىپ، ىسكە قوسىپ، پايدالانۋى ماڭىزدى.

تشو كەلەشەك كەڭەيۋ جوباسى – ۇڭعى ەرنەۋىندەگى قىسىمدى باسقارۋ جوباسى ءوز موينىنا قازاقستاندىق مامانداردى وقىتۋ جانە دامىتۋ مىندەتتەمەسىن الدى، وسىلايشا، قىزمەتكەرلەردىڭ بىلىكتىلىك دەڭگەيىن ارتتىرىپ، كاسىبي تۇرعىدان ءوسىپ، العا قويىلعان وندىرىستىك ماقساتتارعا جەتۋىنە جاعداي جاسالادى.

– تشو-نىڭ كوپتەگەن الەۋمەتتىك جوبالارعا ينۆەستيسيا سالىپ جاتقانىن بىلەمىز. سونىڭ ءبىرى «يگىلىك» باعدارلاماسى. وسى سياقتى باعدارلامالاردىڭ تيىمدىلىگى، ساپاسى مەن قارجىنىڭ ورىندى جۇمسالۋىنا مونيتورينگ جاسالا ما؟

– 1993 ج. “تەڭىزشيەۆرويل” بىرىككەن كاسىپورنى قۇرىلعان كەزدە، كومپانيا بەس جىلعا جوسپارلانعان “اتىراۋ بونۋستىق قورى” اتتى قۇنى 50 ملن اقش دوللارى بولاتىن باعدارلامانى ىسكە قوسقان.

تشو بۇل باعدارلامانى كومپانيا ءۇشىن دە، جۇرتشىلىق ءۇشىن دە قۇندىلىقتار قالىپتاستىرۋدىڭ جولى رەتىندە قاراستىردى. كەيىننەن، تشو اتىراۋ وبلىسىنداعى “تەڭىزشيەۆرويل” قورىنان قارجىلاندىرىلاتىن الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم جوبالارىن تاڭداۋ ءۇشىن اتىراۋ وبلىسى اكىمدىگىنىڭ جەتەكشىلەرىمەن قويان-قولتىق جۇمىس ىستەۋگە شەشىم قابىلدادى.

1998 جىلى “اتىراۋ بونۋستىق قورى” باعدارلاماسى جوسپارعا ساي ءوز جۇمىسىن اياقتادى. باعدارلامانىڭ ماقساتتارى تولىعىمەن ورىندالدى، ال ونىڭ ناتيجەلەرى مۇنداي باعدارلامالاردىڭ قۇندىلىعى مەن قاجەتتىلىگىن ايقىندادى.

ناتيجەسىندە، 1998 جىلى تشو ءوز ەركىمەن “يگىلىك” الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم باعدارلاماسىن ىسكە قوستى. “يگىلىك” باعدارلاماسىنىڭ بيۋدجەتى باستاپقىدا 2003 ج. دەيىن 4 ملن اقش دوللارىن قۇراعان بولسا، كەلەسى ءۇشجىلدىقتا 8 ملن، ودان كەيىنگى ءۇش جىلدىق مەرزىمگە 12 ملن اقش دوللارىنا دەيىن ارتتى. 2009-2012 جىلدار ارالىعىندا جىلدىق بيۋدجەت 20 ملن اقش دوللارىن قۇراعان بولسا، 2013 جىلدان باستاپ وسى كۇنگە دەيىن بۇل كورسەتكىش 25 ملن اقش دوللارىنا جەتتى.

تشو “يگىلىك” باعدارلاماسى ارقىلى بۇكىل اتىراۋ وبلىسى حالقىنا پايدا بەرەتىن جانە ول جوبالار تاپسىرىسقا بەرىلگەننەن كەيىن تشو-نىڭ ۇزدىكسىز تەحنيكالىق جانە قاراجاتتىق قولداۋىن قاجەت ەتپەيتىن ەڭ ماڭىزدى جوبالاردى قارجىلاندىرادى.

