وسى تۇستا "قازاقتەلەكوم" ۇلتتىق بايلانىس وپەراتورىن مىسالعا كەلتىرۋگە بولادى. بۇل كومپانياعا ەشكىمدە جوق جەڭىلدىكتەر بەرىلگەن، مەملەكەت كومپانياعا حالىققا كورسەتكەن قىزمەتى ءۇشىن قوسىمشا قۇن سالىعىن تولىقتاي قايتارىپ كەلگەن.
"قازاقتەلەكوم" مەن ەنشىلەس كاسىپورىنداردىڭ ەسەبىنە قاراساق، سالىق جۇكتەمەسىنىڭ كوەففيسيەنتى 2،5 پايىزدان تومەن ەكەنىن كورەمىز.
ال باسقا جەكە وپەراتورلاردا بۇل كورسەتكىش قوسىمشا قۇن سالىعىنسىز 10-17 پايىزدى قۇرايدى. ياعني، نارىقتاعى ويىن ەرەجەسى بىردەي ەمەس.
قىزمەت كورسەتۋ سالاسى، كليەنتتەر بازاسى ءبىر، ءبىراق مەملەكەتكە تولەيتىن سالىق كولەمى ءارتۇرلى. وسىدان تەلەكوممۋنيكاسيا سالاسىندا باسەكە بار دەگەن مالىمدەمەلەرگە قاراماستان، نارىقتا ءبىر كومپانيا باسىمدىققا يە بولىپ شىعا كەلەدى.
وپەراتور باسەكەنى قورعاۋ كوميتەتىنىڭ الدىندا ەسەپ بەرمەيدى، تاريفتەردى دە ءوزى بەكىتەدى. بۇل – كوپ مىسالدىڭ ءبىرى عانا.
تاۋ-كەن ونەركاسىبى، مۇناي-گاز سەكتورى، قۇرىلىس سالاسىندا دا وسى جاعداي. قازاقستاندا ەركىن نارىق جوق، مونوپوليزاسيا سالدارىنان بيزنەستىڭ كوزى جويىلعان. مۇنى كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردىڭ كەرى اسەرى دەپ باعالاۋعا بولادى.
مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارى كوڭىلگە قونبايدى، ولار تەك وليگارحاتتى قولداۋعا باعىتتالعان. بۇل شارالار شىنايى ەكونوميكاعا جۇمىس ىستەمەيدى.
مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ ىشكى دەرەكتەرىن تالداپ كوردىك. تالداۋ ناتيجەسىندە "بيلىككە" جاقىن بولعان سايىن، سالىق جۇكتەمەسى كوەففيسيەنتى تومەن بولاتىنىن انىقتادىق.
ەڭ از سالىق تولەيتىن كومپانيالار اراسىندا قازاقمىس پەن Kaz Minerals كوش باستاپ تۇر. ولاردىڭ سالىق جۇكتەمەسى كوەففيسيەنتى اينالىمنىڭ مينۋس 7 پايىزىنا تەڭ. ياعني، ولار مەتالل ەكسپورتتاۋشى كاسىپورىن رەتىندە بيۋدجەتتەن ءىرى كولەمدە ەكسپورتقا ارنالعان قوسىمشا قۇن سالىعى بويىنشا وتەماقى الىپ وتىر.
2016 جىلدان باستاپ ءىرى بيزنەسكە وتە كوپ جەڭىلدىك بەرىلدى. مۇناي-گاز سەكتورىنان تۇسەتىن سالىق بەس ەسە تومەندەدى. ەكسپورتتىق ءونىم وففشورلىق ساۋدا ۇيلەرى ارقىلى جۇرەدى. سالىق جۇكتەمەسىنىڭ ءبارى جەكە بيزنەسكە جۇكتەلدى.
شاعىن جانە ورتا بيزنەس مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىنا يە بولا المايدى. وڭدەۋشى كاسىپورىندارعا قاراپ، سالىق ساياساتىنىڭ ادىلەتسىز ەكەنىن تۇسىنۋگە بولادى.
ولاردا مەملەكەتتەن قوسىمشا قۇن سالىعىن قايتارىپ الاتىن اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ءوندىرۋشى نەمەسە ەكسپورتقا تاۋار شىعارۋشى كومپانيالار سياقتى جەڭىلدىكتەر جوق. ال سالىق جۇكتەمەسىنىڭ كوەففيسيەنتى جوعارى (اينالىمنىڭ 12-24 پايىزىن قۇرايدى). بۇل كومپانيالاردىڭ كولەڭكەلى ەكونوميكاعا كەتىپ، سالىقتان جالتارۋىنا اكەلىپ سوعادى. ويتكەنى مۇنداي سالىق جۇكتەمەسىنە توتەپ بەرۋ مۇمكىن ەمەس.
ءىرى بيزنەس وكىلدەرى سالىق تولەمەگەنىمەن قويماي، جەكە كاسىپكەرلەر تولەگەن سالىقتان جەڭىلدەتىلگەن نەسيە الادى. كاسىپكەر الۋى كەرەك قوسىمشا تابىستى بانكتەر "جەپ" قويادى. بۇل ۇكىمەتتىڭ قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن كورسەتەدى. ۇكىمەت ەلدى شىعىنعا باتىرىپ، رەسپۋبليكالىق ەكونوميكانىڭ ديۆەرسيا جاسادى.