“يگىلىك” باعدارلاماسى قازاقستاننىڭ مۇنايلى ءوڭىرى – اتىراۋ وبلىسىنداعى ينفراقۇرىلىمنىڭ دامۋىنا قۋاتتى سەرپىلىس بەردى.

وبلىس ورتالىعىنىڭ كوركىن كىرگىزەتىن زاماناۋي عيماراتتار، كوپ فۋنكسيالى مەديسينالىق كلينيكالار مەن ورتالىقتار، جەتىك جابدىقتالعان مەكتەپتەر مەن باسقا دا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى بوي كوتەردى.

“يگىلىك” باعدارلاماسى سۋ جەتكىزۋ جانە قۋات تاسىمالداۋ جۇيەلەرىن جاڭعىرتۋعا، قالا ىقشام اۋداندارى مەن اۋىلداردىڭ كوپتەن كۇتكەن گازبەن قامتاماسىز ەتىلۋىنە مۇمكىندىك بەردى. “يگىلىك” باعدارلاماسىنىڭ حالىق تۇرمىسىنا تيگىزگەن وڭ اسەرىنىڭ مىسالى كوپ.

“يگىلىك” الەۋمەتتىك ينۆەستيسيالار باعدارلاماسى تيىمدىلىگىنىڭ ءبىر دالەلى - اتىراۋ وبلىسى تۇرعىندارىنىڭ قاجەتتىلىكتەرى مەن الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋ ءۇشىن قاجەتتى جوبالاردى تاڭداۋدىڭ بىرلەسە جاسالعان باعالاۋى نەگىزىندە جۇزەگە اسۋى.

بۇل باعالاۋدى ورىنداۋ ءۇشىن سىرتتان ساراپشىلار تارتىلادى. مۇنداي زەرتتەۋ ءار ءۇش جىل سايىن جۇرگىزىلەدى. بىرلەسىپ اتقارىلعان باعالاۋ ناتيجەسىنە سايكەس، تشو “يگىلىك” باعدارلاماسى ارقىلى تشو تاراپىنان قارجىلاندىرىلۋى ىقتيمال جوبالار ءتىزىمىن جاسايدى.

كومپانيا دەمەۋشىلىك ەتەتىن، حالىق ءۇشىن ەڭ پايدالى دەپ تابىلعان جوبالار تشو باس ديرەكتورى جانە اتىراۋ وبلىسىنىڭ اكىمى تاراپىنان راستالىپ، بەكىتىلەدى. “يگىلىك” – تشو-نىڭ نەگىزگى ءوندىرىسى تاراپىنان قارجىلاندىرىلاتىن الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمدىق باعدارلاما.

ورىندالعان جوبالاردىڭ ىشىندەگى اتاۋلىلاردىڭ ءبىرى - تەڭىز كەن ورنىنا ەڭ جاقىن ورنالاسقان، ءارى تشو-نىڭ كوپتەگەن قىزمەتكەرلەرى ءومىر سۇرەتىن قۇلسارى كەنتىندەگى سۋ جەتكىزۋ جۇيەسىنىڭ قايتا قۇرىلۋى بولدى.

تشو وڭىردە وتكىزگەن دەنساۋلىققا جانە قورشاعان ورتاعا كەلەتىن اسەردى باعالاۋ كەزىندە جينالعان اقپاراتقا سايكەس، قۇلسارىداعى سۋ ساپاسىنىڭ تومەن، ءارى سۋ جەلىسىنىڭ جۇمىسى تۇراقسىز ەكەنىن انىقتادى. سۋ جۇيەسىن اۋىستىرۋ جۇمىستارى 4 جىلعا سوزىلىپ، تشو-نىڭ الەۋمەتتىك ينۆەستيسيا باعدارلاماسىنىڭ (ءايب) باستى ماقساتى - دەنساۋلىق ساقتاۋ ماسەلەسىن جاقسارتۋعا ارقاۋ بولدى.

تاعى ءبىر مىسال – جىلىوي اۋدانىن كوگالداندىرۋ. قۇلسارى قالاسىندا ەكى ساياباق اشىلىپ، جاڭا قاراتون جانە قوسشاعىل اۋىلدارىندا 2000-نان استام اعاش وتىرعىزىلدى.

2016-2017 جج. تومەندەگى نىساندار پايدالانۋعا بەرىلدى:

• 
  

  7 بالاباقشا؛

  
  


• 
  

  3 مەكتەپ؛

  
  


• 
  

  3 مادەنيەت ءۇيى؛

  
  


• 
  

  3 سپورت جانە دەنە شىنىقتىرۋ كەشەنى.

  
  

2017 وقۋ جىلى باستالۋىنىڭ قارساڭىندا، “يگىلىك” الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ باعدارلاماسى شەڭبەرىندە اتىراۋ قالاسى، نۇرسايا شاعىن اۋدانىنان 624 ورىندىق ارنايى تەحنيكالىق گيمنازيا قۇرىلىسىن اياقتادى. مەكتەپ زاماناۋي تالاپتارعا ساي جابدىقتالعان - وندا سپورت الاڭدارى، كىتاپحانا جانە كەڭ اسحانا بار.

2017 جىلى اتىراۋ قالاسىنداعى رەترو-ساياباق قۇرىلىسى اياقتالادى دەپ كۇتىلۋدە.

2017 جىلى تشو الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا 25 ملن اقش دوللارىن ءبولدى. وسى قاراجاتتىڭ ايتارلىقتاي بولىگى اتىراۋ وبلىسىندا بالاباقشالار، مەكتەپتەر جانە باسقا دا الەۋمەتتىك نىساندار سالۋعا جۇمسالدى. “يگىلىك” باعدارلاماسى باستالعالى بەرى، تشو شامامەن 250 ملن اقش دوللارىن جۇمساپ، 130 جوبانى جۇزەگە اسىردى، ناتيجەسىندە دارىگەرلەر، مۇعالىمدەر جانە تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەر ءۇشىن 1000-نان اسا جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلدى.

– قاتەلەسپەسەك، 2011-2012 جىلدارى اتىراۋداعى ءبىرقاتار اقپارات قۇرالدارى تەڭىز كەنىشىنىڭ جانىندا ازداعان تەحنوگەندى جەرسىلكىنىستەرى بولعانىن جازعان. وسىعان قاتىستى ەۋرازيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى تشو-نىڭ تاپسىرماسىمەن تەحنوگەندى جەرسىلكىنىسى بولعان ايماقتى زەرتتەۋ جۇرگىزىپ جاتقانىن ەستىگەنبىز. سول زەرتتەۋدىڭ ناتيجەسى قانداي بولدى ءوزى؟ تەڭىز بەن جىلىوي اۋدانىنىڭ اۋماعىندا تەحنوگەندى جەرسىلكىنىسىنىڭ ءقاۋپى بار ما سونىمەن؟

– تشو سەيسميكالىق پروسەستەر مەن جىنىستاردىڭ شوگۋىن باقىلاۋ باعدارلاماسىن 2001 جىلدان بەرى ورىنداپ كەلەدى. قازىردە تشو ناقتى ۋاقىتتاعى دەرەكتەردى جيناپ، تاسىمالدايتىن 23 سەيسميكالىق ستانسياعا يەلىك ەتەدى. وعان قوسا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق يادرولىق ورتالىعىنىڭ ەل اۋماعى بويىنشا 8 وڭىرلىك سەيسميكالىق ستانسياسى بار.

تشو جيناعان دەرەكتەردى تالداۋ مەن زەرتتەۋ ناتيجەلەرى تەڭىز جانە كوروليەۆ كەن ورىندارىنداعى جەر بەتىنىڭ شوگۋ دەڭگەيى مەن ميكروسەيسميكالىلىق دەڭگەيى ءقاۋىپسىز جانە تۇراقتى ەكەنىن كورسەتتى.

جىل سايىن تشو باقىلاۋ ناتيجەلەرىن «زاپكازنەدرا» ايماقارالىق دەپارتامەنتىنە جولداپ وتىرادى.

دايىنداعان، دۋمان بىقاي